Tekst dawny jako obiekt badań historycznojęzykowych

seminaria doktoranckie

Doktorant:

1. Ma wiedzę z zakresu filologii polskiej.

2. Ma podstawową wiedzę z zakresu językoznawstwa, w tym z językoznawstwa diachronicznego.

3. Zna podstawowe terminy z zakresu filologii polskiej.

zdalnie

Przedmiot ma na celu zapoznanie doktorantów z wybranymi definicjami i ujęciami teoretycznymi 'tekstu' jako komunikatu, zwrócenie uwagi na osobliwości tekstu dawnego (zwłaszcza średniowiecznego oraz wczesnonowożytnego), zróżnicowanych form przekazu. Ponadto celem przedmiotu jest zapoznanie studentów z wybranymi strategiami metodologicznymi w zakresie analizy tekstów dawnych, począwszy od studiów towarzyszącym pracom edytorskim poprzez różnie zorientowane ujęcia stricte tekstologiczne.

1. Tekst jako przedmiot badań tekstologii (lingwistyki tekstu) i edytorstwa.

2-3. Tekstologia zorientowana edytorsko (filologia starożytna, średniowieczna i renesansowa); XIX-wieczne szkoły edytorskie i ich ewolucja; edytorstwo w Polsce.

4. Tekst, jego etymologia i definicje; współczesne oraz definiowanie tekstu w dawnych słownikach, leksykonach, wypowiedziach pisarzy (m.in. Mączyński, Knapski, Trotz, Linde, Rej, Górnicki, Lubomirski). Próba konceptualizacji pojęcia tekstu w dawnej polszczyźnie.

5. Tekst i jego formy przekazu. O trudnościach w ustaleniu granic tekstów średniowiecznych.

6. Tekst jako partytura.

7. Książka drukowana i jej wpływ na konceptualizacje tekstu jako całościowego komunikatu.

Literatura do wyboru w zależności od zainteresowań uczestników:

Bartmiński J., Tekst jako przedmiot tekstologii lingwistycznej, [w:] Współczesna polszczyzna. Wybór opracowań 5. Tekstologia, cz. I, red. Bartmiński J. i S. Niebrzegowska-Bartmińska, Lublin 2004, s. 9–24.

Bartmiński J., Kontekst założony, historyczny, czy kreowany, [w:] Polska genologia lingwistyczna, red. D. Ostaszewska, R. Cudak, Warszawa 2008, s. 56–67.

Bartmiński J., Jak opisywać gatunki mowy, [w:] Język a kultura, t. 23. Akty i gatunki mowy w perspektywie kulturowej, red. A. Burzyńska-Kamieniecka, Wrocław 2012, s. 13–32.

Bartmiński J., Niebrzegowska-Bartmińska S., Tekstologia, Warszawa 2009.

Beaugrande de R., Dressler W.U., Wstęp do lingwistyki tekstu, tłum. A. Szwedek, Warszawa 1990.

Blair A.M., Too Much to Know. Managing Scholarly Information before the Modern Age, New Haven–London 2010.

Bogdanowska M., Komentarz i komentowanie. Zagadnienia konstrukcji tekstu, Katowice 2003.

Borawski S., Odmiana języka i gatunek mowy jako pojęcia sterujące w opisie dziejów języka, [w]: Zielonogórskie seminaria polonistyczne 2005, red. S. Borawski, M. Hawrysz, Zielona Góra 2006, s. 11–30.

Bravo B.,, Krytyka tekstu, [w:] Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu, pod red. Ewy Wipszyckiej, t. 1, Warszawa 1979.

Budrowska K., „Tekst kanoniczny”, „intencja twórcza” i inne kłopoty. Z zagadnień terminologicznych tekstologii edytorstwa naukowego, „Pamiętnik Literacki” 2006, 97, z. 3, s. 109–121.

Dobrzyńska T., Tekst. Próba syntezy, „Pamiętnik Literacki” 82, z.2, 1991, s. 142–183.

Dobrzyńska T., Rola i zasięg relacji intertekstualnych jako czynnika organizującego tekst literacki. Pytania i dylematy, [w:] Stylistyka a pragmatyka, red. B. Witosz, Katowice 2001, s. 64–72.

