Uniwersytet Warszawski - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Doświadczenie nowoczesności. Wokół problemów kultury XIX i początku XX wieku

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 3002-1L3SEM19F2
Kod Erasmus / ISCED: 14.7 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (0314) Socjologia i kulturoznawstwo Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Doświadczenie nowoczesności. Wokół problemów kultury XIX i początku XX wieku
Jednostka: Instytut Kultury Polskiej
Grupy:
Punkty ECTS i inne: (brak) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Rodzaj przedmiotu:

obowiązkowe
seminaria licencjackie

Założenia (opisowo):

Ukończony II rok studiów licencjackich.

Skrócony opis:

Seminarium licencjackie przeznaczone jest dla studentów zainteresowanych szeroko rozumianą problematyką nowoczesności. Dotyczy ono kwestii przemian cywilizacyjnych, mentalnych, komunikacyjnych, artystycznych w kulturze polskiej w „długim wieku XIX“, a także możliwych zastosowań i sensów samego pojęcia „dzięwiętnastowieczność“, także w kulturze współczesnej

Pełny opis:

Problematyka seminarium koncentruje się na dziewiętnastowieczności rozumianej przede wszystkim jako okres szybkich i gwałtownych zmian we wszystkich dziedzinach życia: w porządku politycznym i w przeżywaniu codzienności. Motyw przyspieszenia, gwałtowności przemian, nieprzystawalności narzędzi poznawczych wobec doświadczenia, które staje się udziałem w życiu codziennym – pojawia się właściwie we wszystkich rodzajach świadectw: w autobiografiach, diarystyce, literaturze i wszelkich formach wizualnych i piśmiennych.

Spotkania seminaryjne, formułowane na nich tematy i problematyzacje i powstające w efekcie prace są próbą przekroczenia na ogół stosowanej periodyzacji historycznoliterackiej czy politycznej polskiego wieku XIX. Refleksja nad doświadczeniem, uwaga skoncentrowana na przemianach medialnych i komunikacyjnych, każą prowadzącej i uczestnikom wypróbowywać inną perspektywę. W polu widzenia mam to, że w XIX wieku zmieniają się systemy szkolne i system pocztowy, sieć dróg i możliwości podróżowania; społeczeństwo podzielone na lokalne wspólnoty coraz bardziej zaczyna przypominać wczesną wersję „społeczeństwa sieci”: dostępna tylko przez część roku droga zmienia się w drogę żelazną, wnętrze powozu staje się wnętrzem kolejowego przedziału, studnie zostają zastąpione przez sieć kanalizacyjną, rzadka wymiana listów zmienia się w regularną dostawę prasy, a potem wysyłkę pocztówek. Malarski portret zmienia się w fotografię, trening w kaligrafii zostaje unieważniony przez rozpowszechnienie maszyny do pisania, elegancka odzież jawi się jako rzecz powszechniej dostępna, odkąd istnieje maszyna do szycia i standardowa numeracja ubrań i obuwia. Świątynią handlu staje się dom towarowy, kwintesencją przestrzeni miejskiej – pasaż, sposobem celebrowania wspólnego podążania za postępem – wystawa światowa, budowlą przyszłości – pałac kryształowy.

Żadna z tych zmian nie ma, rzecz jasna, charakteru punktowego: wszystkie są procesualne, rozciągnięte w czasie, a każdy z tych procesów ma także swoją lokalną szczególność: inaczej toczy się na Ziemiach Zabranych, inaczej w Królestwie Polskim, inaczej w Wielkopolsce czy Galicji, inaczej w dużych ośrodkach miejskich, inaczej w miasteczkach i na wsi.

Nie zmienia to jednak podstawowego rozpoznania: to właśnie zmiany dokonujące się w sferze medialno-komunikacyjnej najściślej związane są z doświadczeniem nowoczesności, a ich należyte uchwycenie i opisanie pozwala na zrozumienie swoistości procesów modernizacji w Polsce. Punktem wyjścia do indywidualnych poszukiwań i formułowanych tematów mogą być tutaj kategorie dostrzeżone przez Waltera Benjamina: ulica, wnętrze mieszkalne, podróż, wystawa, techniki widzenia. prowokujące do poszukiwania kategorii kolejnych, swoistych dla kultury polskiej lub pozwalających uchwycić jej swoistość: kamienica czynszowa, sklep z wystawą, fotografia portretowa.

Efekty uczenia się:

Lista lektur i przebieg seminarium są ściśle związane z problematyką powstających licencjatów, modyfikowane i rozwijane zgodnie z potrzebami uczestników.

Podstawowe lektury to:

Andrzej Chwalba, Historia Polski 1795-1918, wydania różne.

Jurgen Osterhammel, Historia XIX wieku. Przeobrażenie świata, Poznań 2016.

Salmi Hannu, Europa XIX wiek. Historia kulturowa, Kraków 2010.

Shmuel Eisenstadt, Utopia i nowoczesność: porównawcza analiza cywilizacji, Warszawa 2009.

Jerzy Jedlicki, Jakiej cywilizacji Polacy potrzebują. Studia z dziejów idei i wyobrażeń XIX wieku wyd. różne.

Jerzy Jedlicki, Świat zwyrodniały. Lęki i wyroki krytyków nowoczesności, Warszawa 2000.

Ewa Paczoska, Prawdziwy koniec XIX wieku: śladami nowoczesności, Warszawa 2010.

Przerabianie XIX wieku: studia, red. Ewa Paczoska i Bartłomiej Szleszyński, Warszawa 2011.

Marshall Berman, „Wszystko, co stałe, rozpływa się w powietrzu”: rzecz o doświadczeniu nowoczesności, Kraków 2015.

Jonathan Crary, Zawieszenia percepcji: uwaga, spektakl i kultura nowoczesna, Warszawa 2009.

Richard Sennet, Upadek człowieka publicznego, Warszawa 2009.

Metody i kryteria oceniania:

Efekty kształcenia

W wyniku uczestnictwa w zajęciach studenci:

- potrafią analizować zjawiska charakterystyczne dla kultury polskiej tego okresu (także na tle kultury europejskiej);

- poruszają się samodzielnie w źródłach i literaturze przedmiotu;

- rozwijają świadomość metologiczną i potrafią z tego w praktyce korzystać;

- potrafią formułować samodzielne pytania badawcze odnoszące się od epoki oraz konstruować wypowiedzi ustne i pisemne z tymi pytaniami związane.

Przedmiot nie jest oferowany w żadnym z aktualnych cykli dydaktycznych.
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.
Krakowskie Przedmieście 26/28
00-927 Warszawa
tel: +48 22 55 20 000 https://uw.edu.pl/
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.3.0 (2024-03-22)