Petrologia II
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 1300-OPTR4W |
Kod Erasmus / ISCED: |
07.304
|
Nazwa przedmiotu: | Petrologia II |
Jednostka: | Wydział Geologii |
Grupy: | |
Punkty ECTS i inne: |
(brak)
|
Język prowadzenia: | polski |
Rodzaj przedmiotu: | obowiązkowe |
Założenia (opisowo): | Przed rozpoczęciem nauki przedmiotu „petrologia II” (a zwłaszcza przed rozpoczęciem ćwiczeń) student powinien wykazać się umiejętnością posługiwania się mikroskopem polaryzacyjnym, a w szczególności umiejętnością praktycznego rozpoznawania minerałów skałotwórczych i skał. W związku z tym wskazane jest wcześniejsze zapoznanie się z następującymi przedmiotami i zagadnieniami: Mineralogia – właściwości minerałów skałotwórczych. Geologia dynamiczna – geotektonika, procesy prowadzące do powstania skał magmowych, osadowych, metamorficznych, procesy magmowe i pomagmowe, środowiska sedymentacyjne. Petrologia – rozpoznawanie minerałów skałotwórczych przy użyciu mikroskopu polaryzacyjnego, rozpoznawanie podstawowych typów skał. Paleontologia – rozpoznawanie skamieniałości, środowiska bytowania i wiek poszczególnych grup organizmów. |
Skrócony opis: |
Słowo „Petrologia” pochodzi z greckiego petros – skała, logos – nauka. Przedmiot ten wyjaśnia studentom problematykę powstawania i różnicowania się różnorodnych skał. Składa się z trzech równorzędnych, ściśle ze sobą związanych działów: Petrologia skał magmowych zajmuje się genezą i procesami różnicowania się najważniejszych typów skał magmowych – zarówno głębinowych jak i wylewnych. Określa ich składy fazowe i geochemiczne, tekstury i możliwe środowiska powstawania. Petrologia skał osadowych poświęcona jest problematyce genezy skał osadowych na tle ich nowoczesnej klasyfikacji. Omawia etapy powstawania skał, poczynając od wietrzenia skał wyjściowych, poprzez transport materiału detrytycznego, jego depozycję a następnie diagenezę i wietrzenie. Petrologia skał metamorficznych wyjaśnia procesy geologiczne prowadzącymi do powstania skał w warunkach metamorfizmu. Przedstawia różne środowiska i geotektoniczne i facje metamorficzne oraz utwory z nimi związane. |
Pełny opis: |
Wykłady: Intencją wykładu z petrologii skał magmowych jest pokazanie modelowania geochemicznego procesów magmowych; modelowania różnych mechanizmów petrogenetycznych, które możliwe są do odtworzenia na podstawie badań skał magmowych. Są to: wytapianie i krystalizacja, mieszanie stopów, kontaminacja i metasomatyzm. Pokazywane są procesy, możliwość ich identyfikacji poprzez obserwacje petrologiczne z użyciem mikroskopu; następnie, zidentyfikowane procesy modelowane są z użyciem baz geochemicznych i dostępnych programów oraz programów autorskich. Zajęcia w większości mają charakter interaktywny; studenci biorą udział w we wspólnej dyskusji nad każdym etapem identyfikacji procesów, jak i modelują samodzielnie zidentyfikowane procesy. Na wykładzie z petrologii skał osadowych omawiane są szczegółowo następujące zagadnienia: Procesy powstawania skał osadowych w różnych środowiskach geologicznych i różnych warunkach klimatycznych. • Minerały wskaźnikowe różnorodnych środowisk i różnych warunków klimatycznych. • Proweniencja materiału detrytycznego; odtwarzanie kierunków transportu i ustalanie potencjalnych obszarów alimentacyjnych. • Transport i sedymentacja materiału detrytycznego; analiza różnych środowisk sedymentacyjnych; kryteria