Teksty i interpretacje

fakultatywne

Pożądane jest podstawowe rozeznanie w zakresie lingwistyki, socjologii i wiedzy o kulturze i cywilizacji.

Plastyczność myślenia, chęć uczestniczenia w dyskusji, systematyczność lektur, będących jej przedmiotem. Przydatna będzie podstawowa wiedza z zakresu językoznawstwa i komunikowania społecznego i historii kultury oraz gotowość prezentacji fragmentów własnych prac na forum seminaryjnym.

Zajęcia kierowane są do studentów MISH, CLAS i zainteresowanych tych wydziałów humanistycznych, których studenci zgodnie z wymaganiami studiów powinni opanować umiejętność analizy i interpretacji różnorakich przekazów znakowych, czyli tekstów w szerokim rozumieniu terminu, a więc dzieł literackich, filmowych, reklam, komunikatów wyrażonych poprzez określone zasady organizacji przestrzeni (ogrody, budowle, miasto jako tekst), lecz także przekazów i zdarzeń społecznych. Seminarium kierowane jest przede wszystkim do magistrantów i doktorantów, ale studenci z niższych lat studiów są również mile widziani. Nie ma obowiązku pisania pracy magisterskiej lub doktorskiej u prowadzącego zajęcia, jednak warto poddać fragmenty pisanych prac pod dyskusję uczestników seminarium.

Większość zajęć z projektowanego cyklu poświęcona będzie różnorakim rozumieniom pojęcia „tekstu”, a więc jednej z podstawowych kategorii, jaka się posługuje dzisiejsza humanistyka, oraz omówieniu wpływu, jakie na procedury interpretacyjne mają (wybrane) koncepcje dzieła i kultury. Dominować będą koncepcje podstrukturalne, semiotyczne, ale też odnosić się będziemy do zasad interpretacji hermeneutycznej. Ważnym elementem spotkań powinna być analiza prac pisanych przez uczestników.

1. Lingwistyczne rozumienie tekstu i tekstu spójnego. Znak w ujęciu lingwistycznym (Duszak, Mayenowa).

2. Tekst w rozumieniu semiotycznym a rozumienie semiologiczne tekstu i znaku.

3. Tekst a wypowiedź. Typy wypowiadania a sposoby opowiadania (Benveniste). Komunikacyjny model tekstu i interpretacji a inne doktryny badawcze.

4. Tekst i wypowiedź jako model rzeczywistych relacji komunikacyjnych.

5. Dyskurs, rożne rozumienia i zastosowania w dzisiejszej humanistyce.

6. Interpretacja w myśleniu strukturalnym; poszukiwanie hipotezy ukrytej, realizacja kodu kulturowego.

7. Znak, różnica, ślad - dekonstrukcja a interpretacja (Derrika)

8. Wielkie interpretacje minionych czasów (Koty Baudelaire’a w interpretacji Jacobsona i Levi-Straussa

9 .Roland Barthes i inni: czytanie w języku i poza językiem

10. Społeczeństwo, znak, i typy kulturowej semiozy. Interpretacje zdarzeń i zjawisk społecznych.

11. Model lektury teksów z zakresu malarstwa i plastyki: różne podejście i różnorakie koncepcje interpretacyjne.

12. Dyskurs jako kategoria interpretacji różnych zjawisk kultury. Społeczeństwo i znaki.

13. Język przestrzeni a literatura i sztuka: sposoby oznaczania świata, punktu widzenia, ideologii.

14. Teksty i palimpsesty: różnica, dekonstrukcja i konstrukcja w literaturze, sztuce i percepcji rzeczywistości.

15. Genry mowy, literatura i percepcja rzeczywistości.

16. Znaki i rzeczywistość pozatekstowa: symulakry i symulacja. Świat jako tekst, kultura jako zbiór tekstów.

17. Omówienia prac uczestników seminarium.

Koncepcja tematów spotkań może być modyfikowana zależnie od aktualnych potrzeb uczestników.

Barthes R., Światło obrazu. Uwagi o fotografii. Warszawa 1995.

Barthes R.., Podstawy semiologii. Kraków 2009.

Baudirillard, Symulakry i symulacja. Warszawa 2005.

