Uniwersytet Warszawski - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Funkcjonalny opis języka

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 3007-L1A2FO
Kod Erasmus / ISCED: 09.302 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (0232) Literatura i językoznawstwo Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Funkcjonalny opis języka
Jednostka: Instytut Polonistyki Stosowanej
Grupy: Logopedia ogólna i kliniczna (PRK)
Logopedia ogólna i kliniczna (PRK) - 2 rok 1. st.
Punkty ECTS i inne: 5.50 Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Rodzaj przedmiotu:

obowiązkowe

Założenia (opisowo):

Zajęcia służą zdobyciu podstaw koniecznych do rozumienia zjawisk zachodzących na różnych poziomach języka, do samodzielnej analizy przykładów i studiowania literatury przedmiotu.

Tryb prowadzenia:

w sali

Skrócony opis:

Celem zajęć jest zapoznanie słuchaczy z narzędziami analizy wypowiedzi rozumianej jako jednostka komunikacji językowej, zorganizowana znaczeniowo, formalnie (gramatycznie) i prozodycznie. Omawiane są podstawowe problemy morfologii i składni. Kategorie morfologiczne są charakteryzowane m.in. ze względu na to, jak funkcjonują na poziomie składni. Słuchacze są przygotowywani do samodzielnej analizy zdania w ujęciu tradycyjnym oraz w ujęciach współczesnych (pojęcie składnika zdaniotwórczego, typy reguł, konotacja, akomodacja, referencja i predykacja, aktualizacja, modalność). Analiza składniowa zostanie wzbogacona o charakterystykę wzorców intonacyjnych wykorzystywanych w polszczyźnie jako narzędzie aktualizacji.

Pełny opis:

1. Jednostki mowy a jednostki języka. Słowo w systemie języka i słowo w wypowiedzi. Definicje leksemu (jednostki leksykalnej).

2. Fleksja a składnia. Wypowiedzenie a zdanie, wypowiedzenia niewerbalne. Tradycyjna analiza zdania pojedynczego.

3. Obligatoryjne składniki wypowiedzenia. Pojęcie składnika zdaniotwórczego.

4. Różne typy zależności: pojęcie równorzędności, podrzędności oraz inkluzji. Pojęcie związku składniowego: zgoda, rząd.

5. Własności akomodacyjne leksemów i form wyrazowych. Problemy szczegółowe: tzw. związek główny, grupa z liczebnikiem; problem przyimków.

6. Konotacja. Własności konotacyjne leksemów i form wyrazowych. Struktura zdania. Podstawowe wzorce konotacyjne. Schematy zdaniowe.

7. Grupa a zdanie. Klasyfikacja grup syntaktycznych w języku polskim.

8 Granice zdania złożonego. Typy zdań złożonych (Klemensiewicz i ujęcia nowsze).

9. Fleksja a słowotwórstwo. Rodzaje morfemów.

10. Polskie systemy klasyfikacji leksemów na części mowy. Leksemy odmienne i nieodmienne.

11. Budowa konstrukcji fleksyjnej: temat, wykładnik fleksyjny. Alternacje w tematach. Tematy rozszerzone, ucięte, supletywne.

12. Konstrukcje fuzyjne, aglutynacyjne syntetyczne i analityczne. Problem homonimii form fleksyjnych. Pojęcie synkretyzmu.

13. Kryteria podziału i typy kategorii gramatycznych. Struktura kategorii gramatycznej: człon nacechowany - człon nienacechowany.

14. Kategorie gramatyczne imienne: przypadek, liczba, rodzaj. Problem stopnia.

15. Kategorie werbalne: osoba, czas, tryb, aspekt, liczba, rodzaj. Problem strony. Formy nieosobowe czasownika i ich funkcje. Problem imiesłowów. Aspekt a zasób form czasownika.

Literatura:

Grzegorczykowa R., 1998, Wykłady z polskiej składni, Warszawa.

Grzegorczykowa R., 1993, Kategorie gramatyczne, [w:] EKP XXw – WJP, 445-458.

Klemensiewicz Z., 1961, Zarys składni polskiej, Warszawa (wyd. 3).

Wróbel H., 2001, Gramatyka języka polskiego, Kraków.

