Dydaktyka etyki i filozofii II

uprawnienia pedagogiczne

w sali

Zajęcia są poświęcone praktycznym aspektom nauczania dzieci i młodzieży z zakresu filozofii i etyki. Uczestnicy zapoznają się z metodą dociekań filozoficznych Matthew Lipmana, a także z innymi metodami nauczania na poziomie edukacji podstawowej i ogólnokształcącej

W module „Metody dociekań filozoficznych z dziećmi i młodzieżą” zajmiemy się dydaktyką nauczania filozofii w praktyce. Dociekania filozoficzne czyli Philosophy for Children (P4C) stworzone przez Matthew Lipmana są metodą nauczania krytycznego myślenia. W formie warsztatowej będziemy się starali zbudować wspólnotę dociekającą oraz w działaniu zastanowić się co oznacza wydawanie „dobrego” sądu, który jest oparty na kryteriach, jest auto korygujący, oraz wrażliwy na kontekst . Poprzez teksty młodzieżowe, gry, układanie klocków Lego, słuchanie muzyki i oglądanie fragmentów filmów, będziemy starali się doświadczyć realnej lekcji oraz przybliżyć do tego, co znaczy filozofować w rzeczywistości szkolnej.

W ramach modułu “Praktyka nauczania filozofii” pod refleksję uczestników poddana zostanie miejsce filozofii i etyki w edukacji podstawowej oraz przedstawione zostaną także inne metody nauczania filozofii i etyki przydatne w szkole podstawowej. Obecny kształt programu nauczania dla szkół podstawowych zawiera wytyczne co do nauczania etyki, lecz nie przewiduje zajęć filozofii na II i III poziomie edukacyjnym. A jednak istnieją w Polsce szkoły, w których filozofia jest oferowana jako przedmiot samodzielny bądź zintegrowany z zajęciami etyki. W kontekście nauczania innych przedmiotów, lekcja filozofii może stanowić moment pogłębienia, a nawet zintegrowania treści programowych. Natomiast w kontekście funkcji wychowawczej szkoły, filozofia, a w szczególności etyka, mogą stanowić odpowiedź na powszechne w polskiej szkole zjawiska: częste konflikty, przemoc symboliczną i relacyjną czy obecność ukrytego programu. Opierając się na podziale metod dydaktycznych na podawcze i aktywizujące, przedstawione zostaną przykłady metod drugiego typu. Nawiąże się tym samym do klasycznych sposobów pobudzania myślenia: burzy mózgów, dyskusji, rozmowy kierowanej, pogadanki. Jednocześnie wskaże się na metody z elementami nurtu gamifikacji, edukacji filmowej, nauczania za pomocą debat oksfordzkich oraz case – studies.

Zakres zagadnień:

Metoda Lipmanowska. Wady i zalety.

Czym jest filozofowanie w szkole? Czy da się „uczyć myśleć”?

Rola samodzielnych pytań uczniów.

Dyskusja dociekająca.

Rola argumentu i uzasadnienia w myśleniu.

Dzieło sztuki jako pretekst do dyskusji filozoficznej.

Lego-logos. Myślenie przestrzenne a dociekania filozoficzne.

Dociekania filozoficzne a wartości. Myślenie a przeżywanie.

Dociekania filozoficzne a ciało.

Myślenie a działanie.

Metafora w myśleniu.

Definiowanie. Dyskusja definiująca a dociekajaca.

Dźwięk, muzyka a dociekania filozoficzne.

Pisanie a dociekania filozoficzne.

Odkrywanie codzienności a dociekania filozoficzne.

Konflikty we współczesnej szkole.

Przemoc w szkole.

Pojęcie programu ukrytego (hidden curriculum).

Metody podawcze i metody aktywizujące w nauczaniu.

Wpływ przestrzeni klasowej na przebieg dyskusji filozoficznej.

Rola nauczyciela w przebiegu dyskusji filozoficznej.

Debata oksfordzka w nauczaniu argumentacji.

Rola filmu w kształtowaniu wrażliwości moralnej.

Nauczanie etyki poprzez studium przypadku (case – studies).

Współczesne media w nauczaniu podstawowych pojęć filozoficznych.

Wykorzystanie elementów gamifikacji w nauczaniu filozofii i etyki w szkole podstawowej.

Wykorzystanie narzędzi interaktywnych w nauczaniu filozofii i etyki w szkole podstawowej.

Pobojewska A. 2012. Zajęcia warsztatowe z filozofii a relatywizm. Dyrektywa wycofania się prowadzącego z merytorycznej warstwy dialogu, „Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria” R. 21, nr 3 (83), s. 351–36.

Łagodzka A. 2014. Dyskusja dialogiczna – filozofia dzieciństwa i filozofia dorosłych, „Analiza i Egzystencja”, nr 16.

Zdunowski Z. 2009. Edukacja filozoficzna wobec wyzwania relatywizmu na przykładzie programu Mathew Lipmana. Filozofia w szkole, „Analiza i Egzystencja”, nr 10.

Elwich B. Łagodzka A. red. Filozofia dla Dzieci. Wybór artykułów. 1996. Fundacja Edukacja dla Demokracji.

