Konflikty lokalne i regionalne w Ameryce Łacińskiej

obowiązkowe

Zastosowanie metod statystycznych w geografii świata 1900-3-ZMS-GSW

Wykłady mają na celu ukazanie i przedyskutowanie (głównie podczas ćwiczeń) złożonych relacji między środowiskiem a człowiekiem i jego zachowaniami ekonomicznymi, postrzeganych w kategoriach konfliktu o zasoby. Obszarem odniesienia jest Ameryka Łacińska, a zwłaszcza Ameryka Południowa, gdzie współcześnie konflikty takie występują najczęściej i przybierają ostre formy.

Ćwiczenia polegają na pracy projektowej i uczą wnioskowania z wykorzystaniem metod statystycznych (projekt dotyczy konfliktów środowiskowych w wybranych państwach Ameryki Łacińskiej).

w sali

Pierwsze zajęcia są poświęcone ogólnym definicjom konfliktów. Zaś na kolejnych zostaną omówione współczesne i historyczne konflikty o zasoby (zwane też konfliktami środowiskowymi), ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji społeczno-gospodarczej krajów Ameryki Łacińskiej, w których ubóstwo (niedostatek dóbr) jest podstawową przyczyna konfliktów. Konflikty, które są omawiane na zajęciach jako przykłady to przede wszystkim konflikty rzeczowe wynikające z niesprawiedliwego podziału dóbr, oraz konflikty interesów, których podłożem jest rywalizacja o pewne dobra lub udział w ich posiadaniu, dostępie itp.

Wykłady: omawiane są konflikty (geneza, przebieg, struktura, skutki) i sytuacje konfliktowe w ogóle, a także warunki, w których konflikty mogą wystąpić i potencje następstwa, które mogą one rodzić.

Większa część wykładów dotyczy konfliktów o zasoby i sposoby zagospodarowania: Zarzewiem większości konfliktów o zasoby jest sytuacja społeczno-gospodarcza krajów Ameryki Łacińskiej (kraje rozwijające się, kraje globalnego Południa, analfabetyzm), w których ubóstwo (niedostatek dóbr), słabość demokracji, korupcja są podstawową przyczyną niezadowolenia części ludności i rodzi konflikty. Przykłady, które są omawiane na zajęciach to przede wszystkim konflikty rzeczowe, konflikty interesów wynikające z niesprawiedliwego podziału dóbr, rywalizacja o nie lub o udział w ich posiadaniu oraz konflikty idei. Najsłabszą stroną konfliktów, z reguły przegraną, są ludy tubylcze. Padają one ofiarą firm eksploatujących ropę naftową, eksploatujących lasy w celu uzyskania drewna, działających w imieniu producentów soi i trzciny cukrowej itd. Nieskrępowana eksploatacja zasobów przez firmy krajowe i międzynarodowe koncerny (korporacje) rodzi konflikty innego rodzaju, wynikające ze słabości państw, na terenie których działają. Jest to państwo - obcy kapitał niosący zagrożenie dla środowiska, także dla terenów prawnie chronionych (parków narodowych). Państwo nie ma środków na ochronę terenów zagrożonych.

Ponadto zostaną omówione konflikty o przestrzeń miejską i podmiejską w Ameryce Łacińskiej, hiperprzestępczość w Ameryce Centralnej - przyczyny, skutki i środki zaradcze (ze szczególnym uwzględnieniem wymuszeń), konfliktogenny charakter sektora nieformalnego w Ameryce Łacińskiej, młodzieżowe ruchy społeczne w dobie internetu a konflikty lokalne w Ameryce Łacińskiej, zagrożenie terrorystyczne w Ameryce Łacińskiej, kartele narkotykowe w Meksyku.

Ćwiczenia: polegają na realizacji - wspólnie całą grupą - projektu badawczego: konceptualizacji i operacjonalizacji badań nad konfliktami środowiskowymi w wybranych państwach Ameryki Łacińskiej, interpretacji wyników analiz oraz na ich prezentacji. Dane do analizy zostaną zgromadzone i przetworzone z wykorzystaniem Atlasu Sprawiedliwości Środowiskowej. Tworzenie bazy danych i analiza statystyczna zostaną przeprowadzone w programie Excel i SPSS, a prezentacja wyników - z wykorzystaniem pakietu Microsoft Office.

Szacowana liczba godzin, którą student musi przeznaczyć na osiągnięcie zdefiniowanych dla przedmiotu efektów uczenia się.

Wykład: 1 ECTS (30 godz.) – godziny w bezpośrednim kontakcie z prowadzącym, tj. udział w zajęciach, 1,5 ECTS (45 godz.) - wkład własny studenta, w tym 15 godz. zapoznanie z literaturą, 30 godz. przygotowanie do egzaminu ustnego.

Ćwiczenia: 0,5 ECTS (15 godz.) - godziny w bezpośrednim kontakcie z prowadzącym, tj. udział w zajęciach, w tym w dyskusjach nad konceptualizacją i operacjonalizacją badania projektowego; oraz zaprezentowanie wyników analizy w formie ustnej; 2 ECTS (50 godz.) - wkład własny studenta, w tym 35 godz. przygotowanie bazy danych, 15 godz. opracowanie multimedialnej prezentacji z wynikami badań i wykonanie pisemnego raportu końcowego.

