Słownictwo dotyczące różnych dziedzin życia - w ujęciu diachronicznym
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 3003-13B1B2SUD-KON-T |
Kod Erasmus / ISCED: | (brak danych) / (brak danych) |
Nazwa przedmiotu: | Słownictwo dotyczące różnych dziedzin życia - w ujęciu diachronicznym |
Jednostka: | Instytut Języka Polskiego |
Grupy: |
Moduł "Tradycja" - filologia polska - niestacjonarne (zaoczne) 2-go stopnia Moduł "Tradycja" - filologia polska, spec. JLK - niestacjonarne (zaoczne) 2-go stopnia |
Punkty ECTS i inne: |
(brak)
|
Język prowadzenia: | polski |
Rodzaj przedmiotu: | obowiązkowe |
Skrócony opis: |
Konwersatorium adresowane jest do studentów zainteresowanych opisem leksyki dawnej. Celem zajęć jest zapoznanie studentów z badaniami językoznawstwa diachronicznego nad leksyką, w zgodzie z różnymi metodologiami, głównie strukturalizmem (w tym metodą analizy polowej leksyki) i kognitywizmem. Język kształtuje się i zmienia w historii, a na jego postać mają wpływ zarówno procesy wewnątrzjęzykowe, jak i czynniki ekstralingwistyczne. Leksyka zawiera informacje o ludziach posługujących się danym językiem, ich doświadczeniach, o zmieniających się obyczajach i historii społeczności; w języku odzwierciedla się także sposób postrzegania świata, np. przyrody, zwierząt. Historia polskiej leksyki to ponadto ukształtowanie się różnorodnej terminologii, np. handlowej czy naukowej. Tego typu zagadnienia staną się przedmiotem zajęć. |
Pełny opis: |
Proponowana tematyka zajęć: 1. Rozwój słownictwa w dziejach języka polskiego (głównie na podstawie rozdz. „Historia w słownictwie opisana” z monografii Stanisława Dubisza „Językoznawcze studia polonistyczne (pisma wybrane, uzupełnione, zmienione)”, t. 4. Historia języka polskiego). 2. Językowy obraz świata. Znaczenie, definicja otwarta, na podstawie rozdz. 10 monografii Ryszarda Tokarskiego „Światy za słowami. Wykłady z semantyki leksykalnej”. 3. Metodologia analizy polowej leksyki. Klasyfikacja Andrzeja Markowskiego i jej adaptacja do badań diachronicznych (monografia A. Markowskiego „Leksyka wspólna różnym odmianom polszczyzny”, rozdz. 8. R. Tokarski „Światy za słowami”, wskazane wyżej dzieło S. Dubisza). 4. Kształtowanie się leksyki specjalistycznej i naukowej (na podstawie monografii Agnieszki Szczaus i Jerzego Biniewicza). 5. Nazwy zwierząt w historii polszczyzny (prace Krzysztofa Waśkowskiego, Jarosława Pacuły, Erazma Majewskiego, Janusza Strutyńskiego i in.) 6. Kształtowanie się nazw owadów w języku polskim (na podstawie monografii Marcina Maciołka). 7. Nazwy roślin w historii polszczyzny (prace Kwiryny Handke, Anny Spólnik, Joanny Kamper-Warejko). 8. Słownictwo z zakresu górnictwa solnego XVI-XVIII wieku na tle polszczyzny ogólnej (na podstawie monografii Ewy Horyń). 9. Dawne polskie słownictwo handlowe – konfrontacja tekstów użytkowych i literatury pięknej (na podstawie prac Ewy Młynarczyk i Alicji Pihan-Kijasowej, też Magdaleny Czachorowskiej i Teresy Smółkowej). 10. Dziewiętnastowieczne słownictwo potoczne oraz słownictwo salonów – na podstawie monografii E. Umińskiej-Tytoń. |