Hessen B. 1997 Najdziwniejsze krzesło świata. Fundacja Edukacja dla Demokracji.

Depta-Marel D. 2015 Samozapytywanie..Kwartalnik Pedagogiczny Nr 2–3(236–237).

Lipman M. Sharp. M. Oscanyan. F.S, 2008, Filozofia w szkole, CODN, rozdz.1.

Piłat R. 1993. Filozofia w szkole, „Edukacja i Dialog”, nr 8.Piłat R. 1992. Filozofia dla dzieci, „Edukacja i Dialog”, nr 7.

Gutowska K. 1993. Kurs „Filozofii dla dzieci”, „Edukacja Filozoficzna”, nr 15;

Lipman M. Sharp. M. Oscanyan. F.S, 2008, Filozofia w szkole, CODN, rozdz.2

Lipman M. Sharp. M. Oscanyan. F.S, 2008, Filozofia w szkole, CODN, rozdz.3

Pobojewska A. red 2012[w], Filozofia edukacja interaktywna. Metody, środki, scenariusze. Stentor, rozdz. Spychała J.M. Lego-logos, Czytać, myśleć, mówić

Pobojewska A. red 2012[w], Filozofia edukacja interaktywna. Metody, środki, scenariusze. Stentor, rozdz. Kuczyńska K Interwencja filozoficzna.

Hessen B. [w] Najdziwniejsze krzesło świata,1997, Fundacja Edukacja dla Demokracji, rozdz.„Typy ludzi”

Pobojewska A. red 2012[w], Filozofia edukacja interaktywna. Metody, środki, scenariusze. Stentor, rozdz. Klata Myślenie na scenie.

Hessen B. [w] Najdziwniejsze krzesło świata, 1997 ,Fundacja Edukacja dla Demokracji, rozdz. Słowo, którym można nazwać człowieka

Ricoeur P. Podług Nadziei. 1991 PAX, fragm. Trwoga rzeczywista i złudna

Przanowska M. Namysł humanistyczny – zmysł pedagogiczny. Potencjał twórczy naśladowania wzorów a zmysłowość pedagogiki humanistycznej 2017 Chowanna Uniwersytet Śląski nr 48

Pobojewska A. red 2012[w], Filozofia edukacja interaktywna. Metody, środki, scenariusze. Stentor, rozdz. Woźniczka M Twórcze pisanie tekstów filozoficznych

Pobojewska A. red 2012[w], Filozofia edukacja interaktywna. Metody, środki, scenariusze. Stentor, rozdz. Wojcieszek K A Odkrywcze sytuacje edukacyjne w nauczaniu filozofii

Rutkiewicz 2016, Za co uczeń będzie dziękował nauczycielowi [w] Kwartalnik Pedagogiczny

Giroux H. 2001, Theory and resistance

Jackson P. 1968, Life on classroom

Bourdieau 1990, Reprodukcja

Nabyta wiedza:

- znajomość praktycznych aspektów nauczania etyki i filozofii;

- świadomość roli i zadań nauczyciela etyki i filozofii;

- świadomość okoliczności nauczania dzieci i młodzieży w polskim systemie edukacji,

- znajomość różnych technik uczenia dzieci i młodzieży na lekcjach filozofii i etyki

Nabyte umiejętności:

- umiejętność rozwoju własnego, przyswajania nowej wiedzy i kompetencji;

- praktyczne umiejętności w stosowaniu metod prowadzenia zajęć z etyki i filozofii z wykorzystaniem różnorodnych form pracy,

- umiejętności budowania warsztatu pracy, w tym tworzenia własnych programów nauczania, scenariuszy i konspektów zajęć;

- umiejętności prowadzenia zajęć z grupą szkolną (lekcje etyki, koła zainteresowań, debaty, warsztaty etyczne), jak i nauczania indywidualnego (przygotowanie do olimpiad i konkursów);

- umiejętności oceny i doboru programu nauczania, podręczników i pomocy naukowych;

Nabyte kompetencje społeczne:

- integrowanie procesu nauczania etyki i filozofii z całością procesu edukacyjno-wychowawczego;

- posługiwanie się w nauczaniu technikami projektowymi we współpracy z innymi nauczycielami,

- wykorzystywanie w pracy dydaktycznej zasobów kultury wysokiej i popularnej w szczególności poprzez współpracę z instytucjami kultury i szkolnictwa wyższego i ngo’s;

- motywowanie uczniów do nauki;

- współpraca z rodzicami, wychowawcami i pedagogami szkolnymi.

Poziom intelektualnego zaangażowania studentów będzie sprawdzany w dwóch formach. Po pierwsze, w trakcie trwania modułu “Modele nauczania filozofii: teoria i praktyka” przyswojenie materiału będzie szacowane na podstawie poziomu dyskusji i uczestnictwa w symulacjach w czasie zajęć i dwóch krótkich prac pisemnych - esej i syllabus (ok.800-1000 słów każdy). Po drugie ostateczna ocena będzie określona w 30% na podstawie pracy pisemnej, napisanej na zadany temat i opartej o korektę wcześniejszych prac.