Znaki kapitalizmu - Europa postsocjalistyczna

fakultatywne

w sali

Tematem zajęć będą wybrane zagadnienia teorii krytycznej oraz semiotyki kultury oraz ich wykorzystanie w analizie współczesnego życia społeczno-kulturowego państw Europy Środkowo-Wschodniej (postsocjalistycznej).

Konwersatorium będzie poświęcone wybranym zagadnieniom z zakresu teorii krytycznej oraz semiotyki kultury. Uczestnicy będą mogli zapoznać się z tekstami teoretycznymi oraz wziąć udział w dyskusji poświęconej współczesnym problemom związanych z funkcjonowaniem systemu kapitalistycznego. W ramach zajęć postaramy się spojrzeć na kapitalizm jako na formę ideologii/mitologii i prześledzić jak może wpływać na sposób myślenia o rzeczach pozornie niezwiązanych z życiem ekonomicznym. W tym celu skorzystamy z dorobku teoretycznego tzw. teorii krytycznej oraz semiotyki kultury. Skupimy się na problemach Europy Środkowej, której specyfika wynika z doświadczenia procesu transformacji ustrojowej mającej miejsce w latach 90. Zobaczymy, jak ideologia kapitalistyczna jest odbierana przez generacje, które doświadczyły życia w realnym socjalizmie, oraz tych, które dorastały już po przemianach ustrojowych.

- Adorno Theodor W, Przemysł kulturalny. Wybrane eseje o kulturze masowej, tłum. M. Bucholc, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2021.

- Althusser Louis, Ideologie i aparaty ideologiczne państwa, tłum. Andrzej Staroń, Studenckie Koło Filozofii Marksistowskiej (UW), Warszawa 2006

- Barthes Roland, Mitologie, tłum. A. Dziadek, Aletheia, Warszawa 2008.

- Boltanski Luc, Chiapello Ève, Nowy duch kapitalizmu, przeł. Rogalski. F, Warszawa 2022

- Fisher Mark, Realizm kapitalistyczny. Czy nie ma alternatywy?, przeł. A. Karalus, Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, Warszawa 2020.

- Harvey David, Przestrzenie globalnego kapitalizmu: W stronę teorii rozwoju nierównego geograficznie, tłum. J.P. Listwan, Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, Warszawa 2016.

- Illouz Eva, Uczucia w dobie kapitalizmu, tłum. Z. Simbierowicz, Oficyna Naukowa, Warszawa 2010.

- Jameson Frederick, Postmodernizm, czyli logika kulturowa późnego kapitalizmu, tłum. M. Płaza, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2011.

- Kuźniarz Bartosz, Król liczb. Szkice z metafizyki kapitalizmu, Fundacja Augusta hr. Cieszkowskiego, Warszawa 2019.

- Lazzarato Maurizio, The Making of the Indebted Man, J. D. Jordan (trans.), semiotext(e), Los Angeles 2012.

- Łotman Jurij, Uniwersum umysłu. Semiotyczna teoria kultury, przeł. B. Żyłko, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2008.

- Macura Vladimír, Šťastný věk: a další studie o literatuře a kultuře dvacátého století. Academia, Praha 2023.

- Napiórkowski Marcin, Kod kapitalizmu. Jak Gwiezdne Wojny, Coca-Cola i Leo Messi kierują twoim życiem, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2019.

- Polanyi Karl, Wielka transformacja, tłum. Maria Zawadzka-Strączek, PWN, Warszawa 2011.

- Świrek Krzysztof, Teorie ideologii na przecięciu marksizmu i psychoanalizy, PWN, Warszawa 2018.

- Tismaneanu Vadimir, Wizje zbawienia. Demokracja, nacjonalizm i mit w postkomunistycznej Europie, przeł. H. Jankowska, Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, Warszawa 2000

Osoba studencka:

Zna:



-> podstawowe założenia teorii krytycznej oraz semiotyki kultury


-> koncepcję ideologii w oparciu o omawiane na zajęciach teksty


Potrafi: 



-> ilustrować przykładami wpływ ideologii na wybrane elementy życia codziennego


-> zastosować poznane teorie w analizie wybranych fenomenów kulturowych i społecznych

-> krytycznie odnosić się do tekstów kultury i fragmentów dyskursu medialnego 



Rozumie:

-> ideologiczny charakter rzeczywistości społecznej

-> semiotyczną koncepcję mitu

-> specyfikę przemian społecznych i ekonomicznych w krajach postsocjalistycznych 


-> charakter porządku ideologicznego w społeczeństwach postsocjalistycznych


-> charakterystykę porządku liberalnego/neoliberalnego w życiu społecznym i ekonomicznym

Na ocenę z zajęć składać się będą dwa czynniki. Pierwszym jest lektura tekstów oraz aktywny udział w dyskusjach w trakcie zajęć (60%). Drugim natomiast przygotowanie krótkiej prezentacji zaliczeniowej, w której uczestnicy omówią wybrany przez siebie temat (związany z kulturą i społeczeństwem kraju specjalizacji) w oparciu o zdobytą w trakcie zajęć wiedzę teoretyczną (40%). Dopuszczalne są dwie nieobecności.