Metody badań jakościowych

obowiązkowe

w sali

W trakcie zajęć studenci będą mieli okazję zapoznać się z najczęściej stosowanymi metodami jakościowymi w pracy socjologa: obserwacją, analizą treści, pogłębionym wywiadem indywidualnym (IDI), wywiadem grupowym (FGI). Program zajęć ma umożliwić poznanie zarówno mocnych jak i słabych stron poszczególnych metod oraz zasad ich stosowania nie tylko poprzez lekturę klasycznych i współczesnych tekstów empirycznych z zakresu socjologii jakościowej ale przede wszystkim dzięki realizacji własnych projektów badawczych

Zajęcia mają za zadanie zapoznanie uczestników z genezą i specyfiką metod jakościowych oraz możliwościami badawczymi, jakie stwarza ich użycie. Dzięki studiowaniu prac badaczy jakościowych oraz równoczesnym prowadzeniu własnych badań będą mieli okazję nauczyć się wynajdowania problemów i konstruowania pytań badawczych, strukturyzujących proces badania. Szczególną uwagę poświęcimy czterem metodom badawczym – obserwacji, wywiadom indywidualnym i grupowym oraz analizie treści. Bardzo ważne będzie zarówno skupienie się na teoretycznych założeniach badań jakościowych jak i na praktycznym ich stosowaniu. Dlatego też zajęcia będą mieć w dużej mierze charakter warsztatowy umożliwiający studentom nabycie umiejętności prowadzenia wywiadów, realizowania obserwacji czy przeprowadzania analizy treści. Stąd też studenci będą ćwiczyć umiejętność nawiązywania kontaktów z badanymi, poznają problemy związane z uzyskiwaniem dostępu, decydowaniem o swojej własnej tożsamości w trakcie badania. Równocześnie będą zdobywać doświadczenie w zakresie prowadzenia notatek terenowych, planowania scenariuszy do obserwacji i wywiadów jakościowych oraz konieczności ich kodowania. Stąd konieczne będzie wyćwiczenie umiejętności stawiania pytań badawczych ukierunkowujących projekt badawczy i pozwalających uzyskać istotne dane jakościowe. Na koniec studenci poznają strategie opracowywania i analizowania danych jakościowych – kodowanie, sporządzanie not, czy tworzenie typologii – dzięki czemu będą mogli przygotować pisemny raport ze swojego badania. Nie mniej ważnymi elementem zajęć będą: doświadczenie pracy w zespole badawczym, organizowania czasu pracy w projekcie jakościowym, krytyki projektów własnych i innych uczestników oraz wyrobienie w sobie wrażliwości wobec badanych osób, grup i społeczności związanej z etyczną odpowiedzialnością badacza jakościowego.

Zajęcia trwają 2 semestry, co oznacza 60 godzin spotkań „w klasie”, do których jednak należy doliczyć czas konieczny dla przygotowywania pisemnego projektu badania, a przede wszystkim – realizacji terenowej części badania (przeprowadzenia wywiadów i obserwacji), a na koniec napisania raportu. Oznacza to, że na pracę „poza klasą” student będzie musiał poświęcić co najmniej 60 dodatkowych godzin

Barbour R. (2011), Badania fokusowe, PWN Warszawa.

Berg Bruce L. (2009), Qualitative Research Methods for the Social Sciences, Allyn&Bacon.

Buttolph Johnson J. (2010), Metody badawcze w naukach politycznych, PWN Warszawa.

Domański H. i in. (1999)), Spojrzenie na metodę, IFiS PAN Warszawa.

Flick U. (2012), Projektowanie badania jakościowego, PWN Warszawa.

Hammersley M., P. Atkinson, (2000), Metody badań terenowych, Zysk i S-ka Poznań.

Konecki K. (2000), Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana, PWN Warszawa.

Korporowicz L., red. (1997), Ewaluacja w edukacji, Oficyna Naukowa Warszawa.

