Gramatyka opisowa języka bułgarskiego (2L)

obowiązkowe

Student zaliczył kurs (2 semestry) lektoratu języka bułgarskiego (poziom min. A2).

w sali

Celem zajęć jest przedstawienie współczesnego opisu gramatycznego jednego z typologicznie najbardziej odległych od polskiego języków wschodniej części obszaru południowosłowiańskiego – bułgarskiego. W czasie omawiania kwestii szczegółowych przywoływana będzie ogólna wiedza gramatyczna studentów, znajomość gramatyki języka polskiego i praktyczne umiejętności zdobyte na zajęciach lektoratu języka bułgarskiego. Od studentów wymagana będzie znajomość terminologii gramatycznej bułgarskiej i polskiej (w razie potrzeby - dla orientacji i konfrontacji).

W części wstępnej scharakteryzowane zostaną podstawowe cechy relacji genetycznej i specyfiki typologicznej jeżyka bułgarskiego w zestawieniu z polskim (przynależność do tzw. bałkańskiej ligi językowej, analityzm a syntetyzm).

W części fonetyczno-fonologicznej zostanie przedstawiony aspekt artykulacyjny, akustyczny i funkcjonalny (fonologiczny) strony dźwiękowej języka bułgarskiego.

Studenci zostaną zapoznani z cechami wyróżniającymi artykulację i rozróżnianie dźwięków w bułgarszczyźnie.

Szczególnie uwaga zostanie zwrócona na zjawisko tzw. redukcji dźwięków, tj. różnic między wymową w pozycji akcentowej i pozaakcentowej, problem oboczności jatowej ([’a] : [e]), budowę sylaby, reguły akcentuacji i intonacji.

Omówione zostaną zasady klasyfikacji i cechy dystynktywne fonemów bułgarskich oraz wariantywność tych fonemów, a także podstawowe normy ortoepii bułgarskiej.

Scharakteryzowane zostaną relacje między systemem dźwiękowym a grafią języka bułgarskiego, kontury intonacyjne, uproszczenia fonetyczne itd. oraz zasady transkrypcji fonetycznej tego języka.

Przedstawione zostaną podstawowe oboczności morfonologiczne zachodzące w omawianym języku.

W części morfologicznej przedstawione zostaną tradycyjne podziały na kategorie morfologiczne, odpowiadające podziałom w innych gramatykach słowiańskich.

Poszczególne części mowy zostaną omówione według swoistych dla siebie kategorii formalnych (rodzaj, liczba, osoba, czas itd.) i semantycznych (np. nie/określoność).

Szczególna uwaga zostanie zwrócona na kontrasty typologiczne zachodzące między gramatyką bułgarską (analityzm) a np. gramatyką polską (syntetyzm) w zakresie stopniowania, tworzenia form czasowych, modalności (inny zasób trybów gramatycznych) itd.

Dokładniej zostaną omówione cechy bałkańskie języka bułgarskiego.

W czasie omawiania systemu temporalnego szczególna uwaga zostanie zwrócona na opozycje formalne i funkcjonalne między poszczególnymi bułgarskimi czasami gramatycznym (zwłaszcza obce polskim nawykom językowym).

Opis słowotwórstwa (możliwie wszystkich części mowy), leksykologii (z frazeologią, frazematyką i terminologią), składni, stylistyki i innych zagadnień (np. tła dialektalnego i relacji języka bułgarskiego do macedońskiego) będzie stanowił treść zajęć w drugim roku prowadzenia przedmiotu.

Alfabetycznie literatura podstawowa i uzupełniająca (do wyboru w trakcie prowadzenia zajęć):

- Bartula C., Podstawowe wiadomości z gramatyki staro-cerkiewno-słowiańskiej na tle porównawczym, wyd. III, Warszawa 2000

- Dalewska-Greń H. Języki słowiańskie, Warszawa 2002: 274-278, 308-310

- Korytkowska M., Typy pozycji predykatowo-argumentowych, z serii Gramatyka konfrontatywna bułgarsko-polska, red. V. Koseska-Toszewa, J. Penčew, t. V, cz. 1, Warszawa 1992

- Koseska-Toszewa V., Penčev J., Gramatyka konfrontatywna bułgarsko-polska, t. I-VI, Warszawa - Sofia 1988-1996

- Lehr-Spławiński T., Kuraszkiewicz W., Sławski F., Przegląd i charakterystyka języków słowiańskich, Warszawa 1954

- Popowa W., Zwięzła gramatyka języka bułgarskiego, Warszawa 1972

- Scatton E. A., Bulgarian Phonology, Columbus 1983

- Sławski F., Zarys dialektologii południowosłowiańskiej (z wyborem tekstów gwarowych), Warszawa 1962

- Андрейчин Л., Основна българска граматика, София 1977

- Андрейчин Л., Попов К., Стоянов С., Граматика на българския език, София 1977

- Бояджиев Б., Българска лексикология, София 1986

- Бояджиев Т., Куцаров И., Пенчев Й., Съвременен български език. Фонетика, лексикология, словообразуване, морфология, синтаксис, София 1999

- Български език, ред. С. Димитрова, Opole 1997

- Георгиев С., Българска морфология, Велико Търново 1991

- Кръстев Б., Морфология на българския език в 187 типови таблици, София 1984

- Кювлиева-Мишайкова В., Фразеологизмите в българския език, София 1986

- Ничева К., Българска фразеология, София 1987

- Ничева К., Спасова-Михайлова С., Чолакова К., Предговор i Увод, (w:) Фразеологичен речник на българския език, т. I-II, София 1974-1975

- Пашов П., Практическа българска граматика, София 1989

- Пашов П., Първев Х., Българският правоговор, София 1983

- Радева В., Словообразуването в българския книжовен език, София 1991

- Русинов Р., Учебник по история на новобългарския книжовен език, София 1980.

- Стоянов С. (гл. ред.), Граматика на съвременния български книжовен език, т. I Фонетика, т. II Морфология, т. III Синтаксис, София 1983

- Тилков Д., Бояджиев Т., Българска фонетика, София 1977

Po odbyciu kursu student jest w stanie scharakteryzować zjawiska gramatyczne języka bułgarskiego (także na tle innych języków słowiańskich - syntetycznych i analitycznych). Zna praktycznie i teoretycznie bułgarskie normy językowe. Jest świadom podobieństw bułgarskiego systemu gramatycznego do systemów jego sąsiadów (z ligi bałkańskiej). Potrafi posługiwać się zapisem fonetycznym wymowy bułgarskiej i dokonać literackiej transkrypcji fonetycznej tekstu bułgarskiego. Zna i rozumie różnice w zasobie kategorii morfologicznych między językiem bułgarskim a polskim (i innymi znanymi sobie językami).

Obecność na zajęciach (max. 2 nieobecności w semestrze) - 20%

Aktywność w trakcie zajęć - 10%.

Bieżące testy pisemne - 10%

Pisemny test końcowy po dwóch semestrach zajęć ("połówkowy")- 60%

Program nie przewiduje praktyk zawodowych.