Writing Migration

fakultatywne
proseminaria

Zajęcia poświęcone są literaturze pisarzy amerykańskich obcego pochodzenia, których usytuowanie na przecięciu się dwóch (a czasem więcej) kultur i języków pozwala na krytyczny dystans wobec obu rzeczywistości a zatem unikalny wgląd w kulturę i społeczeństwo kraju pochodzenia, ale też w rzeczywistość U.S.A. Przyjrzymy się podejściu filozofów i kulturoznawców do takich pojęć jak: literatura wygnania, język, dom/ rodzina, naród, tłumaczenie, liminalność, hybrydyzacja, pogranicza.

Nasze proseminarium zajmie się literaturą i filmem dotyczącymi szeroko rozumianej migracji i wygnania. Przyjrzymy się tekstom napisanym przez pisarzy z U.S.A. obcego pochodzenia i filmom poświęconym doświadczeniu migracji (odniesiemy się również do podmiotów, których doświadczenie zmarginalizowanego statusu ma inne źródła). Podejmiemy analizę problemu doświadczeń pogranicznych w odniesieniu do koncepcji tożsamości, polityki, języka i kulturowych (dys)identyfikacji. Naszymi podstawowymi tekstami będą wiersze, powieści i filmy.

Doświadczenia migracyjne są kluczowe dla kultury XX i XXI wieku. Uchodźctwo z czasów II Wojny Światowej i Holokaustu, migracje postkolonialne, wygnanie spowodowane opresją polityczną lub trudnościami ekonomicznymi, toczące się wojny, jak również współczesna globalizacja tworzą przestrzenie i doświadczenia liminalne. W tych "progowych" lub granicznych przestrzeniach powstają nowe, hybrydowe tożsamości, kwestionujące homogeniczność swoich (oryginalnych i goszczących ich) kultur oraz homogeniczną ideę "narodu", czyli kwestionujące utrwalone (esencjalistyczne) pojęcia tożsamości (naturalnej, kulturowej, narodowej). Tożsamość jest tu często definiowana poprzez różnicę, a nie przynależność do jednego narodu czy kultury; kategorie tożsamościowe (oparte na "rasie", "płci", seksualności, narodowości itp.) są traktowane z podejrzliwością. Pogranicze staje się miejscem performatywnej kontestacji.

Podobnie jak Franz Kafka, Paul Celan, Samuel Beckett czy Zygmunt Bauman w Europie, Eva Hoffman, Edward Said, Ocean Vuong, Homi Bhabha, Gayatry Chakravorty Spivak, Gustavo Perez-Firmat czy Achy Obejas są przybyszami do kraju, w którym żyją i pracują; pisząc po angielsku, wszyscy oni piszą w "obcym" języku. Ale można również twierdzić, że niektórzy Amerykanie są obcymi we własnej ziemi. Rdzenni Amerykanie i Afroamerykanie zawsze zajmowali przestrzeń graniczną w kraju, w którym normą byli biali Amerykanie. Norma ta bywa zwykle męska, heteroseksualna i cis-genderowa, co skutkuje nawarstwianiem się "inności". Lecz choć można uznać, że kategorie tożsamości zawsze ograniczają, wręcz są źródłem opresji (i dlatego możemy chcieć je kwestionować, by stały się bardziej płynne i/lub inkluzywne lub całkowicie z nich zrezygnować), nie można ich odrzucić, ponieważ mają ogromny wpływ na realne życie wielu osób. Przyjrzymy się temu jak specyficznie pozycjonowane podmioty zmagają się z tymi kategoriami, redefiniują je, odpierają lub (czasem przewrotnie) akceptują. Omawiane teksty podważają pewne zdroworozsądkowe pewniki (zwłaszcza te dotyczące "Ameryki", jaką znamy) i zmuszają do przyjrzenia się naszym koncepcjom przynależności narodowej i tożsamości kulturowej.

Pozostając na marginesie amerykańskiej kultury, nasi autorzy (i bohaterki/bohaterowie) podchodzą do amerykańskich norm z rozszczepionej, podwójnej perspektywy. Jako kulturowi "inni" wiedzą, jak myśleć "poza" danym narodem czy kulturą i tworzą narracje niezwiązane jednym punktem odniesienia (narodowym, kulturowym, językowym), pokazując, że tożsamości są raczej "performatywnie" wytwarzane niż wrodzone czy naturalne. Ich perspektywa wyłania się w „szczelinach” między kulturami i pozwala na innowacyjne formy dialogu międzykulturowego, jak również kontestacji kulturowych norm. Teksty te sugerują konieczność intersekcjonalnego, usytuowanego (a nawet ucieleśnionego) podejścia do analizy mniejszościowych podmiotowości. W ramach kursu będziemy również zapoznawać się z narzędziami teoretycznymi, za pomocą których można czytać i analizować teksty o doświadczeniu migracji, zajmując się takimi kwestiami jak: pojęcie "narodu" i jego "pogranicza"; "kreolskie" tożsamości czy życie „na myślniku”; marginalność; nomadyczna podmiotowość; pisanie poza narodem; hybrydyzacja; "mniejszościowe" literatury; głosy mniejszości; konteksty emigracyjne/migranckie; mestizaje; i tłumaczenie.

