The Contacts of Polish with other Languages in the Past and Nowadays

Przedmiot ma na celu zapoznanie studentów z dziejami polszczyzny, najważniejszymi tendencjami w jej rozwoju i rolą języków obcych w ewolucji polszczyzny dawniej i dziś.

1. Kontakty polszczyzny z innymi językami jako przedmiot badań historii języka polskiego (krótko o zakresie badań diachronicznych). Etymologia jako subdyscyplina językoznawstwa diachronicznego.

2. Wstępnie o roli języków obcych w kształtowaniu polskiego języka literackiego (i innych odmian polszczyzny). Dzieje polskiego języka literackiego – pochodzenie, powstanie, rozwój, periodyzacja.

3. Czy „chuligan” przyszedł do nas ze Wschodu, czy z Zachodu? Klasyfikacja zapożyczeń. Zapożyczenia bezpośrednie i pośrednie. Problemy etymologizacji zapożyczeń.

4. Rola łaciny w rozwoju polskiej wspólnoty komunikatywnej. Barokowe makaronizowanie jako „sztuka” czy objaw „zepsucia języka”? Oświecenie – łacina a polszczyzna, zmiany w pojmowaniu roli języka narodowego.

5. Rola przekładów Pisma św. w rozwoju polszczyzny. Adaptacja obcych nazw pospolitych i własnych.

6. Język polski w dawnej Europie – jego znaczenie, obecność w słownikach z epoki.

7. Język czeski jako „arbiter elegancji” w dawnych wiekach. Stosunki językowe polsko-czeskie. Hungaryzmy.

8. Francuski jako język modny w XVIII-XIX wieku. Zapożyczenia francuskie w dawnej i współczesnej polszczyźnie.

9. Wyrazy pochodzenia włoskiego w języku polskim.

10. Zapożyczenia niemieckie w dziejach języka polskiego.

11. Rosjanie i Polacy. Rusycyzmy w polszczyźnie.

12. Rola języka ukraińskiego i białoruskiego w dziejach polszczyzny. Orientalizmy.

13. Czy język angielski zagraża polszczyźnie? Anglicyzmy dawne i współczesne.

14. Czy w ubikacji można piec bułki? Zmiany znaczeń wyrazów zapożyczonych.

15. Sprawdzian pisemny.

Danuta Buttler, Rozwój semantyczny wyrazów polskich, Warszawa 1978.

Stanisław Dubisz, Język – Historia – Kultura, Warszawa 2002.

Halina Karaś, Rusycyzmy słownikowe w polszczyźnie ogólnej – historia i współczesność, „Poradnik Językowy” 2007, z. 5, s. 25-43.

Halina Karaś, Rusycyzmy w polszczyźnie okresu zaborów, Warszawa 1996 – wstęp, rozdział I, podsumowanie.

Zenon Klemensiewicz, Historia języka polskiego, Warszawa 1974 i wyd. nast.

Aleksander Mikołajczak, Łacina w kulturze polskiej, Wrocław 1998.

Bogusław Nowowiejski, Wpływ języka niemieckiego na polszczyznę w zakresie słownictwa, „Poradnik Językowy” 2007, z. 5, s. 14-24.

Nowowiejski Bogusław: Makaronizmy końca XX wieku, "Białostockie Archiwum Językowe" 2001, s. 93-111.

Franciszek Pepłowski, Słownictwo i frazeologia polskiej publicystyki okresu oświecenia i romantyzmu, Warszawa 1961.

Józef Porayski-Pomsta, Kilka uwag o zapożyczeniach leksykalnych z języka francuskiego, „Prace Filologiczne” 2007 (LIII), s. 461-468.

Jadwiga Puzynina, Thesaurus Grzegorza Knapiusza. Siedemnastowieczny warsztat pracy nad językiem polskim, Wrocław 1961.

Janusz Rieger, Janusz Siatkowski, Kontakty polszczyzny z językami słowiańskimi, [w:] Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław 1993, s. s. 511–523 (lub wyd. popraw. Lublin 2001).

Halina Rybicka-Nowacka, Szkice z dziejów polskiego języka literackiego, Warszawa 1990.

Halina Rybicka, Losy wyrazów obcych w języku polskim, Warszawa 1976.

Wojciech R. Rzepka, Bogdan Walczak, Łukasza Górnickiego teoria kultury języka, [w:] Łukasz Górnicki i jego czasy, Białystok 1993, s. 211–243.

Janusz Siatkowski, Czesko-polskie kontakty językowe, Warszawa 1996.

Bogdan Walczak, Kontakty polszczyzny z językami niesłowiańskimi, [w:] Współczesny język polski, s. 499–510.

Bogdan Walczak, Między snobizmem i modą a potrzebami języka, czyli o wyrazach obcego pochodzenia w polszczyźnie, Poznań 1987.

