Uniwersytet Warszawski - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Logika i Epistemologia

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 3501-LE18-S-OG
Kod Erasmus / ISCED: 08.1 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (0223) Filozofia i etyka Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Logika i Epistemologia
Jednostka: Instytut Filozofii
Grupy: Przedmioty ogólnouniwersyteckie humanistyczne
Przedmioty ogólnouniwersyteckie na Uniwersytecie Warszawskim
Punkty ECTS i inne: (brak) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Rodzaj przedmiotu:

ogólnouniwersyteckie
seminaria monograficzne

Założenia (opisowo):

Zaliczenie kursu logiki może być pomocne, lecz nie jest obowiązkowe

Tryb prowadzenia:

w sali

Skrócony opis:

Celem tego seminarium jest stworzenie szerokiej platformy dyskusyjnej dla problematyki z pogranicza logiki i epistemologii oraz dla problemów mieszczących się w ramach szeroko rozumianej epistemologii, których rozwiązanie wymaga zastosowania narzędzi formalnych lub takich, których sformułowanie wymaga odwołania się do aparatu pojęciowego szeroko rozumianej logiki. Do tak rozumianej logiki zaliczamy logikę klasyczną wraz z jej semantyką i metalogiką, logiki supraklasyczne, w tym logiki niemonotoniczne z ich semantyką preferencyjną, logiki modalne, a w szczególności, logiki epistemiczne i logiki uzasadniania oraz logiki probabilistyczne; logiki nieklasyczne, takie jak logika intuicjonistyczna, logiki wielowartościowe, logiki parakonsystentne i logiki indukcji. Do najważniejszych zagadnień epistemologii zaliczamy eksplikacje takich pojęć jak wiedza, uzasadnianie i przekonanie oraz pozostające w bliskim związku z logiką wiedzy, pojęcie predykcji.

Pełny opis:

Poniżej znajdziecie Państwo szereg pytań, które mogą być przedmiotem dyskusji na proponowanym tu seminarium. Jeśli ktoś z Państwa zechce dołączyć własne pytania, na pewno zostaną one przyjęte i włączone do dyskusji seminaryjnej. Jeśli ktoś zechciałby zreferować czyjeś poglądy lub dać wyraz własnym przemyśleniom spotka się to również z miłym przyjęciem.

Potrzeba zdobywania wiedzy zawsze była i ciągle jest uwarunkowana przez kognitywne możliwości człowieka. Jeśli zgodnie z tradycyjnym pojęciem wiedzy, sugerowanym przez Platona, wiedza jest to uzasadnione prawdziwe przekonanie, to nasuwa się w związku z tym pytanie: Czy takie pojęcie wiedzy jest do utrzymania współcześnie jako pojęcie najbardziej podstawowe? Czy pojęcie wiedzy ma również inne znaczenia? Jaka jest logika wiedzy przy każdym ze swych znaczeń? Jaka jest logika uzasadnienia? Czy logika wiedzy obejmuje logikę uzasadnienia i co logika wiedzy może mieć wspólnego z logiką przekonań? Jak logika wiedzy związana jest z logiką predykcji? Jakie są formalne i kognitywne granice wiedzy? Z czego wynikają ograniczenia predykcji? Czy współczesne bazy danych dostarczają wiedzę? Tego rodzaju filozoficzne pytania odsyłają do formalnej reprezentacji wiedzy, uzasadniania, przekonania i predykcji.

Logiki epistemiczne są odmianą logik modalnych, ponieważ operator wiedzy, K, który czytamy „wie, że” i operator przekonania, B, który czytamy „jest przekonany, że” pełnią w języku logiki epistemicznej rolę syntaktyczną analogiczną do operatora konieczności w systemach logik modalnych, w których modalność rozumiana jest aletycznie, pozostając w związku z pojęciem prawdy, gdzie operator konieczności służy wyrażeniu prawdy koniecznej, a operator możliwości służy wyrażeniu prawdy możliwej. Tym samym semantyka logik epistemicznych dziedziczy własności semantyczne systemów modalnych formułowane w terminach światów możliwych i relacji dostępności. Pytaniem otwartym jest więc to, do jakich konsekwencji filozoficznych prowadzi taka formalizacja opierająca się na logikach modalnych? W szczególności jak w takich logikach powinien być reprezentowany realistyczny podmiot wiedzy, który nie jest ani logicznie wszechwiedzący, to znaczy taki, któremu nie są znane wszystkie konsekwencje logiczne jego (jej) wiedzy, ani też taki, który nie jest logicznym ignorantem i potrafi zauważyć najprostsze konsekwencje logiczne swojej wiedzy?

Czy tradycyjne pojęcie wiedzy występuje w każdym kontekście, w którym jest mowa o tym, że ktoś coś wie? Inaczej mówiąc, czy istnieje niesprzeczne pojęcie wiedzy, utworzone przez przekonania, które potocznie uważana są za wiedzę? Czy tradycyjna definicja wiedzy obejmuje wiedzę w tym sensie? Jeśli nie, to jakiej modyfikacji wymagałaby

ta definicja? To pytanie leży u podstaw słynnych przykładów, jakie podał Gettier, przykładów, które mają wykazać, że bycie uzasadnionym prawdziwym przekonaniem nie jest wystarczającym warunkiem wiedzy przy pewnych znaczeniach pojęcia wiedzy.

Pytanie o granice wiedzy to między innymi pytanie o to, czy istnieją niepoznawalne prawdy. Szczególnego znaczenia nabiera to pytanie w świetle paradoksu Fitcha, czyli prostego rozumowania opartego na intuicyjnie przekonujących przesłankach i stosującego przekonujące reguły inferencji, a zarazem prowadzącego do intuicyjnie fałszywej konkluzji.