odróżniania osadów deponowanych w środowisku wodnym od osadów deponowanych w środowisku eolicznym. • Diageneza skał klastycznych, węglanowych i ilastych – rodzaje i przebieg procesów diagenetycznych oraz tekstury i minerały charakterystyczne dla różnych etapów diagenezy. • Możliwości wykorzystania wyników analizy petrologicznej w geologii: rekonstrukcje paleogeografii, paloeśrodowiska, paleoklimatu, etc. • Praktyczne wykorzystanie skał osadowych. Wykład dotyczący petrologii skał metamorficznych ma za zadanie kompleksowe przedstawienie problemów związanych z powstawaniem tych skał, ich różnicowaniem się w zależności od warunków ciśnienia, temperatury i składu chemicznego skały, powstającymi teksturami. Pokazuje jak odczytywać informacje zapisane w skale, takie jak temperatura i ciśnienie jej powstawania, kierunek, styl, warunki i wiek deformacji. Charakteryzuje i różnicuje rodzaje metamorfizmu. Podczas wykładów studenci poznają zakres i warunki aktywności procesów metamorficznych, powstające w różnych warunkach asocjacje równowagowe (w zależności od chemizmu skał wyjściowych). W sposób szczegółowy prezentowany jest metamorfizm skał pelitowych, bazytowych, węglanowych i ultramaficznych. Przedstawiane są szczegółowo różne typy metamorfizmu (metamorfizm regionalny typu Barrow i Buchan oraz regionalny metamorfizm wysokociśnieniowy charakterystyczny dla stref subdukcji, metamorfizm kontaktowy różnych facji, metamorfizm dyslokacyjny, impaktowy, dna morskiego i hydrotermalny). Studenci zapoznają się ze sposobami prezentacji informacji o równowagach między fazami na trójkątach składu (ACF, AFM, SCM i innych), o sposobach rekonstrukcji warunków P-T-t (ciśnienie-temperatura-czas) za pomocą tzw. termometrów, barometrów i chronometrów geologicznych Szacunkowa ilość godzin potrzebnych na osiągnięcie efektów uczenia w dużej mierze zależy od liczby godzin spędzonych przy mikroskopie polaryzacyjnym. Minimalna liczba godzin - około 100. |
Literatura: |
Petrologia skał magmowych HIBBARD, M., J., 1995: Petrography to petrogenesis. Prentice-Hall; New Jersey. MAJEROWICZ, A., WIERZCHOŁOWSKI, B., 1990: Petrologia skał magmowych. Wydawnictwa Geologiczne; Warszawa. RYKA, W., MALISZEWSKA, A., 1991: Słownik petrograficzny. Wydawnictwa Geologiczne; Warszawa. Petrologia skał osadowych ADAMS A.E., MAC KENZIE W.S. AND GUILFORD C., 1995: Atlas of Sedimentary Rocks under the Microscope. Longman Scientific & Technical, New York. BOGGS, S. JR., 2009: Petrology of Sedimentary Rocks. Cambridge University Press. CHLEBOWSKI R., 1980: Petrografia skał osadowych – skrypt. Wyd. UW, Warszawa FLÜGEL, E., 2010: Microfacies of Carbonate Rocks: Analysis, Interpretation and Application. Springer-Verlag Berlin Heidelberg. KOZŁOWSKI, K., ŁAPOT, W., 1989; Petrologia skał osadowych. Skrypty Uniwersytetu Śląskiego, 440; Katowice. PETTIJOHN F.J., POTTER P.E., SIEVER R., 1972: Sand and Sandstone. Springer Verlag, Berlin – Heidelberg – New York. RYKA W., MALISZEWSKA A., 1991: Słownik petrograficzny. Wyd. Geol., Warszawa. SCHOLLE P.A, SCHLUGER P.R., (eds), 1979; Aspects of Diagenesis, Spec. Public. No 26, Society of Economic Paleontologists and Mineralogists, Tulsa. Petrologia skał metamorficznych BEST M. G., 2003: Igneous and metamorphic petrology. 2nd edition. Blackwell Publishing, 729 pp. BUCHER K., FREY M., 2002: Petrogenesis of metamorphic rocks. Springer, 341 pp. YARDLEY B. W. D., 1991: An introduction to metamorphic rocks. Longman Scientific & Technical. 