Dyskursy kulturowe i przemoc symboliczna

Kobiety, z którymi rozmawiał Jean-Claude Kaufmann prowadząc badania nad współczesnymi relacjami miłosnymi, opowiadały mu o typowym problemie ilustrującym ich życie z partnerem na dwa sposoby: swoje codzienne utarczki z partnerem o pranie, zakupy i gotowanie przedstawiały najpierw jako historię komiczną, potem zaś przedstawiały tę samą sytuację w wersji tragicznej. Codzienne, drobne spory miały dwie wersje – pierwsza była historią „do śmiechu”, druga była historią „do płaczu”. Rozmówczynie badacza widziały siłowanie się w związku jako element ubarwiający ich życie i dodający mu smaku i zarazem jako przyczynę ich udręki i zapowiedź możliwej życiowej porażki. Rozmówczynie utrzymywały, że obydwie wersje wydarzeń są równie prawdziwe.

Podobna prawidłowość – posiadanie dwóch interpretacji – dotyczy dzisiaj także innych relacji, sytuacji i etapów życia: przyjaźni, koleżeństwa, dzieciństwa, szkoły czy pracy. Dyskursy kulturowe podpowiadające „jak rozumieć siebie”, pozwalają uporządkować przeszłość oraz aktualne relacje, wskazują również, jak określić ich wartość i jak je naprawiać. Dyskursy kulturowe umożliwiają racjonalne kierowanie relacjami, jak i przyczyniają się do tego, że jest w nich coraz więcej niepewności i chaosu (U. Beck, E. Beck-Gernsheim, E. Illouz, J.-C. Kaufmann, M. Marody). Okoliczności te sprzyjają pojawianiu się nowych form przemocy symbolicznej, w której ustala się powiązanie autonomii i szczęścia z odpowiedzialnością jednostek (N. Rose).

Przedmiotem badania będą: dyskurs terapeutyczny, religijny, kultura popularna, przekaz reklamowy, poradniki i programy telewizyjne. Zakres problematyzacji: 1. języki introspekcji 2. ekspresja „ja” i jej ograniczenia 3. nierówności związane z „pracą emocjonalną” 4. współczesne utopie eupsychii 5. estetyzacja „ja” 6. związki między „ja” prywatnym i „ja” publicznym 7. obiektywizacje wartości indywidualistycznych w kodyfikacji i urządzeniu sfery publicznej.

K2_W08 Ma pogłębioną wiedzę o języku, jego złożonej i historycznie

zmiennej naturze oraz jego roli w komunikacji społecznej.

K2_W13 Ma rozszerzoną wiedzę o zależnościach między komunikacją a

władzą, zarówno państwową, jak i sprawowaną przez media lub za

pośrednictwem dyskursów eksperckich.

K2_U01 Wykorzystując różne źródła potrafi wyszukiwać, selekcjonować,

analizować, oceniać i integrować informacje dotyczące języka, komunikacji i dyskursywnych aspektów życia społecznego i formułować na tej podstawie krytyczne sądy.

K2_K08 Umie uczestniczyć w przygotowaniu projektów dotyczących

komunikacji i dyskursów społecznych i potrafi przewidywać społeczne skutki swoich działań.