Globalizacja a środowisko przyrodnicze

geografia

obowiązkowe

Poznanie złożonych relacji między procesami globalizacji a środowiskiem przyrodniczym. Historia tych relacji. Człowiek jako podmiot i przedmiot relacji ze środowiskiem. Krytyczne podejście do obiegowych interpretacji.

w sali

Przedmiotem wykładu jest ukazanie i przedyskutowanie relacji między procesami globalizacji a środowiskiem przyrodniczym, przede wszystkim w sytuacjach konfliktowych, między gospodarczymi, społecznymi i kulturowymi następstwami globalizacji a środowiskiem przyrodniczym (antropopresja). Zmiany dokonujące się w środowisku, w różnych strefach klimatycznych, w różnych typach środowiska, w różnych kontekstach społeczno-gospodarczych. Czy wszystkie zmiany w środowisku uwarunkowane są procesami globalizacji.

Jest to wykład o wzajemnych relacjach między globalizacją (definiowaną na innych przedmiotach wykładanych na uczelni), a rozumianą najczęściej jako ogół procesów prowadzących do coraz większej współzależności i integracji państw, społeczeństw, gospodarek i kultur („tworzenie się jednego świata", „światowego społeczeństwa”) a unikatowym środowiskiem przyrodniczym Ziemi stanowiącym szczególnego rodzaju interaktywną „scenę”, na której toczy się życie społeczne i gospodarcze.

Zarówno czynniki środowiskowe jak i procesy globalizacji (w tym rosnące znaczenie organizacji ponad- i międzynarodowych, w szczególności ponadnarodowych korporacji) odgrywają określone role (nie do końca rozpoznane, rozumiane i uświadamiane). Zakres swobody aktorów ograniczony jest możliwościami sceny (Ziemia jest tylko jedna).

Nieznajomość istniejących ograniczeń i/lub nieliczenie się z nimi rodzi sytuacje kryzysowe i konflikty, powodujące rozwój nowych, nieprzewidywanych wcześniej form ryzyka, wzrost nierówności społecznych w skali globu czy też w skali poszczególnych społeczeństw. Przykładami takich sytuacji mogą być istniejące (lub potencjalne) konflikty o zasoby naturalne (paliwa kopalne, woda), degradacja środowiska (w tym deterioracja terenów rolniczych, pastwisk), następstwa masowej turystyki i wiele innych negatywnych zjawisk, jak choćby pustynnienie, „dziura ozonowa”, globalne zmiany klimatu. W ten sposób formuje się, niewątpliwie dyskusyjna, wizja współczesnego społeczeństwa jako „społeczeństwa ryzyka”. To ryzyko dotyczy nie tylko problemów ekonomicznych, ale także zdrowia publicznego i środowiska przyrodniczego.

Wykłady są i będą przede wszystkim krytycznym przeglądem sytuacji konfliktowych między społecznymi, gospodarczymi i kulturowymi następstwami globalizacji a środowiskiem przyrodniczym (dokonującymi się w nim zmianami) w różnych strefach klimatycznych i w różnych typach środowiska. Podstawowe pytania wymagające znalezienia odpowiedzi, to: Jakie są przyczyny zmian na styku człowiek – przyroda ocenianych jako niekorzystne? Jakie są możliwe odpowiedzi człowieka w takich sytuacjach konfliktowych? (jakie strategie „na przeżycie” może człowiek rozwinąć).

Łącznie przedmiot obejmuje 45 godz. zajęć (30 + 15) - jest to bezpośredni kontakt z prowadzącymi, czyli udział w zajęciach. Przygotowanie prac pisemnych i referatów - 10 godz. Studiowanie literatury - 5 godzin. Wymienione godziny nie obejmują konsultacji z prowadzącymi zajęcia, które są realizowane na życzenie studentów.

