(in Polish) Świat w dobie rewolucji neolitycznej

Konwersatorium stanowi integralną część zajęć realizowanych w ramach specjalności z zakresu „Epoki kamienia i epoki brązu”. Świat w dobie rewolucji neolitycznej to panel specjalistyczny, którego celem jest szczegółowe zapoznanie słuchaczy z problematyką początków rozwoju neolitu na obszarze Bliskiego Wschodu oraz ekspansji pierwszych rolników na tereny Europy.

Konwersatorium stanowi integralną część zajęć realizowanych w ramach specjalności z zakresu „Epoki kamienia i epoki brązu”. Świat w dobie rewolucji neolitycznej to panel specjalistyczny, którego celem jest szczegółowe zapoznanie słuchaczy z problematyką początków rozwoju neolitu na obszarze Bliskiego Wschodu oraz ekspansji pierwszych rolników na tereny Europy. W ramach zajęć omawiane są następujące zagadnienia:

1. Pojęcie neolitu. Definicja neolitu oraz kryteria gospodarczo-społeczne i technologiczne omawianego

okresu.

2. Chronologia i periodyzacja neolitu. Podział neolitu Bliskiego Wschodu oraz Europy, kryteria chronologiczne i kulturowe.

3. Geneza gospodarki wytwórczej. Pierwotne teorie dotyczące transformacji gospodarczej, a wyniki najnowszych badań. Zmiany klimatyczne i środowiskowe na obszarze Żyznego Półksiężyca oraz ich znaczenie dla procesu neolityzacji.

4. Ceramika. Geneza pierwszych kultur ceramicznych. Charakterystyka najstarszych form ceramiki naczyniowej na Bliskim Wschodzie. Technologia produkcji naczyń ceramicznych.

5. Neolit Bliskiego Wschodu. Baza źródłowa, główne jednostki taksonomiczne i ich charakterystyka, problemy badawcze.

6. Neolit Europy. Dyfuzja neolitu na obszar Europy południowej – przyczyny, przebieg, znaczenie. Najstarsze stanowiska neolitu europejskiego.

7. Główne jednostki taksonomiczne neolitu Europy.

8. Pierwsi rolnicy na Niżu. Ekspansja kultur naddunajskich. Początki neolitu na ziemiach polskich.

9. Człowiek i środowisko w neolicie. Strategie gospodarcze społeczności neolitycznych na Bliskim Wschodzie i w Europie.

10. Osadnictwo i budownictwo. Zmiany struktury osadniczej. Zróżnicowanie form i technik budownictwa.

11. Kultura duchowa. Wierzenia, sztuka i obrządek pogrzebowy społeczności neolitycznych.

12. Kultura materialna. Rodzaje surowców i ich wykorzystanie. Nowinki technologiczne neolitu. Charakterystyka najważniejszych źródeł ruchomych z obszaru Bliskiego Wschodu i Europy.

13. Paraneolit. Charakterystyka zjawiska, główne jednostki taksonomiczne.

14. Późny neolit środkowoeuropejski. Krąg kultur z ceramiką sznurową, oddziaływania KPDZ.

15. Schyłek społeczności neolitycznych i początki wczesnobrązowej cywilizacji środkowoeuropejskiej.

Akkermans P. M. M. G., Schwartz G. M., 2003, The Archaeology of Syria. From complex hunter-gatherers to early urban societies (c. 16000 – 300 BC). Cambridge World Archaeology, Cambridge University Press.

Aurenche O., Kozłowski S. K., 1999, La Naissance du Neolithique au Proche Orient ou Le Paradis Perdu, Paris.

Banffy E. (ed.), 2013, The Early Neolithic in the Danube-Tisza Interflve: Archaeologua Central European Series 7. BAR International Series, No 2584.

Bieliński P., 1985, Starożytny Bliski Wschód. Od początków gospodarki rolniczej do wprowadzenia pisma, PWN Warszawa.

Düring B. S., 2011, The Prehistory of Asia Minor. From Complex Hunter-Gatherers to Early Urban Societies. Cambridge University Press.

Kaczanowski P., Kozłowski J.K., 1998, Najdawniejsze dzieje ziem polskich (do VII w), Wielka historia Polski, t.1.

Kozłowski S. K., Aurenche O., 2005, Territories, Boundaries and Cultures in the Neolithic Near East. BAR International Series, No 1362.

Kujit I. (ed.), 2000, Life in Neolithic Farming Communities. Social Organization, Identity, and Differentation. Kulwer Academic / Plenum Publishers.

Luca S. A. and Suciu C. (ed.), 2011, The First Neolithic Sites in Central/South-East European Transect. Volume II: Early Neolithic (Starčevo-Criş) Sites on the Territory of Romania. BAR International Series, No 2188.

Perlès C., 2001, The Early Neolithic in Greece, Cambridge World Archaeology.

