Farmakognozja -W

fakultatywne

w sali

Farmakognozja jest nauką zajmującą się surowcami naturalnymi i ich składnikami chemicznymi, które wykazują właściwości biologiczne mające znaczenie w lecznictwie. Nowoczesne podejście do farmakognozji wymaga przedstawienia nie tylko surowców, składników chemicznych i sposobów ich otrzymywania, ale także biosyntezy substancji czynnych oraz mechanizmu ich oddziaływania na organizm człowieka.

Zakres tematów

1.Rys historyczny i przedmiot farmakognozji

2.Pochodzenie i podział surowców roślinnych

3.Metody otrzymywania i badań surowców roślinnych oraz wyodrębnionych substancji czynnych (metody chromatograficzne i spektralne).

4. Przegląd farmakognostyczny surowców i substancji roślinnych

5. Metabolizm pierwotny i wtórny - podstawowe cykle i szlaki biosyntezy pierwotnych związków naturalnych i wywodzące się z nich szlaki metabolitów wtórnych oraz powiązania między nimi

6. Substancje podstawowe i wtórne o znaczeniu medycznym

Farmakognozja ogólna:

Rys historyczny i przedmiot farmakognozji (najstarsze dane o substancjach naturalnych mających znaczenie lecznicze, wielkie odkrycia fitochemiczne, powstanie terminu farmakognozja).

Pochodzenie i podział surowców roślinnych (definicja surowców farmakognostycznych, pochodzenie i możliwości zbioru surowców, podział surowców roślinnych – flos, folium, herba, fructus, radix, rhizoma, semen, cortex – opis najważniejszych surowców farmakognostycznych należących do wymienionych grup).

Metody otrzymywania i badań surowców roślinnych oraz wyodrębnionych substancji czynnych (metody i terminy pozyskiwania surowców z populacji dziko żyjących i hodowlanych, metodyka oczyszczania, suszenia i przechowywania surowców, ekstrakcja surowców, metody oczyszczania surowych ekstraktów, rozdział mieszanin i identyfikacja indywidualnych związków – zarys metod chromatograficznych [PC, TLC, GLC, HPLC] i spektralnych [MS, NMR, IR, UV-VIS, ORD, CD]).

Metabolizm pierwotny i wtórny (podstawowe cykle i szlaki biosyntezy pierwotnych związków naturalnych i wywodzące się z nich szlaki metabolitów wtórnych oraz powiązania między nimi).

Substancje podstawowe o znaczeniu medyczny (Właściwości biologiczne i lecznicze sacharydów, tłuszczy m.in. wielonienasyconych kwasów tłuszczowych i fosfolipidów oraz aminokwasów, peptydów, białek, hormonów).

Substancje wtórne o znaczeniu medycznym (Występowanie, właściwości biologiczne i lecznicze poliketydów, związków fenolowych, flawonoidów, izoprenoidów mono-, seskwi-, di-, oraz triterpenowych tetra- i pentacyklicznych wolnych i glikozydowo związanych, kardenolidów, bufadienolidów, karotenoidów, alkaloidów, glukozynolanów, antybiotyków i witamin).

Wagner H., Wiesenauer M., Phytotherapie. G. Fischer Verl., Stuttgart 1995.

Kohlmunzer S. Farmakognozja. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1998.

Kączkowski J., Biochemia Roślin. PWN Warszawa 1993.

Fraga C.G. (Ed.) Plant Phenolics and Human Health, Biochemistry, Nutrition and Pharmacology, Wiley, New Jersey 2010.

Heldt H.W., Plant Biochemistry. Elsevier Acad. Press, San Diego California 2005.

Cody V., Middleton E., Harborne J.B., Beretz A., Plant Flavonoids in Bioplogy and Medicine. Acad. Press, New York 1988.

Southon I.W., Buckingham J., Dictionary of Alkaloids. Chapman Hall, ,London 1989.

Strzelecka H., Kowalski J.(Red.), Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa. PWN, Warszawa 2000.

Bisset N.G., Wichtl J.D., Herbal Drugs and Phytopharmaceuticals. CRC Press, Boca Raton 2001.

Podbielkowski Z., Rośliny użytkowe. Wyd. Szkolne i Ped., Warszawa 1992.

Ożarowski A., Jaroniewski W., Rośliny lecznicze. IWZZ, Warszawa 1987.

Harborne B., Baster M. (Ed.) Phytochemical Dictionary. Taylor – Francis, Bristol 1993.

Roeske W., Zarys fitoterapii. PZWL, Warszawa 1995.

Oberbeil K., Witaminy. Świat Książki, Warszawa 1997.

Chołuj A., Janiszowska W. (2005) Pochodne kwasu oleanolowego i ich działanie farmakologiczne. Herba Polonica 51, 66-76.

Chojnicka I., Janiszowska W. (2007) Przeciwnowotworowe działanie roślinnych triterpenoidów: kwasu oleanolowego i ursolowego oraz ich pochodnych. Kosmos 56, 335-341.

Plakwicz M., Janiszowska W. (2008). Przeciwwirusowe działanie triterpenoidów roślinnych. Kosmos 57, 351-361.

Ikeda T., Yokomizo K., Okawa M., Tsuchihashi R., Kinjo J., Nohara T., Uyeda M. (2005) Anti-herpes virus type 1 activity of oleanane-type triterpenoids. Biol. Pharm. Bull. 28, 1779-1781.

Andrzejewska-Golec E., (1995) Farmakologiczne znaczenie irydoidów. Farmacja Polska, 51, 649 – 707.

Borkowski B., Miłkowska K. (1995) Garbniki, tanoidy i związki pokrewne cz. I. Herba Polonica 62, 217-238.

Borkowski B., Miłkowska K. (1996) Garbniki, tanoidy i związki pokrewne cz. II, III, IV, V. Herba Polonica 62, 55-62, 118-126, 174-190.

Zna najważniejsze zagadnienia z zakresu farmakognozji i jej zastosowanie w medycynie (S3_W01)

Zna podstawowe techniki laboratoryjne oraz pomiarowe, stosowane w pracach doświadczalnych z zakresu izolowania i identyfikowania biologicznie czynnych związków roślinnych (S3_W05)

Jest przygotowany do popularyzowania zagadnień z dotyczących farmakognozji i roślinnych substancji aktywnych (S3_K02)

Ma nawyk korzystania z obiektywnych źródeł informacji naukowej oraz posługiwania się zasadami krytycznego wnioskowania przy rozstrzyganiu praktycznych problemów (S2_K01)

Egzamin pisemny testowy (wielokrotnego wyboru). Warunkiem zdania egzaminu jest uzyskanie co najmniej 50% punktów.

Brak