Uniwersytet Warszawski - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Ekologiczne podstawy ochrony przyrody

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 1400-215EPOP
Kod Erasmus / ISCED: 07.204 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (0532) Nauki o ziemi Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Ekologiczne podstawy ochrony przyrody
Jednostka: Wydział Biologii
Grupy: Przedmioty DOWOLNEGO WYBORU
Przedmioty obieralne na studiach drugiego stopnia na kierunku bioinformatyka
Przedmioty obowiązkowe, OCHRONA ŚRODOWISKA, I rok, II stopień
Punkty ECTS i inne: 2.00 Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.
Język prowadzenia: polski
Rodzaj przedmiotu:

obowiązkowe

Skrócony opis:

Symptomy i przyczyny kryzysu środowiskowego. Ekologia populacji ludzkiej. Ekologiczne wskaźniki stanu środowiska. Monitoring przyrodniczy. Rola populacji ludzkiej w biosferze. Antropopresja jako czynnik doboru. Granice tolerancji, adaptacje. Synantropizacja i synurbizacja. Introdukcje i inwazje. Różnorodność biologiczna: genetyczna, gatunkowa, ekosystemowa. Specjacja i ekstynkcja. Przyczyny wielkich wymierań, ekstynkcja nowożytna. Struktura troficzna biocenozy. Gatunki kluczowe i redundancja, stabilność i odporność na zakłócenia. Gatunki rzadkie i zagrożone. Priorytety konserwatorskie. Zrównoważona eksploatacja populacji. Biocenozy półnaturalne. Sukcesja ekologiczna a ochrona przyrody. Produktywność a różnorodność w zbiorowiskach roślinnych. Koncepcja puli gatunków i hierarchiczny układ filtrów ekologicznych. Ekologiczne podstawy restytucji (restoration ecology). Praktyka restytucji przyrodniczej. Bank nasion a restytucja przyrodnicza. Dolina Rospudy - zagrożenia i motywy ochrony.

Pełny opis:

1. Rola ekologii w ochronie środowiska i przyrody. Symptomy kryzysu: zanieczyszczenia, globalne zmiany klimatyczne, spadek różnorodności biologicznej. Przyczyny kryzysu (przeludnienie, wzrost konsumpcji). Ekologiczne wskaźniki stanu środowiska

2. Antropopresja jako czynnik doboru. Rola populacji ludzkiej w biosferze. Synantropizacja i synurbizacja. Udomowienie, hodowla, dobór sztuczny. Introdukcje i inwazje.

3. Różnorodność biologiczna: genetyczna, gatunkowa, ekosystemowa; sposoby oceny, wskaźniki, problemy metodyczne. Skąd się wzięło tyle gatunków? Specjacja i ekstynkcja. Konkurencja i drapieżnictwo a różnorodność gatunkowa. Dzieje różnorodności gatunkowej. Przyczyny wielkich ekstynkcji gatunków w dziejach Ziemi. Ekstynkcja nowożytna jako wynik m. in. eksploatacji, introdukcji, niszczenia, przekształcania i fragmentacji siedlisk.

4. Struktura troficzna biocenozy. Regulacja "od góry" i "od dołu", pojęcie kaskady troficznej. Biomanipulacja, biologiczna kontrola "szkodników". Gatunki kluczowe i koncepcja "redundancji". Stałość, stabilność, odporność na zakłócenia, homeostaza. Stabilność a różnorodność. Koncepcja superorganizmu i hipoteza Gaji.

5. Polityka wobec rzadkich i zagrożonych gatunków. Przyczyny i skutki zubożenia różnorodności genetycznej (minimalna wielkość genetycznie żywotnej populacji, utrata alleli w wyniku dryfu i chowu wsobnego). Zasoby odnawialne. Eksploatacja populacji, zbiór maksymalny, odnawialność zasobów (maximum sustainable yield).

6. Ekologiczne kryteria w wyznaczaniu priorytetów konserwatorskich - warunki skuteczności ochrony obszarów i gatunków.

7. Sukcesja a ochrona przyrody. Biocenozy półnaturalne. Różnorodność biologiczna a naturalność - dwa podejścia do ochrony przyrody? Główne zagrożenia biocenoz półnaturalnych: zaniechanie użytkowania łąk i pastwisk; zmiany siedlisk w wyniku obniżenia poziomu wód gruntowych, likwidacji zalewów wiosennych; intensyfikacji gospodarki łąkarskiej lub pastwiskowej; zmiany struktury agrarnej.

8. Powstanie ekosystemów półnaturalnych. Wylesianie, osuszanie mokradeł, użytkowanie mokradeł naturalnych. Melioracje rolnicze. Skutki zaniechania użytkowania. Czynna ochrona przyrody (conservation). Powstrzymywanie naturalnych procesów (sukcesji, konkurencji) dla zachowania ginących gatunków. Ochrona łąk trzęślicowych i modraszka telejusa jako przykład ochrony ekosystemów półnaturalnych.

9. Produktywność a różnorodność w zbiorowiskach roślinnych - implikacje dla metod ochrony. Bogactwo gatunkowe jako funkcja produktywności ekosystemu. Model gradientu przestrzennego Grime'a oraz Tilmana & Pakali. Dostępność pierwiastków biogennych a bogactwo gatunkowe. Konkurencja międzygatunkowa w gradiencie produktywności - różne koncepcje dynamiki roślinności.