Jakiej formalizacji wymaga to wnioskowanie dla zablokowania takiej konkluzji? Analogiczne pytanie można również sformułować pod adresem paradoksu wiedzącego, który jest wnioskowaniem prowadzącym do sprzeczności, jeśli jego przesłanką jest samo-odnośne zdanie Z: Nikt nie wie, że zdanie Z jest prawdziwe.

Wiedza w swym wymiarze indywidualnym i społecznym podlega swoistej dynamice. Wiedzę możemy zdobywać i modyfikować pod wpływem napływających nowych danych. Można więc zasadnie pytać o to, jaka jest logika dynamiki wiedzy indywidualnej, grupowej i wspólnej. W szczególności interesujące jest pytanie o to, jaka jest logika dynamiki wiedzy naukowej, czyli logika zastępowania jednej teorii empirycznej przez inną teorię empiryczną.

Przekonania definiujące wiedzę, posiadają niezwykle interesujące własności semantyczne. Tworzą bowiem konteksty nazywane hyper-intensjonalnymi, to znaczy takie, w których nie możemy zastępować stron logicznych równoważności, ponieważ konteksty takie wrażliwe są na różnice kognitywne między zdaniami logicznie równoważnymi. Jakie są prawa i reguły logik hyper-intensjonalnych? Pytanie to nabiera szczególnego znaczeniach w ostatnich latach, kiedy mówi się o hyper-intensjonalnej rewolucji w semantyce. Jeśli przyjmiemy, jak to się powszechnie uważa, że prawdopodobieństwa reprezentują stopnie przekonań, to również prawdopodobieństwa muszą tworzyć konteksty hyper-intensjonalne, a równoważności logiczne muszą różnić się pod względem kognitywnym w kontekście przekonania lub prawdopodobieństwa.

Formalna reprezentacja niepewności jest szczególnie doniosła ze względu na potrzebę głębszego zrozumienia ludzkich zdolności kognitywnych i mechanizmów decyzyjnych oraz ze względu na logikę predykcji. Służą temu różnego rodzaju logiki probabilistyczne, które oparte są na inferencji dedukcyjnej oraz logiki indukcji, traktowane jako wykraczające poza inferencję dedukcyjną. Jakie konsekwencje posiada reprezentowanie niepewności przy pomocy standardowego prawdopodobieństwa?

Literatura:

LITERATURA (wybrane przykłady):

(1) Artemov, S., 2008, The Logic of Justification, The Review of Symbolic Logic, 1, 477 – 513.

(2) Bjerring, J. C., Rasmussen, M. S., 2016, Hyperintensional semantics: a Fregean approach (tekst PDF).

(3) Cresswell, M. J., 1975, Hyperintensional Logic, Studia Logica 34, 25 – 38.

(4) Fitelson, B., 2006, Inductive logic, w: Philosophy of Science. An Encyclopedia (J. Pfeifer, S. Sarker, eds.), Routledge: New York (dostępny jako PDF w SEP hasło inductive logic).

(5) Grossi, D., Velazquez-Quesada, F. R., 2015, Syntactic awareness in logical dynamics, Synthese 192.

(6) MacPherson, B., 1993, Is it possible that belief is not necessary? Notre Dame Journal of Formal Logic 34, 12 - 28.

(7) Wansing, H., 1990, A general possible worlds framework for reasoning about knowledge and belief. Studia Logica 49, 523 – 539.

(8) Wansing, H., 2017, Remarks on the logic of imagination. A step towards understanding doxastic control through imagination, Synthese, 194.

Efekty uczenia się:

Dotyczące wiedzy studenta

Student wie, jakie są podstawowe problemy logicznej reprezentacji wiedzy;

Student wie, jaki jest aktualny stan badań nad logiczną reprezentacją wiedzy;

Student wie, jakie są podstawowe problemy reprezentacji wiedzy empirycznej w standardowej teorii prawdopodobieństwa;

Student wie, jakie są proponowane w literaturze rozwiązania problemów logicznej reprezentacji wiedzy oraz które problemy są ciągle otwarte;

Student wie, jakie są proponowane w literaturze rozwiązania problemów związanych z reprezentacją wiedzy w standardowej teorii prawdopodobieństwa.

Dotyczące umiejętności studenta

Student potrafi formułować problemy z zakresu objętego tematyką seminarium;

Student potrafi stosować techniki i narzędzia formalne do analizy zagadnień objętych problematyką seminarium;

Student potrafi przygotować esej, pracę magisterską lub doktorską na temat mieszczący się w problematyce seminarium.

Dotyczące kompetencji społecznych studenta

Student potrafi pracować w grupie i w parze nad przygotowaniem referatu seminaryjnego; Student potrafi przekazać zdobytą wiedzę podczas swoich wystąpień seminaryjnych;

Student potrafi posłużyć się argumentacją w obronie swojej tezy;

Student potrafi respektować reguły naukowej dyskusji.

Metody i kryteria oceniania:

Student oceniany jest za:

(1) przygotowanie lub współprzygotowanie referatu seminaryjnego na podstawie zaproponowanej literatury lub literatury zaproponowanej przez studenta;

(2) rzeczowy udział w dyskusji;

(3) postawę otwartą podczas dyskusji seminaryjnych;

(4) referowanie własnych wyników badawczych.

(5) przygotowanie pracy pisemnej na zakończenie seminarium w przypadku, gdy student nie przygotowywał referatu

Przedmiot nie jest oferowany w żadnym z aktualnych cykli dydaktycznych.
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.
Krakowskie Przedmieście 26/28
00-927 Warszawa
tel: +48 22 55 20 000 https://uw.edu.pl/
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.3.0 (2024-03-22)