Bogdan Walczak, Zarys dziejów języka polskiego, wyd. I Poznań 1995, wyd. II Wrocław 1999.

www.leksykografia.uw.edu.pl

Student

WIEDZA

1. Potrafi zdefiniować przedmiot i cele historii języka polskiego jako dyscypliny badawczej.

2. Potrafi wymienić główne tendencje rozwojowe polszczyzny.

3. Potrafi scharakteryzować chronologiczne fazy rozwoju polszczyzny na płaszczyźnie wszystkich podsystemów języka.

4. Potrafi wymienić i scharakteryzować najważniejsze czynniki mające wpływ na rozwój polszczyzny w poszczególnych okresach.

5. Zna i rozumie na poziomie podstawowym rolę refleksji literaturoznawczej i językoznawczej w kształtowaniu kultury;

6. Ma podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu filologii polskiej w relacji do innych nauk oraz o specyfice przedmiotowej i metodologicznej filologii polskiej, w szczególności metod badawczych historii języka polskiego.

7. Zna podstawową terminologię językoznawczą w języku polskim, w szczególności tę dotyczącą historii języka polskiego.

8. Ma podstawową wiedzę o powiązaniach historii języka polskiego z innymi dziedzinami nauki i dyscyplinami naukowymi;

9. Zna zależności między głównymi subdyscyplinami historii języka polskiego;

10. Ma uporządkowaną wiedzę ogólną i szczegółową obejmującą terminologię, teorie i metodologie z zakresu językoznawstwa diachronicznego;

11. Zna i rozumie diachroniczny charakter kształtowania się koncepcji badań językoznawczych;

UMIEJĘTNOŚCI

1. Potrafi wskazać elementy języka świadczące o wpływie poszczególnych jyzkw obcych rozwój języka polskiego.

2. Potrafi wskazać przykłady działania różnych tendencji w rozwoju języka.

3. Wyszukuje, analizuje, ocenia, selekcjonuje i wykorzystuje informacje ze źródeł pisanych i elektronicznych, w szczególności sprawnie posługuje się różnego rodzaju słownikami.

4. Pisząc pracę zaliczeniową, samodzielnie zdobywa wiedzę i rozwija umiejętności badawcze, kierując się wskazówkami opiekuna naukowego;

5. Umie posługiwać się podstawowymi ujęciami teoretycznymi, paradygmatami badawczymi i pojęciami właściwymi dla filologii polskiej;

6. Czyta, interpretuje i analizuje teksty o charakterze naukowym i poprawnie stosuje poznaną terminologię językoznawczą;

7. Ma umiejętność właściwego doboru argumentów, z wykorzystaniem poglądów innych autorów, oraz umiejętność poprawnego formułowania wniosków, które wykorzystuje przy pisaniu pracy zaliczeniowej.

8. Dobiera strategie argumentacyjne, na poziomie elementarnym konstruuje krytyczne argumenty, formułuje odpowiedzi na krytykę;

9. Prowadzi na poziomie podstawowym pracę badawczą pod kierunkiem opiekuna naukowego lub kierownika zespołu badawczego;

10. Klasyfikuje wybrane leksemy ze względu na źródło i rodzaj zapożyczenia;

12. Wykorzystuje narzędzia wyszukiwawcze właściwe dla filologii polskiej, w szczególności nowoczesne narzędzia badawcze – kwerendy słownikowe (słowniki elektroniczne);

11. Wskazuje i opisuje zmiany znaczeniowe, które zaszły w wybranych wyrazach;

12. Wykorzystuje słowniki historyczne i etymologicznie zgodnie z ich przeznaczeniem;

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

1. Docenia znaczenie badań diachronicznych.

2. Ma świadomość znaczenia europejskiego i narodowego dziedzictwa kulturowego dla rozumienia wydarzeń społecznych i kulturalnych.

3. Jest świadomy posiadanej przez siebie wiedzy i zna zakres nabytych umiejętności, rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i rozwoju;

4. Umie współpracować w grupie i jest otwarty na nowe idee i gotów do zmiany opinii w świetle dostępnych danych i argumentów;

5. Rozumie problematykę etyczną związaną z odpowiedzialnością za trafność przekazywanej wiedzy, z uczciwością naukową oraz rzetelnością i uczciwością w sytuacji prowadzenia sporów naukowych i ideowych;

6. Wykazuje motywację do zaangażowanego uczestnictwa w życiu naukowym i kulturalnym;

7. Ma świadomość znaczenia refleksji humanistycznej dla kształtowania się więzi społecznych;

8. Traktuje język jako integralną część kultury i historii danego narodu.

Zaliczenie na ocenę, które student otrzymuje na podstawie obecności na zajęciach, pracy semestralnej i sprawdzianu pisemnego.

Nie.