Zaron Z., Sobotka P. (red.), 2010, Słowo i wypowiedź. Zbiór zadań do nauki o języku polskim, Warszawa.

Literatura uzupełniajaca

Bogusławski A., 1976, O zasadach rejestracji jednostek języka, „Poradnik Językowy” 8.

Chojak J., 2006, Myśląc o mówieniu, [w:] tejże Semantyka i składnia czasowników oznaczających reakcje słowne, Warszawa, s. 7-32.

Chojak J., Z.Zaron, 2009, Wyznaczniki aktualizacji zdarzenia, [w:] Z. Zaron, Problemy składni funkcjonalnej, Warszawa.

Danielewiczowa M., 2010, Schematy zdaniowe - podstawowe kwestie metodologiczne, "Poradnik Językowy" 3.

Derwojedowa M., 1995, Czy polszczyzna ma szyk swobodny?, „Poradnik Językowy” 5/6.

Duszak A., 1986, Niektóre uwarunkowania semantyczne szyku wyrazów w polskim zdaniu, „Polonica” XXII, 59-74.

Dukiewicz L., 1978, Intonacja wypowiedzi polskich, Wrocław.

Gołąb Z., 1967, Próba klasyfikacji syntaktycznej czasowników polskich (na zasadzie konotacji), „Biuletyn PTJ” XXV, s. 1-43.

Grochowski M., 1984, Składnia wyrażeń polipredykatywnych (zarys problematyki), [w:] GWJP .

Grochowski M., 1997, Wyrażenia funkcyjne. Studium leksykograficzne, Kraków.

GWJP 1998: Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, pod red. R. Grzegorczykowej, R. Laskowskiego, H. Wróbla, Warszawa.

Heinz A., 1961, Fleksja a derywacja, „Język Polski” 41, s. 343-354.

Karolak St., 2002, Podstawowe struktury składniowe języka polskiego, Warszawa.

Kuryłowicz J., 1948, Podstawowe struktury języka: grupa i zdanie, [w:] tegoż, Studia językoznawcze, Warszawa 1971.

Saloni Z., Świdziński M., Składnia współczesnego języka polskiego, Warszawa 1998 (wyd. IV)

Klebanowska B., 1987, Kategorie gramatyczne w GWJP, Studia gramatyczne VIII.

Mańczak W., 1956, Ile jest rodzajów w języku polskim?, „Język Polski” 36, s. 116-121.

Saloni Z., 1974, Klasyfikacja gramatyczna leksemów polskich, [w:] „Język Polski” 54, s. 3-13, 93-101.

Saloni Z., 2000, Wstęp do koniugacji polskiej, Olsztyn.

Tokarski J., 1978 (2001), Fleksja polska, Warszawa.

Zaron Z., 2001, Jeszcze o kategorii rodzaju. Podstawy charakterystyki gramatycznej [w:] Nie bez znaczenia, Białystok.

Zaron Z.,2009, Właściwości semantyczne polskich orzeczeń. Preparacje składniowe, [w:] tejże, Problemy składni funkcjonalnej, Warszawa.

Zaron Z., J. Chojak, 2009, Wyznaczniki tematu wypowiedzi, [w:] Z. Zaron, Problemy składni funkcjonalnej, Warszawa.

Efekty uczenia się:

Student, który zaliczył przedmiot:

•ma podstawową uporządkowana wiedzę o morfonologicznej i gramatycznej strukturze słowa i o kategoriach gramatycznych współczesnej polszczyzny,

•wie, które realizacje systemu są poprawne, które błędne, a które są przejawem zaburzeń mowy

•zna oparte na różnych kryteriach systemy klasyfikacji leksemów na części mowy

•umie dokonać analizy formy wyrazowej, określać wartości kategorii gramatycznych, rozpoznawać i identyfikować warianty oraz odróżniać je od form błędnych i form występujących w zaburzeniach

•umie określać części mowy wg jednolitych kryteriów,

•rozumie problemy dyskusyjne morfologii i umie je zaprezentować

•ma podstawową uporządkowaną wiedzę o semantycznej, gramatycznej i prozodycznej strukturze wypowiedzi: jej składnikach, związkach między nimi (zgoda, rząd), typach zależności (równorzędność, podrzędność, inkluzja), typach zdań,

•umie rozpoznać i opisać różne typy zależności składniowych w zdaniu,

•umie przeprowadzić samodzielną analizę tekstu zarówno w ujęciu tradycyjnym (Z. Klemensiewicza), jak i w ujęciach współczesnych, uwzględniających binarność znaku językowego (treść-forma),

•umie wykryć strukturę zdania, jego konieczne składniki i ich formalizację (konotacja, akomodacja),

•odróżnia jednostkę komunikacji językowej (wypowiedź) od zdania – jednostki języka.