Literatura: |
Wybrana literatura: Bartmiński Jerzy, Tokarski Ryszard, Definicja semantyczna: czego i dla kogo?, [w:] J. Bartmiński, R. Tokarski (red.), O definicjach i definiowaniu, Lublin 1993, s. 47–61. Biniewicz Jerzy, Kształtowanie się polskiego języka nauk matematyczno-przyrodniczych, Opole 2002. Bogusławski Andrzej, O zasadach rejestracji jednostek języka, „Poradnik Językowy” 1976, 8, s. 356-364. Bogusławski Andrzej, Obiekty leksykograficzne i jednostki języka, [w:] Studia z polskiej leksykografii współczesnej II, red. Z. Saloni, Białystok 1987, s. 13-34. Budziszewska Wanda, Słowiańskie słownictwo dotyczące przyrody żywej, Wrocław 1965. Büntig Karl-Dieter, Wstęp do lingwistyki, tłum. E. Tomczyk-Popińska, Warszawa 1989. Cygal-Krupa Zofia, Podstawowe słownictwo tematyczne języka polskiego (na wybranych przykładach), Kraków 1990. Cygal-Krupa Zofia, Słownictwo tematyczne języka polskiego. Zbiór wyrazów w układzie rangowym, alfabetycznym i tematycznym, Kraków 1986. Czachorowska Magdalena, Leksyka pism Bolesława Prusa: studia zebrane, Bydgoszcz 2018. Dubisz Stanisław, Językoznawcze studia polonistyczne (pisma wybrane, uzupełnione, zmienione), t. 4. Historia języka polskiego, Warszawa 2016. Handke Kwiryna, Polskie nazewnictwo botaniczne oczami językoznawcy, [w:] Historia leków naturalnych, pod red. Barbary Kuźnickiej, t. 4. Z historii i etymologii polskich nazw roślin leczniczych, Warszawa 1993, s. 11-23. Horyń Ewa, Słownictwo z zakresu górnictwa solnego XVI-XVIII wieku na tle polszczyzny ogólnej, Kraków 2018. Kamper-Warejko Joanna, Słownictwo botaniczne w polskim tłumaczeniu „Ksiąg o gospodarstwie” (1571) Piotra Krescencjusza na tle epoki, Toruń 2016. Kita Małgorzata, Polański Edward, Słownik tematyczny języka polskiego, Warszawa 2002. Maciołek Marcin, Kształtowanie się nazw owadów w języku polskim: procesy nominacyjne a językowy obraz świata, Katowice 2013. Majewski Erazm, Słownik nazwisk zoologicznych i botanicznych polskich, zawierający ludowe oraz naukowe nazwy i synonimy polskie, używane dla zwierząt i roślin od XV-go wieku aż do chwili obecnej: źródłowo zebrane i zestawione z synonimami naukowemi łacińskiemi w podwójnym porządku alfabetycznym i pomnożone porównawczym materyałem, zaczerpniętym z innych języków słowiańskich. T. 1. Słownik polsko-łaciński, Warszawa 1982. Majewski Erazm, Słownik nazwisk zoologicznych i botanicznych polskich, zawierający ludowe oraz naukowe nazwy i synonimy polskie, używane dla zwierząt i roślin od XV-go wieku aż do chwili obecnej: źródło zestawione z synonimami naukowemi łacińskiemi. T. 2. Słownik łacińsko-polski pomnożony porównawczym materyałem, zaczerpniętym z innych języków słowiańskich, Warszawa 1983. Markowski Andrzej, Leksyka wspólna różnym odmianom polszczyzny, Warszawa 1990. Miodunka Władysław, Podstawy leksykologii i leksykografii, Warszawa 1989, zwłaszcza rozdz. 