Główne zjawiska w gospodarce średniowiecznej i nowożytnej Europy (XII-XVI w.)(blok: Historia gospodarcza) 3104-M2HG-GMYS-OG
Ćwiczenia (CW) Semestr letni 2020/21

1. Początki wielkiej kolonizacji Europy na przykładzie osadnictwa holenderskiego w początkach XII wieku

źródło: umowa Fryderyka, arcybiskupa Hamburga i Bremy z holenderskimi osadnikami (1106 r.)

lit. przedm.: R. Cameron, „Historia gospodarcza świata”, Warszawa 1996–2004 (strony wg wyd. z 1996 r.) –> roz. „Podstawy stabilizacji” (s. 60–62), „Motory przemian” (s. 62–66), „Ekspansja Europy” (s. 66–71);

J. Balicki, M. Bogucka, „Historia Holandii”, Wrocław 1989 –> roz. Gospodarka i społeczeństwa średniowiecznych Niderlandów (s. 28–35);

J. M. Piskorski, „Kolonizacja wiejska Pomorza Zachodniego w XIII i w początkach XIV wieku na tle procesów osadniczych w średniowiecznej Europie”, Poznań 1990 –> roz. „Kolonizacja późnorzymska i wczesnośredniowieczna a ruchy osadnicze XI–XIV w.” (s. 39–45), „Zagospodarowywanie nowych ziem w Niderlandach (s. 57–64), Osadnictwo holendersko – flamandzkie w północno–zachodnich Niemczech” (s. 64–71);

2. Przełom społeczno–gospodarczy i technologiczny na wsi śląskiej (2. poł. XIII w. – 1310 r.)

źródło: „Księga Henrykowska”, ks. II, roz. 4 (historia wsi Wiesenthal na Śląsku);

lit. przedm.: J. i J. Matuszewscy, R. Grodecki, „Wstęp do wydania drugiego i pierwszego”, [do:] Księga Henrykowska, Wrocław 1991, s. IX–XLVI;

A. Rutkowska-Płachcińska, „Urządzenia młyńskie, przetwórstwo i wyrób artykułów spożywczych”, [w:] „Historia kultury materialnej w zarysie”, t. 2, Warszawa 1978, s. 180–203;

„Historia chłopów śląskich”, Warszawa 1979, s. 68–70, 72–79;

3. Miasta świata śródziemnomorskiego w 2. poł. XII w.

źródło: The Itinerary of Benjamin of Tudela, s. 59–60, 62;

lit. przedm.: A. K. Dulska, „Diaspora żydowska na Bliskim Wschodzie oczami sefardyjskiego podróżnika Beniamina z Tudeli”, Kraków 2015 –> roz. „Rzeczy, które zobaczył i usłyszał z ust szczerych ludzi, czyli Beniamin z Tudeli i jego dzieło” (s. 41–49) [dep. IH];

N. Pounds, “An Economic History of Medieval Europe”, London–New York 1994 –> roz. “The Development of the Medieval Town”, s. 223¬–237;

4. Włókiennictwo flandryjskie w dobie rozkwitu a zawodowe konflikty interesów we Flandrii (1247–1250)

źródło: rozporządzenia w sprawie handlu i farbowania sukna w Douai (1247–1250)

lit. przedm.: M. Małowist, „Studia z dziejów rzemiosła w okresie kryzysu feudalizmu w zachodniej Europie w XIV i XV wieku”, Warszawa 1954 –> roz. „Zarys dziejów sukiennictwa flandryjskiego w XIII wieku”, s. 38–50;

I. Turnau, „Historia europejskiego włókiennictwa odzieżowego od XIII do XVIII w.” –> roz. „Baza surowcowa” (54–55), „Farbowanie tkanin wełnianych” (s. 66–67), „Organizacja produkcji starego i nowego sukiennictwa europejskiego w okresie od XIII do XVIII w.” (s. 101–103);