Duszak A., Dyskurs w badaniach kontekstu społecznego, [w:] Pragmatyka, retoryka, argumentacja. Obrazy języka i dyskursu w naukach humanistycznych, red. P. Stalmaszczyk, P. Cap, Kraków 2014, s. 227–244.

Goliński, O problemie tekstu kanonicznego w edytorstwie, „Pamiętnik Literacki” 1967 (58), z. 4, s. 433–458.

Goliński Z., Edytorstwo naukowe tekstów literackich. Stan obecny i potrzeby, [w:] Wiedza o literaturze i edukacja. Księga referatów Zjazdu Polonistów, Warszawa 1995, red. T. Michalowska, Z. Goliński i Z. Jarosiński, Warszawa 1996, s. 803–818.

Grucza S., Od lingwistyki tekstu do lingwistyki tekstu specjalistycznego, Warszawa 2013 (pdf.) https://portal.uw.edu.pl/documents/7732735/0/SN+2.+Sambor+Grucza+-+Od+lingwistyki+tekstu+do+lingwistyki+tekstu+specjalistycznego.pdf.

Górski K., Tekstologia i edytorstwo dzieł literackich, Warszawa 1975 (wybrane rozdziały).

Górski K., Kuraszkiewicz W., Pepłowski F., Saski S., Taszycki W., Urbańczyk S., Wierczyński , S., Woronczak J., Zasady wydawania tekstów staropolskich. Projekt, cz. II: Teksty nowożytne do połowy XVIII wieku, Wrocław 1955 (fragmenty).

Grześkowiak R., Barokowy tekst i jego twórcy. Studia o edycji i atrybucji poezji„wieku rękopisów", Gdańsk 2003.

Karpiński A., Edytorstwo i krytyka tekstu w Polsce u progu XXI wieku. Kontynuacje i wyzwania, [w:] Humanizm i filologia. Humanizm. Idee, nurty i paradygmaty w kulturze polskiej. Syntezy, t. 2, red. A. Karpiński, Warszawa 2011, s. 491–512.

Karpiński A.,i, Tekst staropolski. Studia i szkice o literaturze dawnej w rękopisach, Warszawa 2003 (Studia Staropolskie. Series Nova, t. 8).

Lichaczow D., Rekonstrukcje tekstu, „Pamiętnik Literacki" LXXX7: 1994, z. 2, 8. 207–215.

Lingwistyka tekstu w Niemczech. Pojęcia, problemy, perspektywy, red. Z. Bilut-Homplewicz, W. Czachur, M. Smykała, Wrocław 2009; pdf. dostępny online.

Goliński Z., Edytorstwo – tekstologia. Przekroje, Wrocław-Warszawa-Kraków 1969.

Lohfink G., Rozumieć Biblię. Wprowadzenie do krytyki form literackich, przekł. B. Widła, Warszawa 1987.

Maas P., Krytyka tekstu, „Pamiętnik Literacki" LXXXV: 1994, z. 2, s. 188–206.

Masłej D., Jak rodził się średniowieczny tekst. Tzw. Kazania augustiańskie w perspektywie historycznojęzykowej. Poznań 2020.

Maślanka J., Niektóre problemy polonistycznego edytorstwa naukowego, „Ruch Literacki" XXXIII: 1992, s. 485–498.

Mayenowa M.R., 2000, Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka, wyd. 3, Wrocław–Warszawa–Kraków (wybrane fragmenty).

Mika T., Genetyczna wielowarstwowość i złożoność tekstów staropolskich a ich badania historycznojęzykowe. Rekonesans, BPTJ 2012, s. 131–145.

Mika T, , Kazania świętokrzyskie” – od rękopisu do zrozumienia tekstu, Poznań 2012.

Mika T., Tekst staropolski jako odmienny obiekt badań? W poszukiwaniu narzędzi opisu, „LingVaria 2015, 2(20), s. 235–250.

Ocieczek R. (red.), O literackiej ramie wydawniczej w książkach dawnych, Katowice 1990.

Ocieczek R., Rama utworu, [w]: Słownik literatury staropolskiej. Średniowiecze – renesans – barok, T. Michałowska, red., Wrocław 1988, s. 775–779.

Ocieczek R., Studia o dawnej książce, Katowice 2002.

Pelc J., Teoria edytorstwa w konfrontacji z praktyką, „Przegląd Humanistyczny" XXXIV: 1990, nr 12, s. 23–33.