Kvale S. (2011), Prowadzenie wywiadów, PWN Warszawa.

Lofland J. (2009), Analiza układów społecznych, Scholar Warszawa.

Rancew-Sikora, D. (2007), Analiza konwersacyjna jako metoda badania rozmów codziennych, Wydawnictwo TRIO Warszawa

Silverman D. (2007), Interpretacja danych jakościowych, PWN Warszawa.

Silverman D. (2009), Prowadzenie badań jakościowych, PWN Warszawa.

Szustrowa T. (red.) Swobodne techniki diagnostyczne, Wydawnictwo UW 1987 Warszawa.

K_W01 zna i rozumie podstawowe pojęcia socjologiczne

K_W11 posiada podstawową wiedzę o metodach badania zróżnicowania kulturowego

K_W12 zna podstawowe metody i techniki badań społecznych oraz wie jakie dobrać metody badawcze w celu rozwiązania prostych problemów badawczych

K_W13 rozumie na czym polega specyfika analizy socjologicznej

K_W14 wie jak zaplanować i zrealizować proste ilościowe i jakościowe badanie empiryczne

K_W15 posiada podstawową, stosowalną w praktyce wiedzę na temat opisu i wnioskowania statystycznego

K_U01 umie rejestrować i prowadzić obserwację zjawisk społecznych w sposób metodologicznie poprawny

K_U02 potrafi zastosować podstawowe terminy i kategorie socjologiczne do analizy społeczeństwa, zwłaszcza współczesnego społeczeństwa polskiego

K_U03 potrafi samodzielnie znaleźć informacje i materiały niezbędne do przeprowadzenia prostych analiz socjologicznych, korzystając z różnych źródeł (w języku rodzimym i obcym) oraz posługując się nowoczesnymi technologiami

K_U04 potrafi posługiwać się podstawowymi kategoriami teoretycznymi do opisu zmian społecznych we współczesnych społeczeństwach

K_U05 potrafi dokonać prostej analizy konsekwencji procesów zachodzących we współczesnych społeczeństwach

K_U06 umie zastosować normy i zasady etyczne w praktyce badawczej

K_U07 potrafi wykorzystać posiadaną wiedzę akademicką w praktyce społecznej

K_U08 potrafi zaplanować i zrealizować badanie społeczne przy użyciu podstawowych ilościowych i jakościowych metod i technik badań socjologicznych

K_U10 potrafi posługiwać się jednym dowolnym programem komputerowym służącym do analizy danych, korzystając z jego podstawowych funkcji

K_K01 jest gotów skutecznie współpracować z członkami zespołu zadaniowego

K_K02 jest gotów dzielić się posiadaną wiedzą socjologiczną

K_K03 potrafi gromadzić, wyszukiwać i syntetyzować informacje na temat zjawisk społecznych

K_K05 umie dokonać krytycznej analizy źródeł, w tym pozyskanych w Internecie

K_K07 umie prezentować wyniki swojej pracy badawczej, również z wykorzystaniem nowych technologii

K_K09 zna i przestrzega zasad etyki zawodowej, w tym zasad poszanowania własności intelektualnej

K_K10 szanuje godność osób uczestniczących w procesie badawczym (respondentów, informatorów, rozmówców i innych uczestników tego procesu)

Kryteria oceny: przygotowanie projektu badawczego raport, prezentacja. Limit dopuszczalnych nieobecności w semestrze:trzy. W przypadku oceny niedostatecznej zasady poprawiania uzgadniane indywidualnie z osoba prowadzącą zajęcia.

Do godzin przeznaczonych na zajęcia w sali (60h) należy doliczyć czas konieczny do przygotowania się do zajęć (czytanie lektur, sporządzanie notatek, napisanie projektu, przygotowanie narzędzia, praca zespołowa, realizacja badania) - 5h oraz czas konieczny do przygotowania się do finalnego zaliczenia (napisania raportu i prezentacji wyników badań) - 10h.