5.3. Semantyka strukturalna, s. 109-168. Młynarczyk Ewa, Polskie słownictwo handlowe XVI i XVII wieku (na materiale krakowskich ksiąg praw miejskich i lustracji królewszczyzn), Kraków 2010. Pacuła Jarosław, XVII- i XIX-wieczne nazewnictwo „zwierząt zmierzchnych” (perspektywa etnolingwistyczna), Bielsko-Biała 2015. Pacuła Jarosław, Nazwy owadów skupione wokół pojęcia ZMIERZCH w językowym obrazie świata (na materiale XVIII- i XIX-wiecznym), „Filologia Polska. Językoznawstwo”, t. 9, 2013, ss. 13–41 (data dostępu: 04.06.2019 http://dlibra.bg.ajd.czest.pl:8080/Content/2018/J_9_13.pdf). Pihan-Kijasowa Alicja, Słownictwo z zakresu handlu w prozie Bolesława Prusa (na tle XIX- wiecznej leksyki handlowej). Studia, Poznań 2012. Smółkowa Teresa, Słownictwo i fleksja "Lalki" Bolesława Prusa: badania statystyczne, Wrocław 1974. Spólnik Anna, Nazwy polskich roślin do XVIII wieku, Wrocław 1990. Strutyński Janusz, Polskie nazwy ptaków krajowych, Wrocław 1972. Szczaus Agnieszka, Leksyka specjalistyczna w „Informacyi matematycznej” Wojciecha Bystrzonowskiego z 1749 roku na tle polszczyzny XVIII wieku, Szczecin 2013. Tokarski Ryszard, Struktura pola znaczeniowego (studia językoznawcze), Warszawa 1984. Tokarski Ryszard, Światy za słowami. Wykłady z semantyki leksykalnej, Lublin 2013. Trier Jost, Der deutsche Wortschatz im Sinnebezirk des Verstandes. Die Geschichte eines Sprachlichen Feldes, Heilderberg 1931. Umińska-Tytoń Elżbieta, Polszczyzna dziewiętnastowiecznych salonów, Łódź 2011. Umińska-Tytoń Elżbieta, Słownictwo polszczyzny potocznej XIX wieku, Łódź 2001. Wajda-Adamczykowa Ludwika, Stan badań nad nazwami roślin polskich, [w:] Historia leków naturalnych, pod red. Barbary Kuźnickiej, t. 4. Z historii i etymologii polskich nazw roślin leczniczych, Warszawa 1993, s. 41-48. Waśkowski Krzysztof, Polskie nazwy zwierząt. Studium historycznojęzykowe, Nowy Targ 2017. Waśkowski Krzysztof, Powstanie naukowego obrazu zwierząt i jego konsekwencje dla polskiej leksyki animalistycznej przełomu XVIII i XIX stulecia, „Prace Językoznawcze", 2015, 17/4, s. 103–122 (data dostępu: 04.06.2019 http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Prace_Jezykoznawcze/Prace_Jezykoznawcze-r2015-t17-n4/Prace_Jezykoznawcze-r2015-t17-n4-s103-122/Prace_Jezykoznawcze-r2015-t17-n4-s103-122.pdf). |
Efekty uczenia się: |
Efekty kształcenia: Student: WIEDZA 1. Pogłębia wiedzę na temat metodologii badania leksyki, zwłaszcza dawnej. UMIEJĘTNOŚCI: 1. Potrafi zastosować uzyskaną wiedzę do badań własnych nad zgromadzeniem, klasyfikacją i opisem faktów leksykalnych. POSTAWY 1. Docenia osiągnięcia badaczy języka, zwłaszcza leksykologów, oraz reprezentuje krytyczną postawę wobec ich rozstrzygnięć. |
Metody i kryteria oceniania: |
Metody nauczania: wykład, ćwiczenia przedmiotowe, praca z tekstem, referaty, pogadanka i in. Kryteria oceniania: Zaliczenie na ocenę na podstawie: 1. obecność i aktywność na zajęciach, 2. przygotowanie i wygłoszenie referatu. Metody weryfikacji efektów kształcenia: 1. ocena bieżącego przygotowania studenta do zajęć dydaktycznych 2. dyskusja na zajęciach; 3. przygotowanie i wygłoszenie referatu. |
Praktyki zawodowe: |
Nie |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.