Mineralogia (dla II r. kierunek geologia)
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 1300-OMIN2W |
Kod Erasmus / ISCED: |
07.302
|
Nazwa przedmiotu: | Mineralogia (dla II r. kierunek geologia) |
Jednostka: | Wydział Geologii |
Grupy: | |
Punkty ECTS i inne: |
(brak)
|
Język prowadzenia: | polski |
Rodzaj przedmiotu: | obowiązkowe |
Założenia (opisowo): | Student powinien swobodnie posługiwać się podstawowymi pojęciami i prawami geometrycznymi, mieć rozeznanie w chemii nieorganicznej i organicznej na poziomie dobrego liceum, znać zasady pisania wzorów chemicznych, mieć podstawowe informacje na temat właściwości fizycznych ciał, ruchu falowego, stanów fizycznych i przemian fazowych, odmian strukturalnych kryształów; pożądane są wiadomości o środowiskach geologicznych i najważniejszych procesach, zachodzących w poszczególnych sferach Ziemi. |
Skrócony opis: |
Program to 4 części: a) krystalografia, b) mineralogia ogólnea, c) mineralogia szczegółowa, d) optyka kryształów. W dziale Krystalografia studenci zapoznają się z podstawowymi prawami krystalograficznymi, metodami opisu wyglądu zewnętrznego kryształów oraz typami sieci przestrzennej kryształów z podziałem na 7 układów krystalograficznych i 32 klasy. Mineralogia ogólna omawia miejsce mineralogii wśród nauk przyrodniczych, jej powiązania z naukami technicznymi, cechy minerałów i sposoby ich opisu. Mineralogia szczegółowa przedstawia systematykę minerałów oraz opis najważniejszych minerałów – ich cechy charakterystyczne, sposoby powstawania i środowiska występowania, zastosowanie w gospodarce, sztuce i wpływ na kulturę. Obejmuje rozpoznawanie makroskopowe najważniejszych minerałów. Optyka kryształów to metody identyfikacji mikroskopowej kryształów. Zajęcia wiążą się z petrografią, chemią i technologią chemiczną, krystalochemią, materiałami budowlanymi, itd. |
Pełny opis: |
Krystalografia: - definicja kryształu, jego budowa i właściwości, morfologia kryształu - prawa krystalograficzne: stałości kątów, wymiernych stosunków odcinków, pasowe, wskaźniki ścian kryształu, czworościan zasadniczy, wzór cosinusów - projekcja stereograficzna - symetria, elementy symetrii kryształów, układy i klasy krystalograficzne, przegląd 32 klas krystalograficznych. Mineralogia ogólna: - definicja minerału, mineralogia genetyczna, eksperymantalna, techniczna, biomineralogia - właściwości minerałów: barwa i rysa, połysk, opalescencja, pleochroizm, dwójłomność, iryzacja, efekt alesandrytowy i kociego oka, asteryzm, migotliwość, twardość, łupliwość i przełam, spójność i podatność, reakcja z HCl, magnetyzm, luminescencja, gęstość, radioaktywność, właściwości cieplne i elektryczne, stopień automorfizmu, pokroje, zrosty, zbliźniaczenia, epitaksja, pseudomorfozy i paramorfozy, skupienia minerałów - minerały w sferach Ziemi, środowiska tworzenia się minerałów: płaszczowe, metamorficzne, magmowe (głębinowe i wylewne), pomagmowe, w tym pegmatytowe, pneumatolityczne i hydrotermalne, hipergeniczne, w tym morskie z ewaporacyjnymi, jeziorne, lądowe z rzecznymi, bagiennymi i pustynnymi, krasowe Mineralogia szczegółowa: - pierwiastki rodzime - węgliki, azotki, fosforki, krzemki - siarczki i minerały pokrewne - halogenki - tlenki i wodorotlenki - azotany - jodany - borany - chromiany, molibdeniany, wolframiany - fosforany - arseniany, wanadany - krzemiany i glinokrzemiany, w tym: wyspowe, grupowe, pierścieniowe, łańcuchowe, wstęgowe, warstwowe i przestrzenne - mineralne