Dekonstrukcja w badaniach literackich. Red. R. Nycz. Warszawa 2000.

Derrrida J., O gramatologii. Warszawa 1999.

Duszak A., Tekst, dyskurs, komunikacja międzykulturowa. Warszawa 1998.

Eagleton T., Ideology. An Introduction, London, New York 1991.

Feidenberg O., Semantyka kultury. Kraków 2005.

Łotman J., Uniwersum umysłu. Semiotyczna teoria kultury. Gdańsk 2008.

Foucault., Archeologia wiedzy. Warszawa 1977.

Literatura, teoria, metodologia. Red. D. Ulicka. Warszawa 2006.

Mayenowa M. R., Poetyka teoretyczna. Warszawa 1974.

Mieletinski, Poetyka mitu,.

Okopie-Sławińska A., Semantyka wypowiedzi poetyckiej. Kraków 1999.

Praktyki opowiadania. Red. B. Owczarek, Z. Mitosek, W. Grajewski. Kraków 2001.

R. Nycz, Tekstowy świat. Warszawa 1996.

Retoryka i polityka, Dwudziestolecie polskiej transformacji. Red.: M. Czyżewski, S. Kowalski, T. Tabako. Warszawa 2010.

Ricouer P., Egzystencja i hermeneutyka. Warszawa 1985.

Semiotyka kultury. Wybór i opracowanie E. Janus, M. R. Mayenowa. Warszawa 1977.

Shusterman R., Rsatetyka pragmatyczna. Kraków 2000.

Sławiński J., Dzieło, język, tradycja. Warszawa 1974.

Uspienski B., Religia i semiotyka. Gdańsk 1998.

Uspieński B., Historia i semiotyka. Gdańsk 1998.

White H., Poetyka pisarstwa historycznego. Kraków 1999.

White H., Poetyka pisarstwa historycznego. Kraków 1999.

Wierzbicka A., Język - umysł - kultura. Warszawa 1999.

Po ukończeniu przedmiotu student:

Zakresie wiedzy

- ma podstawową wiedzę o roli nauk humanistycznych i społecznych w interpretacji kultury współczesnej, jej różnorakich przejawach i wytworach.

- zna terminologię z zakresu różnych metodyk interpretacji tekstów literackich i zachowań społecznych

- zna i rozumie zależności między poszczególnymi dyscyplinami i ich przydatność w interpretacji tekstów kultury i dzieł literackich.

- ma uporządkowaną wiedzę na temat kultury , zna i rozumie podstawowe zasady warsztatu naukowego i metody interpretacji wytworów kultury

- zna wybrane koncepcje interpretacyjne i umie stosować je w praktyce ze świadomością ich wyboru i przydatności do określonych celów.

- znać wybrane koncepcje opisu kultury, ich wady i zalety.

- powinien posługiwać się podstawowymi kategoriami opisu kultury, takimi jak tekst, znak, dyskurs.

- powinien potrafić zinterpretować w kategoriach semiotycznych zdarzenie kulturowe, tekst dawny lub współczesny, dzieło filmowe lub literackie.

W zakresie umiejętności

- student powinien zinterpretować wybrany tekst kultury, dzieło literackie, filmowe, plastyczne albo wydarzenie społeczne

- ma temat konwencji obowiązujących przy pisaniu prac naukowych i potrafi je zastosować w praktyce.

- potrafi dokonywać analizy tekstów artystycznych

- posiada podstawowe umiejętności badawcze pozwalające na formułowanie problemów badawczych

W zakresie kompetencji społecznych

- rozumie potrzebę nieustannego kształcenia

- potrafi formułować argumenty na rzecz obrony swojej pracy i korzystać z krytyki osób ją oceniających

- rozumie dynamikę rozwoju naukowego , kulturowego i społecznego

- rozumie zasady tolerancji i róznic kulturowych.

Warunkiem uzyskania zaliczenia z przedmiotu jest obecność na zajęciach (student ma prawo do dwóch nieobecności w semestrze)

Ocena ciągła (przygotowanie do zajęć i aktywność) 20 %

Końcowe zaliczenie ustne lub egzamin ustny 30 %

Referat na jeden z tematów zajęć albo prezentacja fragmentu własnej pracy (mrocznej, magisterskiej, doktorskiej) 50 %