Metody i kryteria oceniania:

Kontrola obecności i przygotowania do zajęć bieżących (dopuszczalne są dwie nieobecności); egzamin pisemny.

Praktyki zawodowe:

nie dotyczy

Zajęcia w cyklu "Rok akademicki 2023/24" (w trakcie)

Okres: 2023-10-01 - 2024-06-16
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia, 75 godzin, 34 miejsc więcej informacji
Wykład, 30 godzin, 34 miejsc więcej informacji
Koordynatorzy: Katarzyna Dróżdż-Łuszczyk, Dorota Kruk, Kamila Potocka-Pirosz
Prowadzący grup: Katarzyna Dróżdż-Łuszczyk, Dorota Kruk
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Egzamin
Ćwiczenia - Zaliczenie na ocenę
Rodzaj przedmiotu:

obowiązkowe

Tryb prowadzenia:

w sali

Pełny opis:

Na wykładzie przekazywana jest wiedza na temat podstawowych jednostek komunikacji i jednostek języka (tekst, zdanie, jednostka leksykalna, morfem). Omawiane jestrównież problemy zwiazane z podziałem form wyrazowych na morfemy leksykalne i gramatyczne. Kategorie morfologiczne są charakteryzowane przede wszystkim ze względu na to, jak funkcjonują na poziomie składni. Słuchacze są przygotowywani do samodzielnej analizy zdania w ujęciu tradycyjnym oraz w ujęciach współczesnych (pojęcie składnika zdaniotwórczego, typy reguł, konotacja, akomodacja, referencja i predykacja, aktualizacja, modalność). Analiza składniowa zostanie wzbogacona o charakterystykę wzorców intonacyjnych wykorzystywanych w polszczyźnie jako narzędzie aktualizacji.

Na ćwiczeniach studenci zdobywają umiejętność samodzielnej analizy tekstu. Stosują w praktyce wiedzę zdobytą podczas wykładu oraz w efekcie samodzielnej lektury literatury przedmiotu.

Literatura:

Literatura podstawowa:

Bańko M., 2002, Wykłady z polskiej fleksji, Warszawa.

Buttler D., 1976, Innowacje składniowe współczesnej polszczyzny, Warszawa.

Buttler D., H. Kurkowska, H. Satkiewicz, 1971, Kultura języka polskiego, Warszawa, cz. III: Odmiana wyrazów.

Grzegorczykowa R., 1998, Wykłady z polskiej składni, Warszawa.

Grzegorczykowa R., 1993, Kategorie gramatyczne, [w:] EKP XXw – WJP, 445-458.

Klemensiewicz Z., 1961, Zarys składni polskiej, Warszawa (wyd. 3).

Wróbel H., 2001, Gramatyka języka polskiego, Kraków.

Zaron Z., Sobotka P. (red.), 2010, Słowo i wypowiedź. Zbiór zadań do nauki o języku polskim, Warszawa.

Literatura uzupełniajaca

Bogusławski A., 1976, O zasadach rejestracji jednostek języka, „Poradnik Językowy” 8.

Chojak J., 2006, Myśląc o mówieniu, [w:] tejże Semantyka i składnia czasowników oznaczających reakcje słowne, Warszawa, s. 7-32.

Chojak J., Z.Zaron, 2009, Wyznaczniki aktualizacji zdarzenia, [w:] Z. Zaron, Problemy składni funkcjonalnej, Warszawa.

Danielewiczowa M., 2010, Schematy zdaniowe - podstawowe kwestie metodologiczne, "Poradnik Językowy" 3.