10. Koncepcja puli gatunków i hierarchiczny układ filtrów ekologicznych. Mechanizmy selekcji puli gatunków na torfowiskach niskich. Zróżnicowanie funkcjonalne (functional diversity) a produktywność. Cechy funkcjonalne (functional traits) a możliwości restytucji ekologicznej (zwycięzcy i przegrani - winners & loosers).

11. Ekologiczne podstawy restytucji (restoration ecology). Słowniczek pojęć: restytucja przyrodnicza, ekosystem docelowy (target ecosystem), obszar docelowy (target area); gatunki docelowe (target species), system docelowy (target system). Odtworzenie funkcji ekosystemu (functional approach) i zapewnienie "dóbr i usług" (ecosystem goods and services) jako cele restytucji. Ograniczenia w odtwarzaniu ekosystemów.

12. Praktyka restytucji przyrodniczej. Ponowne nawodnienie torfowisk a problem uwolnienia biogenów ze zdegradowanych gleb; usuwanie wierzchniej warstwy gleby jako metoda restytucji łąk podmokłych, wrzosowisk, łąk zalewanych, muraw nawapiennych. Bank nasion a restytucja przyrodnicza.

13. Dolina Rospudy - motywy ochrony i zagrożenia. Torfowisko przepływowe jako typ hydrologiczny. Naturalność i bogactwo gatunkowe torfowiska w Dolinie Rospudy; gatunki zagrożone. Możliwości kompensacji strat.

Literatura:

Mackenzie A, Ball A. S. i S. R. Virdee 2000. Krótkie wykłady. Ekologia. Wydawnictwo Naukowe PWN

Mannion A. M. 2001. Zmiany środowiska Ziemi. Historia środowiska

przyrodniczego i kulturowego. Wydawnictwo naukowe PWN.

Pullin A. S. 2004. Biologiczne podstawy ochrony przyrody. Wydawnictwo

naukowe PWN.

Symonides E. 2008. Ochrona przyrody. Wydawnictwa UW

Weiner J. 2003. Życie i ewolucja biosfery. Wydawnictwo naukowe PWN.

Raport "Stan środowiska w Polsce". 2004. Inspekcja Ochrony Środowiska (+ CD)

http://www.gios.gov.pl

CD-ROMy: Ochrona polskiej przyrody; Różnorodność biologiczna w Polsce

Wybrane artykuły z Nature, Conservation Biology, Ecology Letters, Journal of Vegetation Science, Restoration Ecology.

Efekty uczenia się:

W zakresie wiedzy:

K_W01 Rozumie złożone zjawiska i procesy ekologiczne.

K_W02 Zna czynniki wpływające na stan przyrody i środowiska.

K_W03 Zna nowoczesne metody naukowe stosowane w ocenie stanu zasobów przyrody oraz metody jej ochrony przyrody i środowiska.

K_W05 Zna zagrożenia różnorodności biologicznej, metody jej monitoringu oraz ochrony.

K_W08 Zna molekularne metody stosowane w ochronie przyrody i ekologii.

K_W-10 Ma wiedzę dotyczącą zagrożeń i wie jakie zastosować współczesne metody ochrony przyrody.

K_W12 Zna ogólne zasady restytucji i rekultywacji ekosystemów.

W zakresie umiejętności:

K_U02 Potrafi przewidzieć kierunek zmian środowiska przyrodniczego pod wpływem różnych czynników, w tym antropopresji.

K_U03 Wykazuje umiejętność biegłego posługiwania się literaturą naukową w języku polskim i obcym.

K_U07 Potrafi identyfikować przyczyny degradacji ekosystemów wodnych i lądowych oraz przyczyny (historyczne i współczesne) wymierania gatunków.

K_U17 Posiada umiejętność zaproponowania odpowiedniej metody monitoringu oraz ochrony i rekultywacji gatunków i siedlisk przyrodniczych.

W zakresie kompetencji społecznych:

K_K02 Ma potrzebę stałego aktualizowania i pogłębiania wiedzy z zakresu studiowanej dziedziny.

K_K05 Rozumie potrzebę ustawicznego uaktualniania wiedzy z zakresu ochrony środowiska i ochrony przyrody

K_K06 Potrafi odpowiednio określić priorytety służące rozwiązaniu problemów w zakresie ochrony środowiska i przyrody.

K_K07 Rozumie istotę i konieczność stosowania zasad zrównoważonego rozwoju w życiu codziennym oraz gospodarce.

K_K09 Posiada nawyk korzystania z obiektywnych źródeł informacji naukowej.

Metody i kryteria oceniania:

Egzamin końcowy - test jednokrotnego wybory uzupełniony o niewielką część opisową. Zalicza 60% maksymalnej, możliwej do uzyskania liczby punktów.

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2023/24" (zakończony)

Okres: 2023-10-01 - 2024-01-28
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Wykład, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Ewa Jabłońska, Paweł Koperski
Prowadzący grup: Ewa Jabłońska, Paweł Koperski
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Egzamin
Wykład - Egzamin
Uwagi:

W roku akademickim 2022/23 wykład odwołany.

Zapisani studnci proszeni są o wyrejestrowywanie się z zajęć.

Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.
Krakowskie Przedmieście 26/28
00-927 Warszawa
tel: +48 22 55 20 000 https://uw.edu.pl/
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.3.0 (2024-03-22)