Uniwersytet Warszawski - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Wychowanie w rodzinie na przełomie XIX i XX wieku

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 2300-WwR
Kod Erasmus / ISCED: 05.001 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (0110) Pedagogika Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Wychowanie w rodzinie na przełomie XIX i XX wieku
Jednostka: Wydział Pedagogiczny
Grupy:
Punkty ECTS i inne: (brak) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Rodzaj przedmiotu:

monograficzne

Założenia (opisowo):

Poznanie zróżnicowanych społecznie metod i śrdoków wychowania w rodzinach polskich w warunkach braku samodzielności politycznej społeczeństwa polskiego pod zaborami. Specyfika szkolnictwa pod zaborami i jego zadania wynarodowiające. Rodzina a szkoła zaborcza: specyfika rodziny szlacheckiej, chłopskiej, mieszczańskiej w zakresie przekazu języka, kultury i tradycji narodowej. Rola inteligencji w organizowaniu opieki i kształcenia młodego pokolenia z "nizin" społecznych. Dorobek inteligencji w dziedzinie organizacji polskiej tajnej szkoły na wsi. Polskie czasopiśmiennictwo edukacyjne przełomu XIX i XX wieku i jego społeczna i pedagogiczna funkcja.

Tryb prowadzenia:

w sali

Skrócony opis:

Polityka szkolna państw zaborczych od lat 60. XIX wieku: germanizacja szkoły w zaborze pruskim, rusyfikacja - w rosyjskim; językowe unarodowienie szkół w Galicji (zabór austriacki); cel szkoły: wychowanie lojalnych poddanych cesarstwa. Programy wychowawcze rodziny szlacheckiej, mieszczańskiej, inteligenckiej, robotniczej, chłopskiej. Rodzina a szkoła: szkoły publiczne; szkoły prywatne; tajne nauczanie (zabór pruski i Królestwo Polskie). Szkoła galicyjska a kształtowanie postawy lojalności wobec Cesarstwa Austro-Węgierskiego. Znaczenie wychowania domowego, czasopism oraz Kościoła dla podtrzymania świadomości narodowej Polaków pod panowaniem niemieckim (w zaborze pruskim). Rodzina a dążenia edukacyjne młodych. „Uniwersytet Latający” w Warszawie, Wyższe Kursy Naukowe dla Kobiet w Krakowie. Polki na W. K.N. w Petersburgu. Kobiety na Uniwersytecie Jagiellońskim i Lwowskim. Wyjazdy na studia w uniwersyteyach zachodnio-europejskich. Czasopisma pedagogiczne

Pełny opis:

Polityka szkolna państw zaborczych od lat 60. XIX wieku: germanizacja szkoły w zaborze pruskim, rusyfikacja - w rosyjskim; językowe unarodowienie szkół w Galicji (zabór austriacki); cel szkoły: wychowanie lojalnych poddanych cesarstwa. Funkcja wychowawcza rodziny wobec polityki edukacyjnej państw zaborczych: wychowanie i nauczanie domowe jako obrona przed wynarodowieniem młodzieży.

Programy wychowawcze rodziny szlacheckiej, mieszczańskiej, inteligenckiej, robotniczej, chłopskiej. Warstwa inteligencka a potrzeby edukacyjne dzieci z warstwy chłopskiej, robotniczej i ze środowisk „zagrożonych” w miastach. Droga synów chłopskich do studiów uniwersyteckich oraz do kariery w zawodach inteligenckich.

Rodzina a szkoła: szkoły publiczne; szkoły prywatne; tajne nauczanie (zabór pruski i Królestwo Polskie). Szkoła galicyjska a kształtowanie postawy lojalności wobec Cesarstwa Austro-Węgierskiego. Wspieranie tajnego nauczania (w języku polskim oraz wiedzy o kraju ojczystym), w żeńskich i męskich szkołach prywatnych a także w domach w byłym Królestwie Polskim. Znaczenie wychowania domowego, czasopism oraz Kościoła dla podtrzymania świadomości narodowej Polaków pod panowaniem niemieckim (w zaborze pruskim).

Rodzina jako czynnik wspierający inicjatywy edukacyjne młodego pokolenia: tajne Wyższe Kursy Naukowe dla Kobiet („Uniwersytet Latający”) w Warszawie - udostępnianie mieszkań dla potrzeb „UL”. Otwarcie wykładów „Uniwersytetu Latającego” dla młodzieży męskiej, studentów Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego i Instytutu Politechnicznego. Wykładowcy „Uniwersytetu Latającego” (Jan Władysław Dawid, Stanisław Karpowicz, Ludwik Krzywicki i inni). Wyższe Kursy Naukowe dla Kobiet (Kursy Baranieckiego) w Krakowie przy Uniwersytecie Jagiellońskim. Polki na Wyższych Kursach Naukowych dla Kobiet przy Uniwersytecie Petersburskim (np. Maria Weryho - Radziwiłłowiczowa).