5. Brugia jako centrum handlu średniowiecznego świata i jego strefy gospodarcze (1270–1300 r.)

źródło: zapiska kupiecka z przełomu XIII i XIV w.

mapa: mapa Brugii, miast nad rz. Zwin i okolic

lit. przedm.: F. Braudel, „Kultura materialna, gospodarka i kapitalizm XV–XVIII wiek”, t. 3 (Czas świata), Warszawa 1992, 2019 (strony wg wyd. z 1992) –> roz. „Pierwsza europejska gospodarka-świat” (s. 76–99);

J. M. Murray, „Brugia, kolebka kapitalizmu (1280–1390)”, Warszawa 2011 –> roz. „Tło polityczne” (s. 15–35), „Brugia jako centrum handlu suknem” (s. 305–312);

H. Samsonowicz, „Gospodarka średniowiecznej Europy Środkowo-Wschodniej”, [w:] „Historia Europy Środkowo-Wschodniej”, t. 2, red. J. Kłoczowski, Lublin 2000, s. 14–31 (wybrane fragmenty);

6. Zagadnienie szarej strefy i czarnego rynku w handlu detalicznym Wrocławia (pocz. XIV w.)

źródło: rozporządzenia rady miejskiej Wrocławia w sprawie produkcji i handlu detalicznego (pocz. XIV w.);

lit. przedm.: R. Heck, „Wrocław w latach 1241-1526”, [ w: ] „Wrocław, jego dzieje i kultura”, red. Z. Świechowski, Warszawa 1978, s. 56–64;

M. E. Smith, „The Informal Economy”, [w:] „Economic Anthropology”, red. S. Plattner, Stanford 1989, s. 292–317; [dep. w bibl. IH]

J. Kochanowski, „Tylnymi drzwiami. <Czarny rynek> w Polsce 1944–1989”, Warszawa 2015 –> roz. „Jakiego koloru był czarny rynek ?” (s. 9–14);

7. „Czarna Śmierć”. Epidemia dżumy w Anglii i jej konsekwencje

źródło: Henry Knighton, Chronicon (wybrany fragment);

lit. przedm.: A. Rutkowska-Płachcińska, „Dżuma w Europie Zachodniej XIV w.”, „Przegląd Historyczny”, t. 69, 1978, s. 75–102;

Ch. Dyer, “Making living in the Middle Ages. People of Britain (850–1520)”, New Haven – London 2002 –> roz. “The Black Death and its aftermath”, c, 1348–c.1520 (s. 271–297); [depozyt w BIH]

W. Kula, „Problemy i metody historii gospodarczej”, Warszawa 1963, 1983 (strony wg wydania z 1963) –> roz. „Klęski żywiołowe w dziejach” (s. 639–654);

8. Handel Hanzy niemieckiej z Rusią w świetle źródła ikonograficznego (1360–1370 r.)

źródła: cztery kwatery zwane Russlandfahrgestuhl z kościoła św. Mikołaja w Stralsundzie;

lit. przedm.: Ph. Dollinger, „Dzieje Hanzy (XII–XVII w.)”, Warszawa – Gdańsk 1975, 1997 (strony wg wydania z 1997) –> roz. „Ekspansja na Ruś i Inflanty” (s. 37–40);

M. Tichomirow, „Rosja średniowieczna na szlakach międzynarodowych”, Warszawa 1976 –> roz. „Handel w średniowiecznej Rosji” (s. 81–82, 96–104);

J. Sztetyłło, „Wokół snycerki ze Stralsundu (Strzałowa) zdobiącej stelle hanzeatów kupczących w Nowogrodzie”, [w:] „O rzeczach minionych: scripta rerum historicarum Annae Rutkowska-Płachcińska oblata”, red. M. Młynarska–Kaletynowa, J. Kruppé, Warszawa 2006, s. 319–327;