związki organiczne. Optyka kryształów: - właściwości światła, interferencja, załamanie; izotropia i anizotropia kryształów, - budowa i użycie mikroskopu polaryzacyjnego - współczynniki załamania światła - pleochroizm - kąt znikania światła - barwy interferencyjne, wykres Michel-Levy’ego - powierzchnie współczynnikowe kryształów, jedno- i dwupowłokowe - obrazy konoskopowe kryształów w przekrojach orientowanych - określanie charakteru optycznego i znaku optycznego kryształów - dyspersja optyczna - odmiany enancjomorficzne kryształów, skręcanie płaszczyzny polaryzacji, spirale Airy’ego. Uwaga: Opanowanie powyższego materiału oprócz wysłuchania wykładu i odbycia ćwiczeń wymaga pracy dodatkowej około 2 godzin tygodniowo. |
Literatura: |
- T. Penkala – Zarys krystalografii - T. Penkala – Krystalografia geometryczna - A. Bolewski – Mineralogia szczegółowa, 1965 - A. Bolewski – Mineralogia szczegółowa, 1975 - A. Bolewski – Mineralogia szczegółowa, 1982 - A. Bolewski, A. Manecki – Mineralogia opisowa, 1984 - A. Bolewski, A. Manecki – Mineralogia szczegółowa, 1993 - A. Bolewski, J. Kubisz, W. Żabiński – Mineralogia ogólna, 1975 - A. Bolewski, J. Kubisz, A. Manecki, W. Żabiński – Mineralogia ogólna, 1994 - R. Hochleitner – Minerały, kamienie szlachetne, skały, 2010 - T. Penkala – Optyka kryształów, 1965 |
Efekty uczenia się: |
Po wykładzie student powinien: znać podstawowe prawa krystalograficzne i ich zastosowanie, układy krystalograficzne i ich znaczenie dla rozważania właściwości kryształów; mieć pogląd o cechach, powstawaniu i występowaniu minerałów w przyrodzie, rodzajach ich nagromadzeń, zastosowaniu minerałów jako surowców; znać najważniejsze wystąpienia minerałów istotnych dla gospodarki i umieć omówić geograficzne rozprzestrzenienie wystąpień minerałów; obsługiwać mikroskop polaryzacyjny, rozumieć cechy optyczne kryształów i ich znaczenie dla rozpoznawania skał oraz dla określania cech i orientacji minerałów w ich nagromadzeniach (skałach). K_W15 – zna podstawowe prawa i układy krystalograficzne oraz właściwości kryształów; rozumie cechy optyczne kryształów i ich znaczenie dla rozpoznawania skał oraz dla określania cech technicznych i orientacji minerałów; ma pogląd o powstawaniu i występowaniu minerałów w przyrodzie oraz zastosowaniu minerałów jako surowców K_U13 – umie makroskopowo rozpoznawać minerały i skały K_U14 – przy pomocy mikroskopu polaryzacyjnego umie określić podstawowe cechy optyczne kryształów; umie zastosować podstawowe prawa krystalograficzne i określić własności kryształów; umie wykonać projekcję stereograficzną kryształu z opisem K_U17 – umie posługiwać się podstawowymi urządzeniami optycznymi, wykorzystywanymi w badaniach geologicznych K_K09 – rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie |
Metody i kryteria oceniania: |
Wykład: egzamin ustny po 2 semestrach (możliwe zdawanie w 2 częściach, po I i po II semestrze); na egzaminie należy wykonać projekcję stereograficzną modelu kryształu z kompletnym opisem, odpowiedzieć na pytania teoretyczne z zakresu krystalografii i mineralogii ogólnej, scharakteryzować 2 grupy minerałów pod względem ich cech fizycznych i chemicznych, występowania, paragenez oraz użyteczności gospodarczej, rozpoznać podany obraz mikroskopowy (na rysunku) lub wykonać odpowiedni rysunek takiego obrazu, odpowiedzieć na pytania teoretyczne z zakresu optyki kryształów. |
Praktyki zawodowe: |
brak |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.