Schmidt K., 2010, Budowniczowie pierwszych świątyń, PIW Warszawa.

Simmons A. H., 2010, The Neolithic Revolution in the Near East. Transforming the Human Lanndscape. University of Arizona Press, Tucson.

Śliwa J., Ostrowski J. A., 2005, Wielka historia świata. Tom 2. Stary i Nowy Świat. Od „rewolucji” neolitycznej do podbojów Aleksandra Wielkiego.

Willcox G., Fornite S., Herveux L., 2008, Early Holocene cultivation before domestication in northern Syria. Vegetation History and Archaeobotany, vol. 17, no 3, pp. 313-325.

Wiedza:

- ma podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu archeologii w systemie nauk, społecznokulturowej przeszłości człowieka oraz o jej specyfice przedmiotowej i metodologicznej; K_W01

- zna podstawowe pojęcia i terminologię stosowane w archeologii pradziejowej; K_W02

- ma szczegółową wiedzę o społecznościach neolitycznych, obejmującą terminologię, teorie i metodologię z zakresu archeologii; K_W05

- ma podstawową wiedzę o powiązaniach archeologii z innymi dziedzinami oraz dyscyplinami naukowymi, z obszaru nauk humanistycznych, społecznych, przyrodniczych i ścisłych; K_W06

- ma podstawową wiedzę o głównych kierunkach rozwoju i najważniejszych nowych osiągnięciach w zakresie archeologii neolitu; K_W08

- zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji różnych wytworów kultury właściwych dla wybranych tradycji, teorii i szkół badawczych w zakresie archeologii neolitu; K_W09

- zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji informacji zawartych w publikacjach naukowych z zakresu neolitu; K_W011

- ma podstawowe wiadomości o rozwoju człowieka w okresie neolitu oraz jego głównych strategiach adaptacji do różnych warunków środowiskowych; K_W014

- ma ogólną wiedzę na temat właściwości surowców oraz sposobów ich wykorzystania przez społeczności neolityczne; K_W15

Umiejętności:

- potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje o źródłach archeologicznych i ich kontekście z wykorzystaniem literatury i mediów elektronicznych; K_U01

- potrafi samodzielnie interpretować źródła archeologiczne neolityczne, dobierając właściwe metody analityczne,oraz zaprezentować uzyskane wyniki pracy; K_U03

- potrafi samodzielnie zdobywać wiedzę i rozwijać umiejętności w zakresie złożoności i udziału kultury w ewolucji człowieka; K_U05

- potrafi posługiwać się podstawowymi pojęciami badawczymi i ujęciami teoretycznymi właściwymi dla archeologii neolitu; K_U09

- potrafi rozpoznawać różne rodzaje wytworów kultury materialnej okresu neolitu, łącznie z kontekstem oraz właściwie je dokumentować i przeprowadzać ich krytyczną analizę i interpretację; K_U10

- rozpoznaje, analizuje i wykorzystuje teksty źródłowe przydatne w pracy i warsztacie archeologa pradziejowego; K_U11

- potrafi rozpoznawać, analizować, wykorzystywać i klasyfikować neolityczne źródła archeologiczne; K_U12

- wykrywa proste zależności między artefaktami, a dawnymi procesami kulturowymi i społecznymi w neolicie; K_U13

- potrafi przygotowywać prace pisemne dotyczące zagadnień szczegółowych z zakresu archeologii neolitu, z wykorzystaniem różnych materiałów źródłowych; K_U20

Kompetencje:

- jest gotów do wykorzystania posiadanej przez siebie wiedzy i umiejętności oraz jest świadomy konieczności konfrontowania ich z opiniami ekspertów; K_K01

- jest gotów do uznania istotnego znaczenia pozostałości materialnych epoki kamienia jako elementu dziedzictwa kulturowego ludzkości; K_K02

- jest gotów docenić niepowtarzalne wartości źródeł archeologicznych i ich roli w odtwarzaniu przeszłości człowieka; K_K03

- jest gotów do krytycznej oceny interpretacji źródeł archeologicznych epoki kamienia ze świadomością wieloaspektowości interpretacji; K_K04

- jest gotów do wykorzystania posiadanej przez siebie wiedzy na temat kompleksowej natury kultury i jej złożoności, ze świadomością potrzeby analizy rozmaitych kategorii źródeł dla odtworzenia przeszłości człowieka w okresie neolitu; K_K05

- jest gotów do podkreślania znaczenia dziedzictwa kulturowego ludzkości dla rozumienia procesu przemian gospodarczych, społecznych i kulturowych okresu neolitu; K_K06

Zaliczenie na ocenę na podstawie aktywności na zajęciach, przynajmniej jednego referatu zaprezentowanego podczas zajęć oraz wyników testu pisemnego przeprowadzanego po zakończeniu zajęć.