Derwojedowa M., 1995, Czy polszczyzna ma szyk swobodny?, „Poradnik Językowy” 5/6.

Duszak A., 1986, Niektóre uwarunkowania semantyczne szyku wyrazów w polskim zdaniu, „Polonica” XXII, 59-74.

Dukiewicz L., 1978, Intonacja wypowiedzi polskich, Wrocław.

Gołąb Z., 1967, Próba klasyfikacji syntaktycznej czasowników polskich (na zasadzie konotacji), „Biuletyn PTJ” XXV, s. 1-43.

Grochowski M., 1984, Składnia wyrażeń polipredykatywnych (zarys problematyki), [w:] GWJP .

Grochowski M., 1997, Wyrażenia funkcyjne. Studium leksykograficzne, Kraków.

GWJP 1998: Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, pod red. R. Grzegorczykowej, R. Laskowskiego, H. Wróbla, Warszawa.

Heinz A., 1961, Fleksja a derywacja, „Język Polski” 41, s. 343-354.

Karolak St., 2002, Podstawowe struktury składniowe języka polskiego, Warszawa.

Kuryłowicz J., 1948, Podstawowe struktury języka: grupa i zdanie, [w:] tegoż, Studia językoznawcze, Warszawa 1971.

Saloni Z., Świdziński M., Składnia współczesnego języka polskiego, Warszawa 1998 (wyd. IV)

Klebanowska B., 1987, Kategorie gramatyczne w GWJP, Studia gramatyczne VIII.

Mańczak W., 1956, Ile jest rodzajów w języku polskim?, „Język Polski” 36, s. 116-121.

Saloni Z., 1974, Klasyfikacja gramatyczna leksemów polskich, [w:] „Język Polski” 54, s. 3-13, 93-101.

Saloni Z., 2000, Wstęp do koniugacji polskiej, Olsztyn.

Tokarski J., 1978 (2001), Fleksja polska, Warszawa.

Zaron Z., 2001, Jeszcze o kategorii rodzaju. Podstawy charakterystyki gramatycznej [w:] Nie bez znaczenia, Białystok.

Zaron Z.,2009, Właściwości semantyczne polskich orzeczeń. Preparacje składniowe, [w:] tejże, Problemy składni funkcjonalnej, Warszawa.

Zaron Z., J. Chojak, 2009, Wyznaczniki tematu wypowiedzi, [w:] Z. Zaron, Problemy składni funkcjonalnej, Warszawa.

Zajęcia w cyklu "Rok akademicki 2024/25" (jeszcze nie rozpoczęty)

Okres: 2024-10-01 - 2025-06-08
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia, 75 godzin, 34 miejsc więcej informacji
Wykład, 30 godzin, 34 miejsc więcej informacji
Koordynatorzy: Katarzyna Dróżdż-Łuszczyk, Dorota Kruk, Kamila Potocka-Pirosz
Prowadzący grup: Katarzyna Dróżdż-Łuszczyk, Dorota Kruk
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Egzamin
Ćwiczenia - Zaliczenie na ocenę
Rodzaj przedmiotu:

obowiązkowe

Tryb prowadzenia:

w sali

Pełny opis:

Na wykładzie przekazywana jest wiedza na temat podstawowych jednostek komunikacji i jednostek języka (tekst, zdanie, jednostka leksykalna, morfem). Omawiane jestrównież problemy zwiazane z podziałem form wyrazowych na morfemy leksykalne i gramatyczne. Kategorie morfologiczne są charakteryzowane przede wszystkim ze względu na to, jak funkcjonują na poziomie składni. Słuchacze są przygotowywani do samodzielnej analizy zdania w ujęciu tradycyjnym oraz w ujęciach współczesnych (pojęcie składnika zdaniotwórczego, typy reguł, konotacja, akomodacja, referencja i predykacja, aktualizacja, modalność). Analiza składniowa zostanie wzbogacona o charakterystykę wzorców intonacyjnych wykorzystywanych w polszczyźnie jako narzędzie aktualizacji.

Na ćwiczeniach studenci zdobywają umiejętność samodzielnej analizy tekstu. Stosują w praktyce wiedzę zdobytą podczas wykładu oraz w efekcie samodzielnej lektury literatury przedmiotu.

