Renesans włoski i europejski

ogólnouniwersyteckie

Wykład przedstawia idee, nurty i paradygmaty kulturowe renesansu europejskiego. W centrum zostaje usytuowana Italia jako najważniejszy ośrodek kultury: źródło humanizmu i depozytariuszka tradycji antycznej. W relacji do kultury włoskiej są charakteryzowane kultury narodowe, śródziemnomorskie i zaalpejskie.

Uzupełnienie i pogłębienie wykładu stanowią interpretacje tekstów kanonicznych, reprezentujących idee filozoficzne, polityczne, religijne i estetyczne XV-XVI wieku.

Zajęcia sytuują się w głównym nurcie studiów śródziemnomorskich.

Pierwszy semestr poświęcony jest omówieniu zagadnień o charakterze ogólnym:

- zdefiniowaniu pojęcia humanizmu w aspekcie greckich, rzymskich i średniowiecznych interpretacji projektu antropologicznego paideia/humanitas (ze szczególnym uwzględnieniem myśli Platona i Cycerona);

- przedstawieniu idei i mitów antropologicznych konstytuujących kulturę renesansową;

- zarysowaniu panoramy zjawisk kulturowych XIV-XVI wieku;

- prześledzeniu ukierunkowań filozoficznych epoki: arystotelizmu, neoplatonizmu, neostoicyzmu, epikureizmu, sceptycyzmu, sensualizmu;

- obserwacji zmian dokonujących się w mentalności, nauce, cywilizacji materialnej, życiu społecznym i politycznym renesansowej Europy;

- rozważeniu koncepcji wspólnej Europy (Europa litterarum).

W semestrze drugim będą omawiane najwybitniejsze lub najbardziej sugestywne dzieła europejskiego renesansu:

- Oratio de homins dignitate Pica della Mirandola –tekst ideologiczny,

- fragmenty pism filozoficznych Marsilia Ficina;

- O nieśmiertelności duszy Pietro Pomponazziego – dyskusja z arystotelizmem i chrześcijaństwem;

- Rozważania i Książę Nicolò Machiavellego (fragm.) oraz Uwagi Francesco Guicciardiniego – dzieła kształtujące kulturę polityczną renesansu;

- Libro del Cortegiano Baldassare Castigilionego - model kultury elitarnej i komunikacji retorycznej;

- petrarkizm włoski, francuski, angielski i polski – zjawiska społeczne i konwencje literackie;

- Próby Michela Montaigne’a – orientacje filozoficzne i literackie dzieła;

- Humanizm chrześcijański w Europie zaalpejskiej;

- Ambiwalencje Pochwały Głupoty Erazma z Rotterdamu;

Humanizm a reformacja. (Ewangelicyzm, ewangelicyzm reformowany, unitarianizm teologów włoskich);

- Orlando furioso Lodovico Ariosta i Gerusalemme liberata Torquata Tassa – pokłosie eposu rycerskiego; kontynuacje i kontestacje tradycji kulturowej;

- biografistyka i autobiografia renesansowa (Francesco Petrarca, Giorgio Vasari, Klemens Janicjusz, Jan Dantyszek);

- pedagogika i utopia renesansowa. Wokół Gargantui i Pantagruela F. Rabelais.

Erazm z Rotterdamu, Morias enkómion id est Stultitiae laus - Pochwała głupoty (wybrane fragmenty).

Giovanni Pico della Mirandola, De hominis dignitate.

Pietro Pomponazzi, O nieśmiertelności duszy (wybrane fragmenty).

Nicolo Machiavelli, Rozważania (Rozdz. X, XVIII, XXVI), Książę (Wstęp, XVIII, XXV).

Francesco Guicciardini, Uwagi (zawarte w M. Brahmer, W galerii renesansowej).

Baldassar Castiglione, Libro del cortegiano, w przekładzie Ł. Górnickiego, Dworzanin polski (Wstęp, I Księga)

Giorgio Vasari, Żywoty (Przedmowa, Żywot Leonarda, Żywot Rafaela, Posłowie).

Ludovico Ariosto, Orland szalony (I, 1-4; XXVI, 72-86; XXXV, 1-2).

Torquato Tasso, Jerozolima wyzwolona (I, 1-6; VII, 1-22).

Michel de Montaigne, Próby (Wstęp, II, 1, 19, 24, 29; III, 8).

Jerzy Lisowski, Antologia poezji francuskiej (Clement Marot, 1-4; Joachim Du Bellay, Starożytnosci Rzymu, Żale, IX, XXXI; Pierre Ronsard, I ks. sonetow do Heleny, Ody: Namowa do pokoju; Louise Labbe, Sonety 1-2).

Francois Rabelais, Gargantua i Pantagruel (t. I, ks. I: Przedmowa autora, Rozdz. 6, 14, 15, 19, 21, 23).

W zakresie wiedzy

Student zna:

- terminologię z zakresu literaturoznawstwa i kulturoznawstwa w odniesieniu do kultury renesansowej,

- wybrane kierunki i metody współczesnych badań kulturoznawczych na obszarze epok dawnych,

- powiązania między dyscyplinami humanistycznymi zaznaczające się na obszarze historii idei,

- nurty intelektualne humanistycznego renesansu,

- najważniejszych twórców kultury europejskiej,

- najważniejsze dzieła europejskiego renesansu, a także kanoniczne teksty antyczne, oddziałujące na kulturę renesansową.

K_W01 – H1A_W01

K_W02 – H1A_W02

K_W08 – H1A_W04

K_W09 – H1A_W04

W zakresie umiejętności

Student zyskuje umiejętności

- analizy i interpretacji tekstów kultury myślicielskiej, literackiej i artystycznej,

- rozpoznawania długiego trwania i przemian tradycji antycznej, integralności idei kształtujących różne obszary kultury, jednościi dziedzictwa kulturowego Europy;

- wyodrębnienia tez czytanych tekstów naukowych,

- prowadzenia dyskusji akademickiej;

K_U01 – H1A_U01, H1A_U03, H1A_U04

K_U02 – H1A_U04, H1A_U05

K_U03 – H1A_U03, H1A_U04, H1A_U05

K_U11 – H1A_U02, H1A_U05, H1A_U07

K_U13 – H1A_U08, S2A_W05

W zakresie kompetencji społecznych

-postawa szacunku wobec kultur narodowych i kultury europejskiej,

-umiejętność konfrontowania kultur dawnych ze współczesnością,

-motywacja do podtrzymywania i aktualizacji dziedziczonych wartości w świecie współczesnym,

- świadomość dynamicznego rozwoju kultury i pojawiania się nowych metod i paradygmatów badawczych,

- zrozumienie humanizmu jako idei regulującej kulturę europejską, formującej projekt antropologiczny i promującej wartości: godność, wolność, odpowiedzialność indywidualną i społeczną za kształt kultury i cywilizacji;

- świadomość znaczenia dziedzictwa antyku w kulturze Europy,

-świadomość wspólnoty europejskiej - od renesansowej Europa Litterarum do Unii Europejskiej.

K_K02 – H1A_K01

K_K05 – H1A_K05

K_K08 – H1A_K05

Pisemny sprawdzian końcowy