Źródło historyczne a „nieklasyczna” historiografia. Poszerzenie metody czy jej negacja? 3104-M3K3-ZHNH
Konwersatorium (KON) Semestr letni 2020/21

Po zaliczeniu zajęć student:

- umiejętnie analizuje teksty teoretyczne dotyczące źródła historycznego;

- potrafi wyjaśnić różnice w koncepcjach źródła historycznego z różnych okresów historiografii;

- wyjaśnia, od którego momentu mamy do czynienia z historią jako nauką i potrafi to uargumentować;

- zna momenty przełomowe metodyki historycznej w XX wieku;

- potrafi wyjaśnić podstawowe pojęcia z historii metodyki;

- analizuje wpływ niemieckiej i francuskiej teorii źródła dla koncepcji polskiej.

Absolwent zna i rozumie:

- etniczne, kulturowe, ideologiczne, polityczne i inne uwarunkowania prowadzenia badań historycznych oraz zmienność tych uwarunkowań w czasie i przestrzeni, a także wpływ tych uwarunkowań na własną postawę badawczą oraz postawy innych badaczy.

Absolwent jest gotów do:

- samodzielnego identyfikowania dylematów związanych z wykonywaniem zawodu oraz społeczną odpowiedzialnością historyka, rozumie konieczność przestrzegania norm etycznych, standardów obowiązujących w pracy badawczej historyka i w popularyzacji wiedzy historycznej, a także do podejmowania działań na rzecz przestrzegania tych zasad przez innych.

Zajęcia będą obejmowały następujące tematy:

1. Joachim Lelewel i Ludwik Janowski – najwcześniejsze polskie teorie źródła na początku nauki historycznej.

Zagadnienia: przypomnienie podstawowych pojęć z zakresu metodyki historycznej: pojęcie historii, rozróżnienie między metodyką a metodologią historii, od kiedy mówimy o historii jako nauce, czym jest propedeutyka i historyka, analiza tekstów J. Lelewela i L. Janowskiego, kontekst niemiecki i szkoła z Getyngi.

2. Teoria źródła historyków niemieckich i francuskich na przełomie XIX i XX wieku.

Zagadnienia: etapy pracy historyka, metoda historyczna, dyskusja wokół naukowości historii, czym jest tzw. historia „moralna” u Droysena, analiza wskazanych fragmentów książki Droysena oraz Langlois i Segniobos.

3. Karl Lamprecht i spór o metodę.

Zagadnienia: pojęcie starej i nowej metody historycznej.

4. Przedmarksistowskie koncepcje źródeł historycznych w Polsce w XX w.

Zagadnienia: analiza i porównanie wybranych fragmentów prac M. Handelsmana, S. Kościałkowskiego i W. Konopczyńskiego.

5. „Marksistowskie” ujęcia źródła historycznego w Polsce.

Zagadnienia: koncepcja historii w ujęciu marksistowskim, wpływ marksizmu na koncepcje źródła historycznego w Polsce.

6. Próba nowej interpretacji teorii źródła G. Labudy.

Zagadnienia: Pojęcie źródła w ujęciu G. Labudy, podział źródeł w ujęciu G. Labudy, „novum” w propozycji G. Labudy w odniesieniu do wcześniejszych koncepcji źródła historycznego.

7. Koncepcje źródła historycznego w ujęciu teoretyków powojennych – W. Moszczeńska i J. Topolski.

Zagadnienia: analiza propozycji koncepcji źródła historycznego i jego podziału na podstawie fragmentów podręczników J. Topolskiego i W. Moszczeńskiej.

8. Pozytywizm w historiografii – pojęcie worek czy realny zarzut?

Zagadnienia: pojęcie pozytywizmu w filozofii Comte’a, pozytywizm w historii – próba ujęcia definicyjnego.

9. Źródło w nowszych ujęciach – szkoła Annales.

Zagadnienia: propozycja nowego podejścia do źródeł wg szkoły z Annales: Braudel i Le Roy Ladurie, źródło w ujęciu szkoły z Annales, pojęcie długiego trwania w historii, pojęcie klasycznej i nieklasycznej historiografii.

10. Czym jest tzw. koncepcja źródłoznawcza Brygidy Kuerbis?

Zagadnienia: pojęcie źródła B. Kuerbis na tle dotychczasowych koncepcji, czym dla B. Kuerbis jest tzw. metoda źródłoznawcza, na czym polega pojęcie źródłoznawstwa wg B. Kuerbis.

11. Zwrot narratywistyczny – koncepcje Haydena White’a

Zagadnienia: pojęcie rekonstrukcji historycznej, pojęcie historiografii w ujęciu White’a, whiteowskie pojęcie fikcji w historii, narracja historyczna u White’a, źródło historyczne a prawda historyczna u White’a.

12. Nowe spojrzenie na refleksję źródłoznawczą – źródło jako „alibi” historyka.

Zagadnienia: pojęcie źródła historycznego w ujęciu W. Wrzoska, pojęcie źródła jako alibi w kontekście narracji historycznej.

13. Czy etyka dotyczy historii i źródła historycznego?

14. Zajęcia podsumowujące: próba odpowiedzi na pytanie umieszczone w tytule zajęć.

Prowadzący zastrzega sobie możliwość zmian w sylabusie, w tym co do kolejności zajęć oraz w zakresie literatury.