Filozofia

Najpierw zostaną omówione podstawowe zagadnienia metafilozofii, następnie główne problemy trzech podstawowych działów filozofii: ontologii, epistemologii i aksjologii, wreszcie przedstawione zostaną zasadnicze problemy wybranych tzw. „filozofii dziedzinowych”, czyli filozofii człowieka, filozofii umysłu, filozofii dziejów (historiozofii), filozofii religii i filozofii nauki.

Podczas wykładu poruszone zostaną następujące tematy: Metafilozofia i jej problemy. Logocentryzm i antropocentryzm jako dwa stanowiska metafilozoficzne i „metahumanistyczne”. Funkcja (pozytywna i negatywna) oraz przedmiot badań filozofii. Trzy (najważniejsze) dziedziny filozofii: ontologia, epistemologia, aksjologia. Pierwsza dziedzina filozofii – czyli ontologia. Jej główne pytania i ich rozstrzygnięcia. Druga dziedzina filozofii – czyli epistemologia. Jej główne pytania i ich rozstrzygnięcia (problem genezy wiedzy i problem kryterium prawdziwości). Czy naprawdę chcemy wiedzieć, jak się rzeczy mają? Formy ucieczki od prawdy. Trzecia dziedzina filozofii – czyli aksjologia. Jej główne pytania i ich rozstrzygnięcia (problem hierarchii wartości i problem genezy wartości – m. in. teoria prawa naturalnego, spór konsekwencjonalizm – intencjonizm, problem prawo-moralność). Jaki jest związek między ontologią, epistemologią a etyką (na przykładzie epikureizmu i sceptycyzmu). Filozofia człowieka (antropologia filozoficzna) i jej wybrane problemy: kim jest człowiek, czyli różne ujęcia istoty człowieczeństwa; teoria alienacji istoty człowieka jako najczęstszy schemat rozważań antropologicznych; człowiek jest zdeterminowany czy wolny - psychoanaliza Freuda jako przykład antropologicznego determinizmu i egzystencjalizm Sartre’a jako przykład antropologicznego indeterminizmu. Filozofia umysłu i jej wybrane problemy: czy umysł ludzki jest „czystą, niezapisaną kartą”; transcendentalizm i jego formy; człowiek czasem ucieka od prawdy: teoria fałszywej świadomości, teoria resentymentu, teoria „złej wiary”. Filozofia dziejów (historiozofia) i jej wybrane problemy: jaki jest rytm rozwoju dziejów; jaki jest motor rozwoju; historyzm a historycyzm; teoria „wielkich ludzi” a dzieje jako proces o charakterze przedmiotowym; postęp czy regres. Filozofia religii jej wybrane problemy: główne koncepcje genezy religii; główne problemy filozofii religijnej: objawienie i jego historycznie zmienne zapisy; teoria bożej opatrzności a wolność człowieka; teodycea. Filozofia nauki i jej wybrane problemy: problem rozwoju wiedzy, nauki przyrodnicze a humanistyka.

Nakład pracy studenta:

Wykład = 30 godz.

Samodzielne przygotowanie do zajęć

2 godz. tyg. = 40 godz.

Przygotowanie do zaliczenia = 20 godz.

Razem = 90 godz.

S. Blackburn, Oksfordzki słownik filozoficzny. F. Copleston, Historia filozofii; W. Krajewski (red.), Słownik pojęć filozoficznych. Z. Kuderowicz (red.), Filozofia współczesna (dwa tomy). A. Miś, Filozofia współczesna. Główne nurty; A. Miś, Problemy i kierunki etyki. Antologia tekstów. Wyboru dokonał i komentarzami opatrzył…; R. H. Popkin i A. Stroll, Filozofia; H. Puszko i A. Miś (red.), Historia filozofii, tom I i II; W. Tatarkiewicz: Historia filozofii, trzy tomy.

Dodatkowa literatura będzie podawana przez wykładowcę w trakcie zajęć.

Zakładanym efektem zajęć jest znajomość podstawowych problemów metafilozofii i głównych dziedzin filozofii oraz ich głównych rozstrzygnięć oraz zapoznanie się z podstawową terminologią filozoficzną – a także wypracowanie krytycznej postawy wobec idei filozoficznych.

Znajomość wiedzy przekazanej na wykładzie (pogłębionej dzięki samodzielnym lekturom) i umiejętność jej wykorzystania w rozważaniach dotyczących konkretnych problemów egzystencjalnych.