Uniwersytet Warszawski - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Czytanie "Poróżnienia" Jean-Francois Lyotarda

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 3501-CZP19-S
Kod Erasmus / ISCED: 08.1 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (0223) Filozofia i etyka Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Czytanie "Poróżnienia" Jean-Francois Lyotarda
Jednostka: Instytut Filozofii
Grupy:
Punkty ECTS i inne: (brak) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Rodzaj przedmiotu:

seminaria monograficzne

Założenia (opisowo):

Ukończony kurs historii filozofii nowożytnej, znajomość wybranych zagadnień z zakresu filozofii współczesnej.

Tryb prowadzenia:

w sali

Skrócony opis:

W ramach spotkań seminaryjnych będziemy omawiali kolejne rozdziały „Poróżnienia” Jean-François Lyotarda starając się możliwie drobiazgowo wyjaśniać wszystkie tezy tej książki. Dyskusja nad tekstem zakłada również swobodne poszukiwanie odniesień do innych lektur filozoficznych (Kant, Adorno, Levinas, Heidegger, Marks, Hegel) a także wynajdywanie nowych kontekstów, w których można rozwijać proponowaną przez Lyotarda strategię. Lyotard poruszał się swobodnie między analizami społeczno-kulturowymi a filozofią i krytyką sztuki i na ten aspekt zamierzamy zwrócić szczególną uwagę, poszukując modeli myślenia o „poróżnieniu” w sferze sztuk wizualnych i śledząc wątek tego, co przedstawialne i nieprzedstawialne.

Pełny opis:

Wydane w 1983 roku „Poróżnienie” Jean-François Lyotarda pozostaje jedną z najważniejszych książek filozoficznych drugiej połowy XX wieku. Rzadko się ją jednak czyta a myśl Lyotarda dopiero obecnie – w czasach, w których wielość i zróżnicowanie punktów widzenia stają się prawdziwym wyzwaniem – odnajduje swoje społeczne i kulturowe odniesienie. Co to znaczy bowiem „przeczytać książkę”? Zapoznać się z jej zawartością i umieścić jej treść w jakimś kontekście? Dziś robi to za wiele czytelniczek i czytelników Wikipedia i Facebook. Czy może potraktować ją jako pewne wydarzenie, na które jakoś musimy zareagować, choć sami nie bardzo jeszcze wiemy w jaki sposób? Jak pisze Lyotard: „Poróżnienie jest nietrwałym stanem i chwilą języka, w którym coś, co bezwzględnie powinno dać się ująć w zdania, jeszcze w zdania ujęte być nie może. […] Stan ten sygnalizuje, mówiąc potocznie, uczucie. «Brak mi słów» itp.”.

W ramach seminarium będziemy sukcesywnie czytali „Poróżnienie” dyskutując nad prezentowaną w tym dziele filozofią wypowiedzeń («les phrases»), która wszelkie wydarzenie (dyskursywne jak i zmysłowe) ujmuje jako „wypowiedź” posiadającą swego nadawcę, adresata, jakieś znaczenie oraz przedmiot odniesienia. Filozoficznym kluczem tej teorii jest „Krytyka władzy sądzenia” Immanuela Kanta, przypominająca nam, że wszelki osąd, jakiego dokonujemy na co dzień zmusza nas do poszukiwania reguły dla tego, co jednostkowe oraz „Dociekania filozoficzne” Wittgensteina, które uświadamiają, iż istnieją rozmaite zachowania językowe, w ramach których wytwarzane są reguły. Lyotard przypomina nam po prostu, że myśląc trzeba tworzyć, by coś odkryć. Zadaniem filozofii, wedle Lyotarda, jest „dawać świadectwa tego, co nie daje się przedstawić, aktywizować poróżnienia, ratować honor poszczególnego imienia”. Lyotard we wstępie do „Poróżnienia” profetycznie notował, że „w następnym stuleciu nie będzie już książek. Czytanie jest zbyt długotrwałe, gdy sukcesem jest oszczędzenie czasu”. Książka – jak pisał Kant – jest jednostkowym przypadkiem publicznej przemowy. Od nas samych zależy czy takiej przemowy będziemy potrafili wysłuchać na własny rachunek oraz – co najważniejsze – czy będziemy umieli odpowiedzieć: książką lub choćby krótkim tekstem.

