Filozofia umysłu
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 3501-FU20-F |
Kod Erasmus / ISCED: |
08.1
|
Nazwa przedmiotu: | Filozofia umysłu |
Jednostka: | Wydział Filozofii |
Grupy: | |
Punkty ECTS i inne: |
(brak)
|
Język prowadzenia: | polski |
Rodzaj przedmiotu: | fakultatywne |
Założenia (opisowo): | Student powinien dysponować podstawową wiedzą z zakresu logiki/semiotyki logicznej i ontologii. Mile widziana jest co najmniej bierna znajomość j. angielskiego, umożliwiająca lekturę anglojęzycznych tekstów filozoficznych. |
Tryb prowadzenia: | w sali |
Skrócony opis: |
Celem zajęć jest zaznajomienie uczestników z najważniejszymi pojęciami i teoriami współczesnej analitycznej filozofii umysłu. Zakresem analiz objęte zostaną zarówno metafizyczne, epistemologicznie, semantyczne, jak i metodologiczne zagadnienia rozpatrywane w odnośnej subdyscyplinie filozoficznej. Zagadnienia omawiane na ćwiczeniach oraz warunki zaliczenia ćwiczeń są zamieszczone na podstronie grupy ćwiczeniowej. |
Pełny opis: |
I semestr Pierwszy semestr wykładów poświęcony jest przede wszystkim rekonstrukcji i analizie zagadnień metafizycznych oraz metodologicznych w obrębie filozofii umysłu. Wśród takich zagadnień znajdują się przykładowo kwestie: (i) natury i struktury stanów (zdarzeń, własności) mentalnych; (ii) kryteriów odróżnienia stanów mentalnych od stanów fizycznych; (iii) rodzajów stanów mentalnych; (iv) relacji wiążących stany mentalne ze stanami fizycznymi; (v) perspektyw redukowalności sfery mentalnej do fizycznej; (vi) przyczynowości mentalnej; (vii) istnienia umysłów innych podmiotów; (viii) istnienia jaźni i kryteriów tożsamości osobowej w czasie. W centrum dyskutowanych dociekań leży wszakże klasyczny problem psychofizyczny, który przejawia się w następujących pytaniach: (1) Czy sfera mentalna w ogóle istnieje? (2) Jeżeli sfera mentalna istnieje, to w jakich relacjach pozostaje do sfery fizycznej? (3) Jeżeli dziedzina fizyczna jest kauzalnie domknięta, to jak możliwa jest przyczynowość mentalna i w jaki sposób jest ona realizowana? Wspomniany problem sprowadza się w istocie do zagadnienia, jakie jest miejsce dla świadomego i aktywnego umysłu w świecie, który jest na wskroś fizyczny. Plan wykładu uwzględnia kolejno następujące tematy: 1. Zagadnienia i problemy filozofii umysłu. Problematyka metafizyczna. 2. Stany mentalne: rodzaje, kryteria mentalności. Relacje psychofizyczne. 3. Rozwiązania dualistyczne (dualizm substancjalny - kartezjański i niekartezjański, dualizm własności, dualizm predykatów, dualizm hylemorficzny, dualizm emergentny). 4. Behawioryzm logiczny, metodologiczny i ontologiczny. Zagadnienie „innych umysłów”. 5. Teoria identyczności (typów, egzemplarzy). Argumenty i kontrargumentacje. 6. Materializm eliminacyjny. 7. Monizm anomalny. 8. Fizykalizm nieredukcyjny - funkcjonalizm, fizykalizm superwenientny (wieloraka realizacja, superweniencja, argumenty, zarzuty). 9. Niekonstruktywny naturalizm. 10. Zagadnienie przyczynowości mentalnej (zasada kauzalnego domknięcia, argument z przyczynowego wykluczenia, reakcje na argument. 11. Epifenomenalizm „stary” i „nowy”. Teoria podwójnego aspektu. 12. Instrumentalizm. 13. Rozwiązania emergentystyczne. 14. Panpsychizm. 15. Zagadnienie tożsamości osobowej: zagadnienia, stanowiska, argumentacje. II semestr Przedmiotem rekonstrukcji i krytycznej analizy w drugiej części wykładu będą między innymi następujące zagadnienia: (i) Obliczeniowe modele umysłu [pojęcie maszyny Turinga, jego treść matematyczna i zastosowania w matematyce, obliczalność w sensie intuicyjnym i w sensie Turinga, teza Churcha-Turinga i jej znaczenie dla filozofii umysłu, analiza komputerowej metafory umysłu]; (ii) Teorie i pojęcie świadomości [historia pojęcia świadomości, rozróżnienie na trudny i łatwy problem świadomości, analiza najważniejszych rodzajów świadomości (świadomość dostępu, świadomość stanu, świadomość zjawiskowa), analiza natury i różnych aspektów świadomości: realizm vs. antyrealizm w odniesieniu do świadomości, analiza i krytyka koncepcji HoT i świadomości wnętrza, relacje między świadomością a intencjonalnością, rozróżnienie między własnościami świadomościowymi a funkcjonalnymi, status świadomości w kontekście sporu między różnymi wersjami redukcjonizmu i antyredukcjonizmu w filozofii umysłu]; (iii) Zagadnienie świadomości fenomenalnej, wrażeń i qualiów (korzenie tej problematyki: Locke (idee własności wtórnych), Hume (problem impresji i idei), Kant, Lotze, Peirce, problematyka wrażeń u Wittgensteina (doznania, język prywatny, pytanie o stanowisko Wittgensteina), wrażenia a własności intencjonalne w ujęciu W. Sellarsa, miejsce wrażeń w kontekście sporu redukcjonizm-antyredukcjonizm (tj. klasyczny emergentyzm, klasyczna teoria identyczności, nowsze postacie antyredukcjonizmu (Jackson, Nagel, Chalmers) i właściwe im argumenty (argumenty z wiedzy i argumenty modalne), krytyka nowego antyredukcjonizmu w kwestii świadomości i qualiów (Dennett, Churchland, Searle); (iv) Zagadnienie intencjonalności [kryteria wyodrębniania stanów intencjonalnych, zagadnienie treści postaw sądzeniowych, różne koncepcje intencjonalności]; (v) Analiza sporu internalizmu i eksternalizmu w filozofii umysłu (internalizm i eksternalizm w odniesieniu do treści mentalnych, aktywny eksternalizm Chalmersa i Clarka); (vi) Zagadnienie pojęcia i statusu psychologii potocznej, w tym analiza argumentów na rzecz eliminatywizmu; (vii) Analiza zagadnień szczegółowych, dotyczących m.in. natury percepcji, introspekcji, pamięci, wyobraźni, emocji i empatii, itp.; (viii) Zagadnienia istnienia umysłów zwierząt oraz możliwości poznania umysłów innych ludzi; (ix) Analiza zagadnień związanych ze sferą wolicjonalną (wolna wola, wolicje, intencje, działania intencjonalne, usiłowania). |
Literatura: |
Literatura obowiązkowa do egzaminu: Kim J. (2011), Philosophy of Mind, 3rd edition, Boulder: Westview Press. Bremer, J. (2010), Wprowadzenie do filozofii umysłu, Kraków: Wydawnictwo WAM. Literatura pomocnicza: Kim, J. (2002), Umysł w świecie fizycznym. Esej na temat problemu umysłu i ciała oraz przyczynowania mentalnego, Warszawa: IFiS PAN. Żegleń, U. (2007), Filozofia umysłu. Dyskusja z naturalistycznymi koncepcjami umysłu, Toruń: Adam Marszałek. Braddon-Mitchell D., Jackson F (2007), Philosophy of Mind and Cognition, 2nd edition, Oxford: Blackwell. Heil J. (2013), Philosophy of Mind: A Contemporary Introduction, New York - London: Routledge. Beckermann A. (2008), Analytische Einführung in die Philosophie des Geistes, Berlin - New York: de Gruyter. Jaworski W. (2011), Philosophy of Mind: A Comprehensive Introduction, Oxford: Wiley-Bleckwell. Kind A. (2019), Philosophy of Mind in the Twentieth and Twenty-First Centuries, New York - London: Routledge. Westphal J. (2016), The Mind-Body Problem, Cambridge, MA: MIT Press. Lowe E.J. (2000), An Introduction to the Philosophy of Mind, Cambridge: Cambridge University Press. Campbell N. (2005), A Brief Introduction to the Philosophy of Mind, Peterboroug: Broadview Press Carruthers P. (2004), The Nature of Mind. An Introduction, New York - London: Routledge. Crane T. (2001), Elements of Mind. An Introduction to the Philosophy of Mind, Oxford: Oxford University Press. Ravenscroft I. (2005), Philosophy of Mind. A Beginner's Guide, Oxford: Oxford University Press. McLaughlin B., Beckermann A., Walter S. (eds.) (2011), The Oxford Handbook of Philosophy of Mind, Oxford: Clarendon Press. Chalmers D.J. (ed.) (2002), Philosophy of Mind: Classical and Contemporary Readings, New York - Oxford: Oxford University Press. |
Efekty uczenia się: |
Nabyta wiedza Student uczestniczący w seminarium: - posiada uporządkowaną wiedzę szczegółową dotyczącą najważniejszych zagadnień i stanowisk w obrębie współczesnej filozofii umysłu; - zna podstawowe metody badawcze i strategie argumentacyjne właściwe dla współczesnej filozofii umysłu; - zna zaawansowaną terminologię filozoficzną w języku polskim i angielskim z zakresu analitycznej filozofii umysłu. Nabyte umiejętności Student: - czyta i interpretuje tekst filozoficzny; - przytacza główne tezy analizowanych tekstów i potrafi krytycznie odnieść się do zawartej w nich argumentacji; - potrafi przedstawić filozoficzny problem wraz z argumentacją na rzecz jego rozwiązania; - poprawnie posługuje się terminologią filozoficzną. Nabyte kompetencje społeczne Student: - potrafi w rzetelny i życzliwy sposób zrekonstruować stanowisko oponenta; - potrafi w jasny i zrozumiały sposób prezentować swoje poglądy grupie; - jest otwarty na dyskusję i nowe propozycje rozwiązań problemów; - potrafi wysłuchać osobę o odmiennych poglądach i w sposób merytoryczny odnieść się do jej przekonań. |
Metody i kryteria oceniania: |
Obecność na wykładzie jest obowiązkowa – student ma prawo do 2 nieobecności w semestrze. Wykład kończy się egzaminem. Egzamin ma formę testu pisemnego zarówno w I semestrze, jak i w semestrze II. Ocena końcowa z przedmiotu jest średnią ocen z testu przeprowadzonego w I i II semestrze. |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.