Literatura:

Literatura podstawowa:

Bańko M., 2002, Wykłady z polskiej fleksji, Warszawa.

Buttler D., 1976, Innowacje składniowe współczesnej polszczyzny, Warszawa.

Buttler D., H. Kurkowska, H. Satkiewicz, 1971, Kultura języka polskiego, Warszawa, cz. III: Odmiana wyrazów.

Grzegorczykowa R., 1998, Wykłady z polskiej składni, Warszawa.

Grzegorczykowa R., 1993, Kategorie gramatyczne, [w:] EKP XXw – WJP, 445-458.

Klemensiewicz Z., 1961, Zarys składni polskiej, Warszawa (wyd. 3).

Wróbel H., 2001, Gramatyka języka polskiego, Kraków.

Zaron Z., Sobotka P. (red.), 2010, Słowo i wypowiedź. Zbiór zadań do nauki o języku polskim, Warszawa.

Literatura uzupełniajaca

Bogusławski A., 1976, O zasadach rejestracji jednostek języka, „Poradnik Językowy” 8.

Chojak J., 2006, Myśląc o mówieniu, [w:] tejże Semantyka i składnia czasowników oznaczających reakcje słowne, Warszawa, s. 7-32.

Chojak J., Z.Zaron, 2009, Wyznaczniki aktualizacji zdarzenia, [w:] Z. Zaron, Problemy składni funkcjonalnej, Warszawa.

Danielewiczowa M., 2010, Schematy zdaniowe - podstawowe kwestie metodologiczne, "Poradnik Językowy" 3.

Derwojedowa M., 1995, Czy polszczyzna ma szyk swobodny?, „Poradnik Językowy” 5/6.

Duszak A., 1986, Niektóre uwarunkowania semantyczne szyku wyrazów w polskim zdaniu, „Polonica” XXII, 59-74.

Dukiewicz L., 1978, Intonacja wypowiedzi polskich, Wrocław.

Gołąb Z., 1967, Próba klasyfikacji syntaktycznej czasowników polskich (na zasadzie konotacji), „Biuletyn PTJ” XXV, s. 1-43.

Grochowski M., 1984, Składnia wyrażeń polipredykatywnych (zarys problematyki), [w:] GWJP .

Grochowski M., 1997, Wyrażenia funkcyjne. Studium leksykograficzne, Kraków.

GWJP 1998: Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, pod red. R. Grzegorczykowej, R. Laskowskiego, H. Wróbla, Warszawa.

Heinz A., 1961, Fleksja a derywacja, „Język Polski” 41, s. 343-354.

Karolak St., 2002, Podstawowe struktury składniowe języka polskiego, Warszawa.

Kuryłowicz J., 1948, Podstawowe struktury języka: grupa i zdanie, [w:] tegoż, Studia językoznawcze, Warszawa 1971.

Saloni Z., Świdziński M., Składnia współczesnego języka polskiego, Warszawa 1998 (wyd. IV)

Klebanowska B., 1987, Kategorie gramatyczne w GWJP, Studia gramatyczne VIII.

Mańczak W., 1956, Ile jest rodzajów w języku polskim?, „Język Polski” 36, s. 116-121.

Saloni Z., 1974, Klasyfikacja gramatyczna leksemów polskich, [w:] „Język Polski” 54, s. 3-13, 93-101.

Saloni Z., 2000, Wstęp do koniugacji polskiej, Olsztyn.

Tokarski J., 1978 (2001), Fleksja polska, Warszawa.

Zaron Z., 2001, Jeszcze o kategorii rodzaju. Podstawy charakterystyki gramatycznej [w:] Nie bez znaczenia, Białystok.

Zaron Z.,2009, Właściwości semantyczne polskich orzeczeń. Preparacje składniowe, [w:] tejże, Problemy składni funkcjonalnej, Warszawa.

Zaron Z., J. Chojak, 2009, Wyznaczniki tematu wypowiedzi, [w:] Z. Zaron, Problemy składni funkcjonalnej, Warszawa.

Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.
Krakowskie Przedmieście 26/28
00-927 Warszawa
tel: +48 22 55 20 000 https://uw.edu.pl/
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.3.0 (2024-03-22)