Lektura „Poróżnienia” może się więc stać doświadczalnym poligonem filozoficznego namysłu, prowadzonego pod auspicjami sądów smaku (Kant). Jednocześnie pozwoli nam prześledzić rozmaite konteksty dyskusji i sporów prowadzonych z Emmanuelem Levinasem, Martinem Heideggerem, Karolem Marksem, Theodorem Adorno, Platonem, Heglem a także nawiązać do greckich sofistów, skonfrontować się ze współczesnymi negacjonistami oraz Indianami Cashinahua. Postaramy się również umieścić myśl Lyotarda w szerszym kontekście post-strukturalizmu konfrontując ją z pomysłami jego partnerów filozoficznej dyskusji: Gillesa Deleuze’a i Jacquesa Derridy.

Podczas spotkań seminaryjnych będziemy omawiali kolejne rozdziały „Poróżnienia” starając się możliwie drobiazgowo wyjaśniać wszystkie tezy tej książki. Dyskusja nad tekstem zakłada również swobodne poszukiwanie odniesień do innych lektur filozoficznych a także wynajdywanie nowych kontekstów, w których można rozwijać proponowaną przez Lyotarda strategię. Celem zajęć będzie również pokazanie prawdziwej twarzy francuskiego filozofa, do którego przylepiona została publicystyczna łatka „papieża postmodernizmu”. Lyotard poruszał się swobodnie między analizami społeczno-kulturowymi a filozofią i krytyką sztuki i na ten aspekt zamierzamy zwrócić szczególną uwagę, poszukując modeli myślenia o „poróżnieniu” w sferze sztuk wizualnych i śledząc wątek tego, co przedstawialne i nieprzedstawialne.

Literatura:

Jean-François Lyotard, „Poróżnienie”, przeł. Bogdan Banasiak, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2010.

Pozostała literatura, pozwalająca na kontekstualizację omawianej problematyki zostanie podana podczas zajęć

Efekty uczenia się:

Nabyta wiedza:

– student zna i rozumie zaawansowane metody analizy, interpretacji, wartościowania i problematyzowania różnych wytworów kultury właściwe dla wybranych tradycji, teorii lub szkół badawczych

– student ma podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu nauk humanistycznych w systemie nauk oraz ich specyfice przedmiotowej, metodologicznej i terminologicznej

Nabyte umiejętności:

- student posiada pogłębione umiejętności badawcze, obejmujące analizę prac innych autorów, syntezę różnych idei i poglądów, dobór metod i konstruowanie narzędzi badawczych

- student czyta i interpretuje tekst filozoficzny

Nabyte kompetencje społeczne:

– student jest otwarty na nowe idee i gotów do zmiany opinii w świetle dostępnych danych i argumentów

– student potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując w niej różne role

- student posiada umiejętność formułowania opinii krytycznych o wytworach kultury na podstawie wiedzy naukowej i doświadczenia

Metody i kryteria oceniania:

- obecność (dopuszczalne dwie nieusprawiedliwione nieobecności w semestrze)

- aktywny udział w zajęciach

- przygotowanie wystąpienia seminaryjnego, napisanie końcowej pracy zaliczeniowej na wybrany temat związany z omawianą problematyką zajęć

Przedmiot nie jest oferowany w żadnym z aktualnych cykli dydaktycznych.
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.
Krakowskie Przedmieście 26/28
00-927 Warszawa
tel: +48 22 55 20 000 https://uw.edu.pl/
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.3.0 (2024-03-22)