Bałkańskie miejsca pamięci

fakultatywne

Wymagane biegłe czytanie w języku angielskim; dobrze widziana znajomość na poziomie podstawowym któregoś z języków bałkańskiego Śródziemnomorza;

Miejsca pamięci na Bałkanach prezentowane są na zajęciach w szerszym kontekście problematyki pamięci, tradycji, kształtowania się kanonów narodowych w kulturach odbudowujących swoją tożsamość i w różnym czasie „wychodzących” z Imperium Osmańskiego w XIX i na początku XX wieku, czy z Jugosławii i bloku wschodniego w końcu XX wieku.

Problematyka bałkańskiej specyfiki przedstawiana jest studentom przez prowadzącą (i ewentualnie zaproszonych gości) w formie autorskich wykładów dotyczących bałkańskich miejsc pamięci, pamięci historii dawniejszej i najnowszej, tradycji, kanonów narodowych i map mentalnych/kognitywnych kształtujących się na Bałkanach od XIX wieku.

Seminarium/konwersatorium prezentuje miejsca pamięci na Bałkanach w szerszym kontekście problematyki pamięci, tradycji, kształtowania się kanonów narodowych w kulturach odbudowujących swoją tożsamość i w różnym okresie „wychodzących” z Imperium Osmańskiego/byłej Jugosławii/ bloku wschodniego: począwszy od początku w. XIX, poprzez przełom XIX i XX , aż po koniec ostatniego stulecia.

Problematyka bałkańskiej specyfiki przedstawiana jest studentom przez prowadzącą w formie dwóch/trzech autorskich wykładów dotyczących bałkańskich miejsc pamięci, pamięci historii, tradycji i kanonów narodowych kształtujących się na Bałkanach od XIX wieku oraz map mentalnych/kognitywnych.

Wykłady są podsumowaniem i egzemplifikacją lektur teoretycznych i problematyki dyskutowanej wspólnie ze studentami wcześniej, obejmują kwestie różnic między pamięcią narodową np. serbską i albańską w odniesieniu do Kosowa, między kształtującymi się kanonami tradycji narodowych np. macedońskiej, bułgarskiej, greckiej, wreszcie ukazują także przykłady miejsc/miast wielokulturowych i wieloreligijnych takich jak Saloniki, czy Istambuł, w których różne tradycje narodowe współistnieją ze sobą.

Zasadniczym celem zajęć jest zaprezentowanie dyskusji o pamięci i kanonie narodowym, dla której szersze, a zarazem zrozumiałe tło stanowią polskie spory o pamięć i kształt kanonu narodowego. Problematyka bałkańska pomaga zrozumieć różne punkty widzenia.

Lektury obowiązkowe:

1. Jan Pomorski, Punkt widzenia we współczesnej historiografii, Punkt widzenia w języku i kulturze, Lublin 2004, s. 11 – 32.

2. J. Bartmiński, O pojęciu językowego obrazu świata; Miejsce wartości w językowym obrazie świata; Dom i świat – opozycja i komplementarność; Dynamika polskiego pojęcia ojczyzny; Polska „dola”, rosyjska „sud`ba” [w:] Językowe podstawy obrazu świata, Lublin 2006.

3. J.Bartmiński, Zmiany stereotypu Niemców Polsce. Profile i ich historyczno-kulturowe uwarunkowania w: Profilowanie w języku i w tekście, red. J.Bartmiński, R.Tokarski, Lublin 1998, s. 225 – 232. DODANE!

4. Tolmana Edword Chace, 1948, Cognitive maps in rates and man „Psychological Review” 55, 189-208.

5. G. Didi-Huberman, Obrazy mimo wszystko, Kraków2008

6. P. Ricoeur, Pamięć, historia, zapominanie, Kraków 2006.

7. J.Szacki, Tradycja. Zarys problematyki, Warszawa 1971.

8. J.Szacki, Tradycja, Encyklopedia kultury polskiej XX wieku. Pojęcia i problemy wiedzy o kulturze, Wrocław 1991, s. 205-217.

9. M. Kula, Wybór tradycji, Warszawa 2003.

10. M. Kula, Nośniki pamięci historycznej, Warszawa 2002.

11. A. Szpociński, Miejsca pamięci, „Borussia” 29, Olsztyn 2003, s.17-23.

12. A. Szpociński, Metafora miejsc pamięci w: Metafory w dyskursie humanistycznym – w mówieniu publicznym i w mowie potocznej, red. Jolanta Sujecka, Warszawa 2008, s. 129-138.

13. A.Szpociński, Kanon historyczny, „Studia Socjologiczne” 4, (91) 1983, s. 129-146.

Student jest oceniany za prezentację lektury (z listy lektur), udział w dyskusji i dwie prace pisemne, które odbywają się po autorskim wykładzie prowadzącej lub zaproszonego gościa. Temat pracy jest związany z lekturami omawianymi na seminarium, ale ilustracje wybiera student samodzielnie w porozumieniu z prowadzącą. Wykłady są zaplanowane po kilku lekturach, prezentowanych przez studentów i dyskutowanych na zajęciach i są bałkańską ilustracją omówionej problematyki. Ocena końcowa jest rezultatem udziału w dyskusji, pozytywnego zaliczenia dwóch kolokwiów i jednej (lub więcej) prezentacji.