Nakład pracy studenta: 4 ECTS = 4 x 25h = 100h

Zajęcia (wykład) = 30h (N)

Zajęcia (ćwiczenia) = 15h (N)

Konsultacje 15h (N)

Samodzielne przygotowanie do ćwiczeń 1h/tydzień) = 15h (S)

Zaliczenie ćwiczeń (test) = 5h (N)

Samodzielne przygotowanie do egzaminu = 15h (S)

RAZEM ok. 100h

Archer, D., 2011, Globalne ocieplenie. Zrozumieć prognozę, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 196

Bąkiewicz, A., U. Żuławska, (Red.), 2010, Rozwój w dobie globalizacji, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa, s. 616

Craig, J.R., D.J. Vaughan, B.J. Skinner, 2003, Zasoby Ziemi, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 502

Czerny, M., 2012, (Red.), Bieda i bogactwo we współczesnym świecie. Studia z geografii rozwoju, Wydawnictw Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 357

Czerny, M., 2005, Globalizacja a rozwój. Wybrane zagadnienia geografii społeczno-gospodarczej świata, Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 240

Duxbury, A.C., A.B. Duxbury, K.A. Sverdrup, 2002, Oceany świata, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 636

Graniczny, M., W. Mizerski, 2009, Katastrofy przyrodnicze, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 198

Haliżak, E., R. Kuźniar, J. Symonides, (Red.), 2003, Globalizacja a stosunki międzynarodowe, Oficyna wydawnicza Branta, Bydgoszcz, s. 370 Kempny, M., 1998, Globalizacja. W: Encyklopedia socjologii. Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 241

Kuciński, K., 2002, Gospodarka globalna, Wydawnictwo Kurpisz, Poznań, s. 271

Landes, D. S., 2000, Bogactwo i nędza narodów. Dlaczego jedni są tak bogaci, a inni tak ubodzy, Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, Warszawa, s 732

Mannion, A.M., 2001, Zmiany środowiska Ziemi. Historia środowiska przyrodniczego i kulturowego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 450

Otok, S., 2012, Geografia polityczna. Geopolityka – ekopolityka – globalistyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s 220

Efekty kierunkowe: K_W04, K_W05, K_W19, K_U04, K_U05, K_K05,

Efekty specjalnościowe: S2_W04, S2_W05,S2_W14, S2_U04, S2_U05, S2_K05

Student dzięki wykładom i przestudiowanej literaturze rozumie znaczenie podstawowych terminów i pojęć związanych z globalizacją (różne aspekty globalizacji), środowiskiem przyrodniczym i działalnością człowieka (różnymi jego aktywnościami) i sprawnie posługuje się nimi. Zna rolę i znaczenie zasobów przyrody dla funkcjonowania człowieka oraz wzajemne związki przyroda - człowiek. Zna literaturę przedmiotu i potrafi znaleźć potrzebne informacje. Zna koncepcje geograficzne wyjaśniające zróżnicowanie zjawisk na powierzchni Ziemi. Potrafi dokonać charakterystyki różnych form gospodarki, dostrzega ewolucję gospodarki w skali świata i w skali regionalnej (globalizacja) i zdaje sobie sprawę z zagrożeń dla środowiska przyrodniczego (globalne zmiany klimatu) jakie zmiany gospodarcze niosą. Zna współczesne trendy w rozwoju badań naukowych oraz zastosowania osiągnięć naukowych w badaniach o Ziemi i środowisku.

Obecność na zajęciach nie jest obowiązkowa. Podstawą zaliczenia jest pozytywna ocena na egzaminie ustnym. W ciągu całego semestru podczas wykładów, często przeradzających się w dyskusję (studenci są "wciągani w dyskusję", skłaniani do komentowania bieżących wydarzeń), dokonywana jest bieżąca ocena jakości wystąpień studentów. Zaangażowanie w prowadzone zajęcia jest oceniane jako bardzo pozytywnie. Jakość zadawanych pytań i wygłaszanych komentarzy (generalnie jakość dyskusji) to 1/5 końcowej oceny. Na koniec zajęć przewidziany jest egzamin ustny (80% oceny). W razie niemożności jego przeprowadzenia będzie to egzamin pisemny - forma eseju przygotowanego w określonym czasie.

nie są przewidziane