9. Powstawanie folwarku pańszczyźnianego w Polsce (XV–XVI w.)

źródło: a. statut warszawski Janusza I mazowieckiego z 1421 r. (pkt. 10 Incolae villarum diem septimanatim laborabun);

b. konstytucje: sejmu toruńskiego z 1519 r. (pkt. 2, VCon., t.1/1, s. 328); konstytucja s. bydgoskiego 1520 (pkt. 8 De laboribus cmethonum, s. 351);

lit. przedm.: A. Mączak, „Rozwój folwarku pańszczyźnianego”, [w:] B. Zientara, A. Mączak, I. Ihnatowicz, Z. Landau, „Dzieje gospodarcze Polski do roku 1939”, Warszawa 1979, s. 156–179;

K. Mikulski, J. Wroniszewski, „Folwark i zmiany koniunktury gospodarczej w Polsce XIV–XVII w.”, Biuletyn Polskiej Misji Historycznej, t. 3, 2005, s. 43–55;

10. Górnictwo, hutnictwo i wielki kapitał u schyłku średniowiecza: (1494 r.)

źródło: umowa kupiecka braci Fuggerów i Johanna Thurzo w sprawie założenia spółki (1494 r.);

lit. przedm.: M. Małowist, „Wschód a Zachód Europy w XIII–XVI wieku”, W–wa 1973, 2006, s. 334–340 („Węgry habsburskie i ich udział w handlu i produkcji górniczej”);

G. Ogger, Fuggerowie, 1998, s. 38–45 („Powietrze miejskie czyni wolnym”), 74–98 („Rabunek Tyrolu”, „Wypad na Węgry”); [depozyt w BIH]

M. Bogucka, „Kazimierz Jagiellończyk i jego czasy”, W–wa 1981 (lub inne wydanie, strony wg wyd. z 1981), s. 185–187 (roz. „Król – mieszczanie”).

11. Kupcy i przedsiębiorcy z Portugalii i Niemiec w Indiach (1505–1506 r.)

źródło: a. fragment z „Chronik alter und neuer Geschichten” Wilhelma Remsa;

b. fragment listu Christopha Scheurla z Norymbergi

lit. przedm.: J. G. da Silva, „Morskie dzieje Portugalczyków” Gdańsk 1987 –> roz. „Estado da India Portuguesa” (s. 324–341);

W. Iwańczak, „Do granic wyobraźni. Norymberga jako centrum wiedzy geograficznej i kartograficznej w XV i XVI wieku”, Warszawa 2005 –> roz. „Oko i ucho Niemiec” (s. 13–ok. 29);

J. Kuliszer, „Powszechna historia gospodarcza średniowiecza i czasów nowożytnych”, Warszawa 1961, t. 2, s. 251–257.

12. Rozwój gospodarczy Anglii w XVI w. jako przykład trendów ekonomicznych epoki nowożytnej

źródło: fragmenty: W. Harrison, Description of England 1577–1587 i Th. More, Utopia – o gospodarce angielskiej, jej przemianach i skutkach;

lit. przedm.: R. Cameron, L. Neal, „Historia gospodarcza świata. Od neolitu do czasów najnowszych”, Warszawa 2004 –> roz. „Ludność i poziom życia” (s. 104–107), „Ekspansja w krajach zamorskich i jej oddziaływanie na Europę” (s. 114–116), „Rewolucja cen” (116–117), „Technika rolna i produkcyjność rolnictwa” (s. 117–125).

C. M. Cipolla, “Before the Industrial Revolution. European Society and Economy (1000–1700)”, New York – London 1997 –> roz. “The Rise of England” (s. 259–275) [depozyt w BIH];

J. Kuliszer, „Powszechna historia gospodarcza średniowiecza i czasów nowożytnych”, Warszawa 1961, t. 2 –> roz. Stosunki agrarne w Anglii (s. 70–80).

– analiza źródeł wraz z ich charakterystyką;

– interpretowanie faktów źródłowych na szerokim ogólnoeuropejskim tle;

– dyskusje na tematy teoretyczne, które wynikają ze źródeł;

– możliwość dodatkowych konsultacji na dyżurach.