Samorząd terytorialny I

gospodarka przestrzenna

obowiązkowe

w sali

Wraz z przedmiotem „Samorząd terytorialny II” realizowanym w trakcie kolejnego semestru, przedmiot pozwala studentom zapoznać się z funkcjonującym w Polsce systemem samorządu terytorialnego oraz jego znaczeniem dla funkcjonowania państwa. Studenci zapoznają się z najważniejszymi korzyściami wynikającymi z decentralizacji wykonywania zadań oraz podstawowymi cechami demokracji lokalnej. Poznają podstawy pozycji samorządów w polskim ustroju, podział terytorialny, lokalny system wyborczy oraz najważniejsze zadania samorządów.

I. Zakres informacji przekazywanych w trakcie wykładów:

1. Pojęcia związane z samorządem: decentralizacja, dekoncentracja, decentralizacja symetryczna i niesymetryczna, zasada subsydiarności, systemy federalne i unitarne, potrzeba decentralizacji i „wartości samorządu lokalnego”.

2. Najważniejsze elementy systemu prawnego regulującego działanie samorządów w Polsce

3. Instytucje nadzoru nad samorządem terytorialnym w Polsce – rola rządu, wojewody i Regionalnych Izb Obrachunkowych

4. Podział terytorialny – ewolucja po 1945 roku, dyskusja pożądanych dalszych zmian w tym zakresie

5. Instytucje demokracji lokalnej w Polsce – systemy wyborcze, referendum lokalne, wyniki wyborów samorządowych po 1990 roku, rola partii politycznych w polskich samorządach terytorialnych

6. Władze wykonawcze i administracja samorządowa

7. Zadania wykonywane przez samorząd terytorialny w Polsce, rola poszczególnych zadań w wydatkach samorządów poszczególnych szczebli

8. Wykorzystanie środków Unii Europejskiej przez polskie samorządy

II. Charakterystyka ćwiczeń

Celem ćwiczeń jest przybliżenie studentom problematyki związanej z funkcjonowaniem samorządu terytorialnego. Poruszane są zagadnienia zarówno praktyczne, jak i teoretyczne. Szczegółowe problemy poruszane na zajęciach to (1) problem „e-samorządu” (czy w Polsce istnieje e-samorząd? Jakie zalety i jakie wady niesie za sobą taka formuła?); (2) problem wielkości gmin oraz wynikających zeń konsekwencji (Jakie są zalety i wady małych, a jakie dużych gmin? Demokracja i partycypacja versus efektywność samorządu); (3) problem budżetu jako „zwierciadła” samorządu (Jak wygląda budżet samorządu? Co z niego można wyczytać? Jakie są najważniejsze źródła dochodów i najważniejsze kierunki wydatków samorządów?; (4) porównywanie samorządów między sobą (praktyczna nauka porównywania ze sobą j.s.t. za pomocą dostępnych zbiorów i źródeł danych oraz próba interpretacji zebranych danych statystycznych); (5) demokracja uczestnicząca i przedstawicielska (dylematy partycypacji, zagrożenia demokracji bezpośredniej; przybliżenie zagadnień związanych z partycypacją mieszkańców w życiu wspólnoty samorządowej); (6) potrzeba istnienia samorządu we współczesnym państwie (czy samorząd jest potrzebny? Zalety i wady decentralizacji).

Zajęcia mają formę dyskusji, opartej na zadanej studentom literaturze, bądź formę prezentacji przygotowanych przez studentów. W trakcie zajęć studenci mają za zadanie zapoznawanie się ze wskazaną literaturą, przygotowywanie krótkich prac pisemnych, oraz przygotowywanie krótkich prezentacji na zajęcia. Ćwiczenia wymagają samodzielnej pracy w domu oraz (w niektórych przypadkach) pracy w grupie 2-3 osobowej.

M. Kulesza (2008) Budowanie samorządu, Warszawa: Municipium.

H. Izdebski (2004) Samorząd terytorialny: podstawy ustroju i działalności, Warszawa: LexisNexis.

Swianiewicz, P. (2015) „Samorząd jako część państwa i samorząd jako wspólnota obywateli – ile spójności ile autonomii?”, Samorząd Terytorialny nr 1-2/2015, s. 29-35.

Misiąg W., Mackiewicz M., Tomalak M., Malinowska E., 2006, Budżet i finanse 2006. Poradnik dla samorządowców, Municipium, Warszawa.

Sakowicz M., 2007, Modernizacja samorządu terytorialnego w procesie integracji Polski z UE, Wyd. SGH, Warszawa.

P.Swianiewicz (2009) „Reformy konsolidacji terytorialnej – teoria i praktyka krajów Europy Środkowo – Wschodniej” (Samorząd Terytorialny 4/2009).

P. Swianiewicz (2010) „Czy rozmiar ma znaczenie? Zróżnicowanie opinii

mieszkańców o funkcjonowaniu samorządów lokalnych w zależności od wielkości gminy” (Samorząd Terytorialny nr 4/2010).

Gendźwiłł, A., Żółtak, T. (2016), Skutki wprowadzenia okręgów jednomandatowych w wyborach lokalnych. Studia Regionalne i Lokalne, 3(65): 92-114.

Gendżwiłł, A. (2020) Wybory lokalne w Polsce: uczestnictwo, konkurencja i reprezentacja polityczna w demokracjach mniejszej skali, Warszawa: Scholar.

Efekty uczenia się: K_W01, K_W04 / K_U02, K_U04, K_U10 / K_K01, K_K04

Po ukończeniu kursu student:

- zna najważniejsze elementy systemu samorządu terytorialnego w Polsce, w szczególności zasady podziału terytorialnego, relacje miedzy szczeblami władzy publicznej, zasady wyboru i funkcjonowania władz lokalnych, zadania wykonywane przez samorządy,

- potrafi określić rolę i znaczenie samorządu dla funkcjonowania współczesnego, demokratycznego państwa.

Zaliczenie na ocenę

Podstawą zaliczenia jest ocena uzyskana z ćwiczeń (50%) oraz z pisemnego zaliczenia wykładu (50%).

Elementami oceny ćwiczeń są:

- frekwencja w zajęciach (zgodnie z zasadami opisanymi w regulaminie studiów na UW);

- aktywność w trakcie zajęć;

- przygotowywanie i prezentacja prac pisemnych opracowywanych samodzielnie i w grupach,

- pisemne sprawdziany wiadomości, w tym w szczególności końcowy test z wiedzy zdobytej na ćwiczeniach.

75% końcowej oceny stanowi ocena ciągła (bieżące przygotowanie do zajęć i aktywność), a 25% końcowe zaliczenie pisemne.

Zaliczenie wykładu to test pisemny składający się z kilku pytań (zamkniętych i otwartych) odnoszących się do treści przekazywanych na wykładach.

Brak.