Problemy edytorskie literatur słowiańskich, pod red. Janusza Pelca i Pauliny Pelcowej, t. 1, Wrocław-Warszawa-Kraków 1991 (wybrane artykuły).

Prussak M., Kto napisał Odę do młodości, „Teksty Drugie” 1998, z. 5, s. 30–39.

Rojszczak-Robińska D. (we współautorstwie: Koło Miłośników Historii Języka Polskiego), 2007b, Multimedia a wydawanie tekstów staropolskich. Pytania o przyszłość, [w:] Amoenitates vel lepores philologiae, red. R. Laskowski, R. Mazurkiewicz, Kraków, s.149–159.

Smith L., The Glossa Ordinaria: The Making of a Medieval Bible Commentary, Leiden–Boston 2009.

"Teksty Drugie" Gatunki staropolskie, 2019 z. 2 (online), wybrane artykuły.

Winiarska-Górska Izabela, Szesnastowieczne przekłady Pisma Świętego na język polski (1551–1599) jako gatunek nowożytnej książki formacyjnej, Warszawa 2017.

Winiarska-Górska I., Textus vel contextus – non proprie..., czyli o dawnym rozumieniu tekstu i kontekstu na wybranych przykładach, [w:] Staropolskie spotkania językoznawcze 3., red. D. Rojszczak-Robińska, O. Ziółkowska, Poznań 2018, s. 225-271.

Witosz B., Schematy, wzorce tekstowe, gatunki mowy... O kategoryzacji, kategoriach wypowiedzi językowych i ich modelowaniu, „Przestrzenie Teorii” 2, Poznań 2003, s. 89–102.

Witosz B., Genologia lingwistyczna. Zarys problematyki. Katowice 2005.

Witosz B., Dyskurs i stylistyka, Katowice 2009.

Witosz B., Gatunek tekstu wobec „porządku dyskursu”, Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” 2009, LXV, s. 99–110.

Witosz B., Lingwistyczne koncepcje tekstu wobec wyzwań komunikacji wirtualnej, [w:] Tekst (w) sieci 1. Tekst, język, gatunki, red. D. Ulicka, Warszawa 2009, s. 15–26.

Witosz B., Kategoria dyskursu w polonistycznej edukacji, [w:] Jak analizować dyskurs? Perspektywy dydaktyczne, red. W. Czachur, A. Kulczyńska, Ł. Kumięga, Kraków 2016 s. 19–39.

Wojtak M., Pragmatyczne aspekty analiz stylistycznych tekstów użytkowych, [w:] Stylistyka a pragmatyka, red. B. Witosz, Katowice 2001, s. 38–47.

Wojtak M., Gatunek w formie kolekcji a kolekcja gatunków, [w:] „Poznańskie Spotkania Językoznawcze” 2006, t. 15, s. 143–152.

Wojtak M., O relacjach dyskursu stylu gatunku i tekstu, „Tekst i dyskurs – Text und Diskurs” 2011, nr 4, s. 69–78.

Doktorant:

WIEDZA

1. Ma pogłębioną znajomość kierunków badawczych w językoznawstwie, w tym w lingwistyce tekstu i edytorstwie tekstów dawnych.

2. Zna metody i techniki badawcze stosowane podczas opracowania szczegółowych zagadnień z zakresu tekstologii w odniesieniu do tekstów średniowiecznych i wczesnonowożytnych.

3. Zapoznaje się z dyskusyjnymi problemami badań tekstologicznych i edytorskich w Polsce i poza nią.

4. Pogłębia wiedzę o historii języka polskiego.

UMIEJĘTNOŚCI

1. Potrafi wybrać metody i techniki badawcze do opracowania szczegółowych zagadnień z zakresu badań tekstów dawnych.

2. Na podstawie poznanych kryteriów oceny pracy naukowej jest w stanie przygotować dobre opracowanie wybranego problemu badawczego.

3. Umie poprawnie opisać zjawiska językowe w samodzielnej pracy.

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

1. Docenia rolę nauki w ludzkim życiu i w społeczeństwie.

Obecność na zajęciach – 10%, przygotowanie i udział w dyskusjach, referaty – 90%.

Wykład odbywać się będzie na platformie Zoom, po uzgodnieniu ze słuchaczami wykorzystane mogą być dodatkowo także inne platformy.

Nie