Możliwości kształcenia uniwersyteckiego kobiet w Galicji (polskie Uniwersytety: Jagielloński w Krakowie i Lwowski). Studia kobiet z różnych stron ziem polskich na obydwu uniwersytetach. Wyjazdy na studia w uniwersytetach zachodnio-europejskich (np. Maria Skłodowska Curie, Józefa Joteyko).

Stosunek rodziców do strajku szkolnego w 1905 r. w byłym Królestwie Polskim; wspieranie rozwoju szkoły polskiej. Rozwój czasopism pedagogicznych i „pedagogizacja” czasopism kierowanych do kobiet.

Literatura:

Opracowania:

B. Baranowski, Życie codzienne wsi między Wartą a Pilicą w XIX w., 1969;

T. Epstein, Edukacja dzieci i młodzieży w polskich rodzinach ziemiańskich na Wołyniu, Podolu i Ukrainie w II połowie XIX wieku, 1998;

K. Dormus, Problematyka wychowawczo-oświatowa w prasie kobiecej Zaboru Austriackiego w latach 1826-1918, 2006;

K. Jakubiak (red.), Rodzina jako środowisko wychowawcze w czasach nowożytnych, 1995;

K. Jakubiak, G. Karłowska, M. Nawrot, A. Winiarz (red.), Źródła do dziejów nauczania domowego dzieci polskich w XIX i początku XX wieku, 2006;

K. Jakubiak, A. Winiarz (red.), Wychowanie w rodzinie polskiej od schyłku XVIII do połowy XX wieku. Zbiór studiów, 2000;

K. Jakubiak, A. Winiarz (red.), Nauczanie domowe dzieci polskich od XVIII do XX wieku. Zbiór studiów, 2004

W. Jamrożek, D. Żołądź – Strzelczyk, Rola i miejsce kobiet w edukacji kulturze polskiej, t. 1, 1998; t. 2, 2001;

W. Jamrożek, K. Kabacińska, K. Ratajczak i W. Szulakiewicz, Powiązania rodzinne wśród twórców polskiej teorii i praktyki edukacyjnej, 2007;

A. Żarnowska, Klasa robotnicza Królestwa Polskiego 1870-1914, 1974;

Wybrane teksty źródłowe:

A. Denisiuk, K. Jakubiak (wybór i oprac.), Źródła do dziejów wychowania w rodzinie polskiej w XIX i początkach XX wieku, 2001;

I. Daszyński, Pamiętnik, t. I, 1957;

B. Longchamps de Beriere, Ochrzczony na szablach powstańczych … Wspomnienia (1884-1918), 1983

F. Magryś, Żywot chłopa-działacza. Oprac. S. Inglot z przedmową F. Bujaka, 1932;

J. Stapiński, Pamiętnik, 1958

W. Witos, Moje wspomnienia,1978

Efekty uczenia się:

WIEDZA

-zna tradycje narodzin nurtów i systemów pedagogicznych oraz subdyscyplin

-zna terminologię pedagogiczną i jej źródła

-zna miejsce pedagogiki w systemie nauk społeczno-humanistycznych

-zna wybrane koncepcje pedagogiczne

-zna różne struktury społeczne i ich związek z edukacją i wychowaniem

-zna sposoby i procesy rozwoju środków komunikacji społecznej (rękopis, druk, prasa, fotografia)

-zna podstawowe teorie wychowania i uczenia się i ich procesy rozwojowe

UMIEJĘTNOŚCI

-potrafi krytycznie analizować przekazy źródłowe właściwe w pracy pedagoga (teoretyczne traktaty pedagogiczne, podręczniki szkolne, dzienniki, filmy).

-potrafi samodzielnie poszukiwać wiedzy wykorzystując do tego odpowiednie źródła

- potrafi konstuować spójne wypowiedzi na tematy historyczno-pedagogiczne używając języka specjalistycznego.

-potrafi wykorzystać różne techniki komunikacyjne.

- potrafi uczestniczyć w dyskusji, podbudowując wypowiedź poglądami różnych autorów pedagogicznych.

-potrafi pracować w zespole.

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

-ma świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego społeczności lokalnej i globalnej

-dokonuje samooceny własnych kompetencji

-ma świadomość znaczenia nauk pedagogicznych i ich zastosowania w działaniach społecznych i zawodowych

-ma reflekcje na temat etyki zawodowej

Metody i kryteria oceniania:

Obecność na wykładach;

Esej na podstawie wybranej literatury.

Przedmiot nie jest oferowany w żadnym z aktualnych cykli dydaktycznych.
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.
Krakowskie Przedmieście 26/28
00-927 Warszawa
tel: +48 22 55 20 000 https://uw.edu.pl/
kontakt deklaracja dostępności mapa serwisu USOSweb 7.1.2.0-5 (2025-06-04)