Kultura materialna w refleksji humanistycznej

nieobowiązkowe

Zajęcia poświęcone są refleksji nad materialnością/kulturą materialną m.in. w filozofii, archeologii, historii, sztuce, literaturze. Ważnym wątkiem jest również obecność zainteresowań kulturą materialną w etnologii i antropologii kulturowej - począwszy od ujęć klasycznych po współczesne koncepcje powstałe po „zwrocie ku rzeczom”. Druga część zajęć koncentruje się na obecności rzeczy w życiu człowieka oraz refleksji nad ich postrzeganiem, pełnioną rolą, nadawanym znaczeniom itd. Zajęcia mają charakter konwersatorium z elementami warsztatów.

1. Materialność, kultura materialna, przedmiot, rzecz… definicje, zakresy, konotacje.

2. Filozofowie o materialności  od Platona do Heideggera.

3. Spojrzenie na materialność/kulturę materialną z perspektywy archeologii, historii, sztuki, literatury.

4. Zainteresowania kulturą materialną w etnologii i antropologii kulturowej (przegląd podejść klasycznych, m.in.: „świadek obcej kultury”, koncepcja kultury Kazimierza Moszyńskiego, Polski Atlas Etnograficzny).

5. Kultura materialna jako składowa kultury regionalnej.

6. Kultura materialna w muzeum.

7. Przedmiot/rzecz jako obiekt zainteresowania kolekcjonera.

8. Człowiek w świecie przedmiotów/rzeczy  konsumpcjonizm, kultura jednorazówek, moda na vintage, „drugie życie przedmiotów”.

9. Antropologia rzeczy  Tim Dant, Igor Kopytoff, Arjun Appadurai, Bruno Latour (teoria aktora-sieci; sprawczość rzeczy), postulat antropologii nieantropocentrycznej.

(wybór)

Barański J., Świat rzeczy. Zarys antropologiczny, Kraków 2007.

Clifford J., O kolekcjonowaniu sztuki i kultury, [w:] Kłopoty z kulturą. Dwudziestowieczna etnografia, literatura i sztuka, Warszawa 2000, s. 233271.

Dant T., Kultura materialna w rzeczywistości społecznej, Kraków 2007.

Kopytoff I., Kulturowa biografia rzeczy  utowarowienie jako proces, [w:], Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej, (red.) M. Kempny, E. Nowicka, Warszawa 2003, s. 249-274. [pdf]

Kowalski K.M., Artefakty jako źródła poznania historycznego, [w:] Oblicza przeszłości, red. W. Wrzosek, Bydgoszcz 2011, s. 289-320. [pdf].

Krajewski M. (red.), W stronę socjologii przedmiotów, Poznań 2005.

Kutrzeba-Pojnarowa A., Kultura materialna wsi w pracach etnograficznycznych dwudziestopięciolecia PRL, „Lud” 1969, t. 53 [pdf]

Latour B., Przedmioty także posiadają sprawczość, [w:] Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki, (red.) E. Domańska, Poznań 2010, s. 519-554.

Olsen B., Kultura materialna po tekście: przywracanie obecności rzeczom, [w:] s. 555-586 [pdf].

Pomian K., Kolekcjonerstwo i filozofia. Narodziny nowożytnego muzeum, [w:] tenże, Drogi kultury europejskiej. Trzy studia, Warszawa 1996, s. 109-172.

Wieczorkiewicz A., Mowa słów i mowa rzeczy (o retoryce wypowiedzi muzealnej), [w:] Praktyki opowiadania, red. B. Owczarek, Z. Mitosek, W. Grajewski, Warszawa 2001, s. 239-256.

Po zakończeniu zajęć student:

- ma wiedzę na temat koncepcji kultury materialnej;

- ma wiedzę w zakresie kultury materialnych w refleksji humanistycznej;

- zna i potrafi posługiwać się terminologią związaną z kulturą materialną oraz antropologią rzeczy;

- potrafi wykorzystać omawiane koncepcje do analizy relacji pomiędzy człowiekiem/ludźmi a przedmiotami/rzeczami;

- potrafi przygotować i wygłosić referat, prezentację, dotyczące wybranego zagadnienia z zakresu kultury materialnej i antropologii rzeczy;

- rozumie rolę rzeczy (kultury materialnej) w życiu człowieka (w rzeczywistości społecznej i kulturowej);

- jest uwrażliwiony na zagadnienia kultury materialnej i antropologii rzeczy, poddaje je refleksji i krytycznej ocenie.

 obecność na zajęciach (dopuszczalne są dwie nieobecności nieusprawiedliwione);

 aktywne uczestniczenie w zajęciach;

 esej [do 6 stron].