Bozigar M., Gray C.L., Bilsborrow R.E., 2016, Oil Extraction and Indigenous Livelihoods in the Northern Ecuadorian Amazon, World Development, t. 78, 125–35.

Czerny M., 2015, Ameryka Środkowa – trudne sąsiedztwo na przesmyku między Meksykiem i Ameryką Południową, Studia z Geografii Politycznej i Historycznej, t. 4, 37–54.

Czerny M., Czerny A., 2017, Geograficzne aspekty ochrony dziedzictwa kulturowego w Ameryce Łacińskiej, Zeszyty Naukowe Uczelni Vistula, t. 52, 40-54.

Díaz A., Padilla C., 2018, Conflictos mineros en América Latina: extracción, saquero y agresión. Estado de situación en 2017, Observatorio de Conflictos Mineros de América Latina.

García Pérez J., 2005, Conflictos territoriales y luchas fronterizas en América Latina durante los siglos XIX y XX, Norba. Revista de Historia, t. 18, 215-41.

Haslam P.A, Tanimoune N.A., 2016, The Determinants of Social Conflict in the Latin American Mining Sector: New Evidence with Quantitative Data, World Development, t. 78, 401–19.

Lisińska M., 2017, Stan bezpieczeństwa w Ameryce Łacińskiej w 2016 roku, Przegląd Strategiczny, nr 10, 529–45.

Luján P.M., 2017, Geopolítica, conflictos fronterizos en América Latina, Revista Geopolítica Transfronteiriça, t. 1, nr 1, 1–14.

Łaciński P., 2017, Wyzwania i uwarunkowania stabilności geopolitycznej Ameryki Łacińskiej, Ameryka Łacińska. Kwartalnik analityczno-informacyjny, t. 3, nr 97, 5–17.

UNDP, 2013, Understanding social conflict in Latin America, United Nations Development Programme, La Paz.

Efekty kierunkowe: K_W03, K_W12, K_W13 / K_U07, K_U08 / K_K02

Efekty specjalnościowe: S2_W03, S2_W11, S2_W13 / S2_U07, S2_U08 / S2_K02

WIEDZA: Absolwent zna i rozumie:

- przyczyny (podłoże) konfliktów w relacjach człowiek - środowisko w krajach Ameryki Łacińskiej (szerzej w krajach rozwijających się) w warunkach ograniczonego dostępu do różnych dóbr, niedożywienia, analfabetyzmu słabości struktur państwa;

- strukturę konfliktów o zasoby w Ameryce Łacińskiej;

- następstwa (faktyczne i możliwe) konfliktów o zasoby w Ameryce Łacińskiej, które w świetle współczesnej wiedzy prowadzą do degradacji środowiska i są zagrożeniem dla coraz mniej licznych i coraz mniej liczebnych grup ludności tubylczej.

- podstawową terminologię z zakresu sprawiedliwości środowiskowej, ze szczególnych uwzględnieniem specyfiki latynoamerykańskiej,

- historię konfliktów lokalnych i regionalnych w Ameryce Łacińskiej.

UMIEJĘTNOŚCi: Absolwent potrafi:

- wyszukiwać informacje i dane o konfliktach środowiskowych w Ameryce Łacińskiej;

- zdobywać umiejętności badawcze pozwalające na formułowanie problemów, pytań, celów, hipotez badawczych w zakresie konfliktów środowiskowych w Ameryce Łacińskiej;

- dobierać, stosować i interpretować wyniki odpowiednich metod analizy dotyczących konfliktów środowiskowych, mając na uwadze przyjęte hipotezy i dostępne dane;

- uczestniczyć w dyskusji na temat konfliktów środowiskowych w Ameryce Łacińskiej;

- zaprezentować wyniki analizy prostego problemu badawczego w zakresie konfliktów środowiskowych w Ameryce Łacińskiej w formie pisemnej i ustnej.

KOMPETENCJE SPOŁECZNE: Absolwent jest gotów do:

- pracy w projekcie badawczym realizowanym w grupie w zakresie konfliktów środowiskowych w Ameryce Łacińskiej;

- przeprowadzania krytycznej analizy sytuacji konfliktowych w Ameryce Łacińskiej;

- uświadamia sobie szanse i zagrożenia związane z konfliktami lokalnymi i regionalnymi w Ameryce Łacińskiej;

- zrozumienia wagi konfliktów środowiskowych jako katalizatorów zmian w Ameryce Łacińskiej.

Wykłady: Lista obecności nie jest sprawdzany (wykłady nie są obowiązkowe). Ocena wystawiana jest na podstawie egzaminu ustnego z zagadnień poruszanych na wykładach i zawartych w podanej literaturze.

Ćwiczenia: Możliwa jest jedna nieobecność nieusprawiedliwiona (inne nieobecność trzeba usprawiedliwić). Oceniane są: aktywność na zajęciach, zwłaszcza w dyskusjach nad projektem badawczym i tematyką konfliktów środowiskowych w Ameryce Łacińskiej (40% oceny), opracowanie bazy danych (20%), prezentacja wyników analiz w formie wystąpienia na ostatnich zajęciach, które jest wspomagane prezentacją multimedialną (20%), raport końcowy z badań (20%).