Kontakty polszczyzny z językami romańskimi (historia i współczesność)

ogólnouniwersyteckie

Podstawowa wiedza z zakresu językoznawstwa.

zdalnie

Zajęcia mają charakter teoretyczno-praktyczny. Ich celem jest zapoznanie studentów z rolą języków romańskich w ewolucji polszczyzny, funkcjonowaniem zapożyczeń w różnych odmianach polszczyzny: ogólnej, regionalnej, gwarowej, środowiskowej.

Omówione zostaną również zagadnienia etymologizacji zapożyczeń, ich adaptacji, poprawności, ujęcia leksykograficznego, wykorzystania w celach stylizacyjnych itp.

Uczestnicy konwersatorium będą mogli zapoznać się z teorią kontaktów językowych oraz z odmianami języka polskiego za granicą (we Francji, Włoszech, Portugalii i Hiszpanii, w Brazylii i Argentynie).

Tematyka zajęć:

1. Kontakty polszczyzny z innymi językami jako przedmiot badań językoznawczych. Stan i potrzeby badawcze.

2. Teoria kontaktów językowych i jej podstawowe terminy. Metodologia badań zapożyczeń leksykalnych.

3. Wyrazy obce w słownikach. Słowniki wyrazów obcych. Słowniki zapożyczeń z języków romańskich (np. francuskiego, włoskiego).

4. Wstępnie o roli języków obcych w kształtowaniu polskiego języka literackiego (i innych odmian polszczyzny).

5. Rola łaciny w rozwoju polskiej wspólnoty komunikatywnej. Latynizmy i makaronizmy.

6. Wpływ języka włoskiego na polszczyznę (historia i współczesność).

7. Francuski jako język modny w XVIII-XIX wieku. Zapożyczenia francuskie w dawnej i współczesnej polszczyźnie.

8. Wyrazy pochodzące z języka rumuńskiego, hiszpańskiego i portugalskiego w polszczyźnie. Zapożyczenia pośrednie i bezpośrednie.

9. Język polski w europejskich krajach romańskich (dawniej i dziś).

10. Język polski w Ameryce Południowej (np. w Meksyku, Brazylii, Argentynie).

11. Zapożyczenia w języku polskim poza granicami kraju w warunkach dwu- i wielojęzyczności (na przykładzie języka polskiego w Brazylii).

12. Analiza tekstów i nagrań polonijnych z krajów romańskojęzycznych.

13. Słownictwo polonijne. Nowe metody gromadzenia danych i badania słownictwa polonijnego.

14. „Słownik wyrazów polonijnych on-line” – historia, założenia, stan badań.

15. Opracowanie hasła do słownika z wybranego dialektu polonijnego (np. brazylijskopolskiego, argentyńskopolskiego itp.)

Literatura do uzgodnienia na zajęciach (do wyboru, w zależności od z zainteresowaniami studentów):

Bańko, M. Drabik L., Wiśniakowska L., Słownik spolszczeń i zapożyczeń, Warszawa 2007.

Bochnakowa A., Wyrazy francuskiego pochodzenia we współczesnym języku polskim, Kraków 2012.

Cienkowski W., Ogólne założenia metodologiczne badania zapożyczeń leksykalnych, „Poradnik Językowy” 1964, z. 10, s. 417-429.

Dubisz S. (red.), Język polski poza granicami kraju. Opole 1997.

Dubisz S., Językowe Studia Polonistyczne,, t. II, Warszawa 2014.

Guillermo-Sajdak m., Bilingwizm polsko-hiszpański w Argentynie, Warszawa 2015.

Karaś H., Latynizmy w „Potopie” Henryka Sienkiewicza, [w:] Słowo w różnych kontekstach, red. S. Dubisz, Warszawa 1996.

Kontakty języka polskiego z innymi językami na tle kontaktów kulturowych, red. J. Maćkiewicz i J. Siatkowski, Wrocław 1992 (Język a Kultura; t. 7).