1st edition. Literatura dodatkowa (minerały skałotwórcze i optyka kryształów) BORKOWSKA M., SMULIKOWSKI K., 1973: Minerały skałotwórcze, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa, 1-477 DUBIŃSKA E., BAGIŃSKI B., 1995: Minerały skałotwórcze w płytkach cienkich. Vademecum, Wyd. Wydział Geologii Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 1-157 DYAR M.D., GUNTER M.E. AND TASA D., 2008: Mineralogy and Optical Mineralogy. Mineralogical Society of America, Chantilly, VA MAC KENZIE W.S. AND GUILFORD C., 1988: Atlas of Rock-forming Minerals in Thin Section, Longman Scientific & Technical, New York PERKINS D., HENKE K. R., 2004: Minerals in Thin Section, Prentice Hall, Inc., 1-125 PICHLER H. AND SCHMITT-RIEGRAF C., 1997: Rock-forming Minerals in Thin Section. Chapman & Hall, London TRÖGER W. E., 1979:- Optical Determination of Rock-Forming Minerals, Part 1. Determinative Tables, E. Schweizerbart'sche Verlagsbuchhandlung (Nagele u. Obermiller), Stuttgart, 1-188 http://www.gly.bris.ac.uk/www/teach/opmin/mins.html |
Efekty uczenia się: |
Student pojawiając się w terenie i badając formacje skał magmowych powinien potrafić zanalizować proces prowadzący do powstania skały, rozpoznać wszystkie typy skał, wyjaśnić ich ewolucję, wykonać analizę procesów w mikroobszarze (szlify, obserwacje mikroskopowe), wykonać model geochemiczny odtwarzający ścieżkę ewolucji stopu, z którego wykrystalizowała skała. Zajęcia praktyczne z petrologii skał osadowych pozwolą studentom nabrać wystarczającego doświadczenia, aby umieli samodzielnie rozpoznawać zarówno różne odmiany skał osadowych jak i potrafili zinterpretować ich genezę, środowisko geotektoniczne, ewolucję diagenetyczną, proweniencję materiału detrytycznego oraz potencjalne możliwości praktycznego wykorzystania. Po ukończeniu zajęć ze skał metamorficznych student rozpoznaje składniki skały, opisuje i rozpoznaje skałę, klasyfikuje i określa przybliżone warunki powstawania skał metamorficznych. Potrafi łączyć fakty uzyskane z obserwacji spod mikroskopu z wiedzą wykładową, tzn. określać przybliżone warunki geotektoniczne tworzenia się skały. Potrafi zaproponować dalsze narzędzia niezbędne do rozwiązywania bardziej szczegółowych problemów związanych z badaniem danej skały. |
Metody i kryteria oceniania: |
Wykłady: Petrologia skał magmowych - egzamin: student otrzymuje zadanie do samodzielnego rozwiązania + uzupełniający test. Całość traktowana jest jako egzamin; alternatywnie przedmiot jest zaliczany jako praca zespołowa, która obejmuje wykonanie modelowania geochemicznego w celu odtworzenia genezy grupy skał magmowych. Wykład z petrologii skał osadowych jest kończony praktycznym testem, polegającym na zidentyfikowaniu pod mikroskopem polaryzacyjnym wylosowanych próbek skał oraz pisemnemu zinterpretowaniu genezy i wtórnych przemian tych skał, wydedukowanymi z obrazu mikroskopowego. Wykład z petrologii skał metamorficznych kończy się cząstkowym egzaminem, który w 1/3 stanowi ocenę końcową przedmiotu. Zaliczenie wykładu następuje w sposób pisemny poprzez odpowiedzi na pytania o różnym stopniu szczegółowości (tzw. pytania przekrojowe wymagające nie tyle pamięciowego opanowania materiału co logicznego powiązania informacji w szerszym aspekcie). |
Praktyki zawodowe: |
brak |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.