Speech Development of Children

Przedmiot jest prowadzony w postaci wykładu (15 g.) oraz ćwiczeń (15 g.). Wykład jest przeznaczony dla studentów całego roku. Jego celem jest zapoznanie studentów z podstawami teoretycznymi oraz wybranymi kierunkami badań nad mową dziecka. Ćwiczenia, które są prowadzone z podziałem na grupy, skupiają się na opisach procesów akwizycji systemu językowego dziecka w pierwszych latach jego życia. procesach rozwoju komunikacji oraz opisie normy rozwojowej w zakresie mowy.

Tematy wykładów:

1. Co to jest <mowa dziecka>? Przedmiot i zakres badań (2 godz.)

2. Biologiczne i społeczne uwarunkowania rozwoju mowy (2 godz.)

3. Jak rozwija się mowa dziecka? Stadia rozwoju mowy (2 godz.)

4. Procesy przyswajania systemu językowego (4 godz.)

5. Rozwój sprawności komunikacyjnych w ontogenezie (5 godz.)

Tematy ćwiczeń:

1. Jak dziecko komunikuje się ze swoim otoczeniem w 1. roku życia? (2 godz.)

2. Rozwój słownika dziecka (2 godz.)

3. Rozwój systemu fonologicznego w ontogenezie (2 godz.)

4. Rozwój składni i fleksji w ontogenezie (2 godz.)

5. Rozwój słowotwórstwa (2 godz.)

6. Rozwój sprawności komunikacyjnych dziecka: systemowej, społecznej, sytuacyjnej i pragmatycznej (2 godz.)

7. Rozwój konwersacji i narracji dziecka (3 godz.)

Aitchisson Jaen, Ziarna mowy. Początki i rozwój języka, przekład Magdalena Sykurska-Derwojed, PWN, Warszawa 2002.

Bokus Barbara, Tworzenie opowiadań przez dzieci. O linii i polu narracji, Wyd. Energeia, Warszawa 1991.

Bruner Jerome, Ontogeneza aktów mowy, [w:] Shugar Grace Wales, Smoczyńska Magdalena (red.), "Badania nad rozwojem języka dziecka. Wybór tekstów", PWN, Warszawa 1980, s. 483-513.

Chmura-Klekotowa Maria, Neologizmy słowotwórcze w mowie dzieci, "Prace Filologiczne" XX, 1971, s. 99-235.

Geppertowa Lidia, Rozwój rozumienia i posługiwania się przez dzieci pojęciami stosunków określanymi przez przyimki i przysłówki, [w:] Szuman Stefan, "O rozwoju języka i myslenia dziecka", PWN. Warszawa 1968, s. 149-382.

Halliday Michael A.K., Uczenie się znaczeń, [w:] Shugar Grace Wales, Smoczyńska Magdalena, "Badania nad rozwojem języka dziecka. Wybor tekstów", PWN, Warszawa 1980, s. 514-556.

Kaczmarek Leon, Nasze dziecko uczy się mowy, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1966 i n. wyd.

Kielar-Turska Maria, Mowa dziecka. Słowo i tekst, Wyd. UJ, Kraków 1989.

Kurcz Ida, Język a reprezentacja wiedzy w umyśle, PWN, Warszawa 1987.

Kurcz Ida, Język a psychologia, WSiP, Warszawa 1992.

Lenneberg Eric H., Język w kontekście rozwoju i dojrzewania, przekł. Anna Matczak, [w:] Grace Wales Shugar, Magdalena Smoczyńska (red.), „Badania nad rozwojem języka dziecka. Wybór tekstów", Warszawa 1980, s. 203-232.

Łobacz Piotra, Polska fonologia dziecięca. Studia fonetyczno-akustyczne, Wyd. „Energeia", Warszawa 1996.

Piaget Jean, Mowa i myślenie u dziecka, PWN, Warszawa 1992.