Linde-Usiekniewicz J., Język polski w Brazylii. W: S. Dubisz (red.). Język polski poza granicami kraju. Warszawa 1997, s. 273-285.

Markowski, A., O pojęciu i typach internacjonalizmów semantycznych, „Poradnik Językowy” 2004, z. 2, s. [39]-50

Mikołajczak A., Łacina w kulturze polskiej, Wrocław 1998.

Miodunka W.T., Bilingwizm polsko-portugalski w Brazylii, Kraków 2003.

Porayski-Pomsta J, Kilka uwag o zapożyczeniach leksykalnych z języka francuskiego, „Prace Filologiczne” 2007 (LIII), s. 461-468.

Rybicka H., Losy wyrazów obcych w języku polskim, Warszawa 1976.

Sękowska E., Język emigracji polskiej w świecie. Bilans i perspektywy badawcze. Kraków 2010.

Szemberska A., Wybrane nowe italianizmy we współczesnej

polszczyznie, "Kwartalnik Jezykoznawczy". 2011/3 (7), s. 46-65.

Walczak B., Kontakty polszczyzny z językami niesłowiańskimi, [w:] Współczesny język polski, s. 499–510.

Walczak B., Między snobizmem i modą a potrzebami języka, czyli o wyrazach obcego pochodzenia w polszczyźnie, Poznań 1987.

Walczak B., Morfosemantyzm i leksykalizm w etymologii a zapożyczenia wyrazowe, w: Język. Teoria. Dydaktyka, red. M. Preyzner, WSP w Kielcach, Kielce 1987, s. 231-242.

Bogdan Walczak, Wpływy francuskie w polszczyźnie epoki oświecenia, Sprawozdania Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Wydz. Filolog.-Filozof. nr 96.

Walczak B., , Zapożyczenia leksykalne: teoria i metodologia badań, w: B. Nowowiejski, red., Polszczyzna północno-wschodnia, cz. II, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 1999, s. 96-107.

Waszakowa, K., Internacjonalizacja współczesnej polszczyzny – szansa czy zagrożenie? „Przegląd Humanistyczny” 2007, nr 1, s. 219-228.

Witaszek-Samborska M., Wyrazy pochodzenia obcego we współczesnej polszczyźnie (na podstawie słowników frekwencyjnych), Poznań 1992.

I. WIEDZA

- student posiada uporządkowaną wiedzę ogólną i szczegółową obejmującą terminologię, teorie i metodologie z zakresu kontaktów językowych;

- potrafi wskazać elementy świadczące o wpływie poszczególnych języków obcych na rozwój języka polskiego;

II. UMIEJĘTNOŚCI

- wyszukuje, analizuje i wykorzystuje informacje ze źródeł pisanych i elektronicznych, w szczególności sprawnie posługuje się różnego rodzaju słownikami;

- klasyfikuje wybrane leksemy ze względu na źródło i rodzaj zapożyczenia;

- wykorzystuje narzędzia wyszukiwawcze właściwe dla filologii polskiej, w szczególności nowoczesne narzędzia badawcze – kwerendy słownikowe (słowniki elektroniczne);

III. KOMPETECJE SPOŁECZNE:

- ma świadomość znaczenia europejskiego i narodowego dziedzictwa kulturowego dla rozumienia wydarzeń społecznych i kulturalnych;

- traktuje język jako integralną część kultury i historii danego narodu.

Zajęcia będą prowadzone za pośrednictwem narzędzi Google Suite (Google Meet, Classroom, Jamboard).

Metody nauczania:

wykłady i prezentacje, praca z tekstami, nagraniami, filmami, referaty, praca w grupach i in.

Zaliczenie na ocenę na podstawie:

- obecności (dopuszczalne ą dwie nieobecności w semestrze) i aktywność na zajęciach (umiejętność pracy w grupie, etyczność zachowania, udział w dyskusjach i zadaniach, wyrażanie swojego zdania na poruszane tematy),

- wykonanie przydzielonych zadań (analiza wyrazów) lub krótkiego testu,

- przygotowanie i wygłoszenie referatu na wybrany temat.

Brak.