Teksty pierwsze (wybór):

Eva Hoffman, Lost in Translation

Achy Obejas, Days of Awe

Vladimir Nabokov, Pnin

Edwidge Danticat, Breath, Eyes, Memory

Jhumpa Lahiri, The Namesake

Ocean Vuong, On Earth We Are Briefly Gorgeous

Theresa Hak Kyung Cha, Dictee

Anya Ulinich, Petropolis

Tato Laviera, AmeRican

Suheir Hammad, “Refugees”

Filmy (wybór):

The Three Burials of Melquiades Estrada, dir. Tommy Lee Jones

Sin Nombre, dir. Cary Joji Fukunaga; Which Way Home, dir. Rebecca Cammisa

The Reluctant Fundamentalist, dir. Mira Nair

The Visitor, dir. Tom McCarthy

Teksty drugie (wybór):

Azade Seyhan, Writing Outside the Nation

Homi Bhabha, The Location of Culture

Homi Bhabha, ed., Nation and Narration

Edward Said, “The Mind of Winter: Reflections on Lit. in Exile,” Culture and Imperialism

Gloria Anzaldua, Borderlands

Gustavo Perez-Firmat, Life on the Hyphen

Zygmunt Bauman, Strangers at Our Door; “Assimilation into Exile: The Jew as a Polish writer”

Roisi Braidotti, Nomadic Subjects

Gilles Deleuze, Anti-Oedipus

Kwame Anthony Appiah, Cosmopolitism

Jacques Derrida, Monolingualism of the Other; Of Hospitality

Becoming National. A Reader, Oxford UP

Questions of Cultural Identity, ed. Stuart Hall

Po ukończeniu kursu studentka/student:

1. Wiedza

- posiada wiedzę dotyczącą wybranych kulturowych, politycznych, społecznych zjawisk związanych z migracją i powstawaniem mniejszościowych tożsamości

- umie nazwać szereg charakterystycznych motywów i strategii pisarskich/filmowych obecnych w tekstach kultury związanych z migracją i/lub nienormatywną tożsamością

- ma świadomość kulturowej i społecznej złożoności koncepcji „narodowości”, przekładu (również kulturowego), tożsamości (narodowej, kulturowej, „rasowej”, Genderowej, seksualnej)

- rozumie pojęcie intersekcjonalizmu i umie zastosować teorię intersekcjonalną do analizy tekstów kultury

2. Umiejętności

- umie zdobywać wiedzę teoretyczną i materiały krytyczne konieczne do napisania krótkiego tekstu akademickiego

- potrafi budować bibliografię, wykorzystywać materiały krytyczne i teoretyczne dotyczące wybranego tekstu, planować pracę i formułować tezę

- umie wykorzystać wiedzę zdobytą na kursie do analizy wybranego tekstu

3. Kompetencje społeczne

- ma świadomość złożoności pozycji osób z doświadczeniem migracji oraz podmiotów mniejszościowych

- rozumie wartość różnorodności i otwartości na różnorodność (narodowościową, kulturową, językową, seksualną, genderową, oraz w zakresie sprawności fizycznej i umysłowej)

- rozumie potrzebę przeciwdziałania dyskryminacji, marginalizacji i niewidoczności osób należących do mniejszości

Proseminarium badawcze jest intensywnym kursem skupionym nie tylko na wybranej tematyce, ale również na zdobywaniu umiejętności badawczych i przygotowywaniu do pisania pracy magisterskiej. Zatem zakres pracy jest również większy niż na zajęciach tematycznych (równoważny 8 ECTS). Oprócz czytania tekstów, oglądania filmów i dyskusji na zajęciach, studentki i studenci prowadzić będą indywidualne badania, wykonywać krótkie ćwiczenia i prace domowe, oraz pracować nad (10-15 stronicowym) esejem końcowym i jego redakcją.

Wymagania:

- aktywny udział w zajęciach (20%)

- krótkie prace pisemne (20%)

- prezentacja (20%)

- praca semestralna (40%)