Porayski-Pomsta Józef, Umiejętności komunikacyjne dzieci w wieku przedszkolnym. Studium Psycholingwistyczne, Wyd. UW, Warszawa 1994.

Porayski-Pomsta Józef, "Mowa dziecka" jako przedmiot badań, "Poradnik Językowy" 2007, z. 8, s. 3-29.

Porayski-Pomsta Józef, Rozwój zasobu slownikowego dzieci w wieku przedszkolnym. Przegląd stanowisk, "Poradnik Językowy" 2011, z. 9, s. 5-21.

Porayski-Pomsta J., Zagadnienie periodyzacji rozwoju mowy dziecka, "Studia Pedagogiczne. Problemy społeczne, edukacyjne i artystyczne", 2011, t. 20, s. 173-198.

Przetacznik-Gierowska Maria, Od słowa do dyskursu. Studia nad mową dziecka, Energeia, Warszawa 1994.

Shugar Grace W., Smoczyńska Magdalena, Nowe kierunki badań nad językiem dziecka, [w:] „Badania nad językiem dziecka. Wybór tekstów", pod red. Grace W. Shugar i Magdaleny Smoczyńskiej, PWN, Warszawa 1980, s. 8-51.

Slobin Dan I., Poznawcze przesłanki rozwoju gramatyki, [w:] „Badania nad językiem dziecka. Wybór tekstów", pod red. Grace W. Shugar i Magdaleny Smoczyńskiej, PWN, Warszawa 1980, s.398-452.

Slobin Dan I., Od "myśli i języka" do "myślenia dla mówienia", [w:] "Akwizycja języka w świetle językoznawstwa kognitywnego", Universitas, Kraków 2003, s. 361-402.

Smoczyński Paweł, Przyswajanie przez dziecko podstaw systemu językowego, Łódź 1955.

Tomasello Michael, Kulturowe źródła ludzkiego poznania, przekład Joanna Rącaszek, PIW, Warszawa 2002.

Wygotski, Lew S., Myślenie i mowa, PWN, Warszawa 1989.

Wygotski Lew S., Narzędzie i znak w rozwoju dziecka, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa, 2006.

Zarębina Maria, Język polski w rozwoju jednostki. Analiza tekstów dzieci do wieku szkolnego. Rozwój semantyczny języka dziecka, Kraków 1980.

I. Wiedza

1. zna podstawową terminologię w zakresie treści przedmiotu

2. zna wybrane teorie dotyczące rozwoju zachowań komunikacyjnojęzykowych u małych dzieci

3. ma wiedzę na temat ogólnego rozwoju psychofizycznego dziecka w różnych okresach jego życia oraz podłoża neuropsychicznego i społecznego rozwoju myślenia i mowy dziecka

4. ma wiedzę pozwalającą opisywać i oceniać konkretne zachowania komunikacyjnojęzykowe dziecka

II. Umiejętności

1. umie definiować wybrane pojęcia i objaśniać podstawowe terminy związane z przedmiotem wykładu

2. rozumie związki pomiędzy rozwojem psychoficznym i społecznym dziecka a rozwojem jego mowy

3. potrafi dostrzegać, interpretować i opisywać różne właściwości zachowań komunikacyjnojęzykowych dziecka z perspektywy określonych właściwości sytuacji mówienia

4. umie opisywać rozwój mowy dziecka w normie rozwojowej

III. Kompetencje społeczne

1. ma świadomość swojej wiedzy i umiejętności w zakresie treści przedmiotowych, rozumie potrzebę ich uzupełniania i doskonalenia i potrafi to robić, dokonuje samooceny własnych umiejętności i kompetencji

2. dostrzega, poprawnie rozpoznaje i ocenia właściwości rozwoju językowego i komunikacyjnego dziecka

3. Jest świadom zależności między wychowawczo-opiekuńczymi zachowaniami dorosłych-opiekunów dziecka a rozwojem komunikacyjnojęzykowym dziecka