Samorząd terytorialny II

gospodarka przestrzenna

obowiązkowe

Samorząd terytorialny I 1900-5AST1

w sali

Wraz z przedmiotem „Samorząd terytorialny I” (realizowanym w trakcie poprzedniego semestru), przedmiot pozwala studentom zapoznać się ze znaczeniem funkcjonującego w Polsce systemu samorządu terytorialnego dla funkcjonowania państwa. Studenci zapoznają się z najważniejszymi cechami:

- systemu finansowania samorządów lokalnych w Polsce (tak przy pomocy dochodów własnych, transferów z budżetów państwa i UE jak i instrumentów dłużnych służących finansowaniu inwestycji samorządowych)

- form dostarczania usług lokalnych przez samorządy (modele dostarczania usług lokalnych, formy organizacyjno-prawne stosowane przez polskie samorządy)

Przedmiot składa się z 30 godzin wykładów i 15 godzin ćwiczeń

Część I. Finanse samorządu terytorialnego w Polsce

1. Znaczenie lokalnych finansów publicznych dla wykonywania zadań publicznych. Pojęcia dóbr publicznych, dóbr społecznych, monopoli naturalnych.

2. Ogólne zasady konstrukcji systemu finansów samorządowych: Kategorie źródeł finansowania samorządów, cechy pożądanego systemu finansowania, podstawy systemu finansowania w Polsce

3. Dochody własne: Typy dochodów własnych, dochody podatkowe samorządów w Polsce

4. Subwencje i dotacje: typy transferów finansowych, konstrukcja systemu subwencji w Polsce, typy i kryteria przyznawania dotacji

5. Zadłużenie i finansowanie inwestycji samorządowych: regulacje dotyczące zadłużania jst w Polsce, prawne i ekonomiczne kryteria bezpiecznego zadłużenia, polityka kredytowa polskich samorządów

6. Planowanie budżetowe: regulacje prawne, kalendarz budżetowy, pojęcie nadwyżki operacyjnej i jej znaczenie dla planowania finansowego, praktyka planowania w samorządach polskich

7. Lokalna polityka podatkowa: regulacje prawne, polityka podatkowa w praktyce polskich gmin

Część II. Wykonywanie usług publicznych przez samorządy

1. Trendy zmian w organizacji lokalnych usług publicznych: tendencje do urynkawiania świadczenia usług publicznych, wpływ New Public Management

2. Samorząd terytorialny jako przedsiębiorca – dopuszczalność prowadzenia działalności gospodarczej przez jednostki podporządkowane samorządowi

3. Formy organizacyjno-prawne świadczenia usług publicznych w Polsce: pojęcia i charakterystyki zakładu budżetowego, spółki komunalnej, samorządowej instytucji kultury, zasady zlecania wykonywania usług

4. Relacje między władzą samorządową a prywatnymi podmiotami gospodarczymi wykonującymi usługi lokalne

5. Sposoby finansowania usług lokalnych. Polityka taryfowa, subsydiowanie usług, zakres finansowania usług z budżetu

6. Formy organizacyjno-prawne i ich efektywność na przykładzie wybranych usług: transport publiczny, gospodarka odpadami

7. Wpływ wyboru formy organizacyjno-prawnej na finansowanie rozbudowy infrastruktury komunalnej

8. Rola samorządu w świadczeniu usług społecznych na przykładzie edukacji przedszkolnej

Chmielnicki P. (2009) Świadczenia usług przez samorząd terytorialny w Polsce, Warszawa: Municypium

Swianiewicz P. (2011) Finanse samorządowe: koncepcje, realizacja, polityki lokalne, Warszawa: Municypium

Swianiewicz P., Krukowska J., Lackowska M., Łukomska J. (2011) Polityka samorządów gminnych w zakresie edukacji przedszkolnej, Warszawa: Wydawnictwa ICM Uniwersytet Warszawski, seria Biblioteczka Oświaty Samorządowej, z. 4

Brzóska, A., Swianiewicz, P. (2020) Elastyczność popytu na lokalny transport zbiorowy w polskich miastach, Studia Regionalne i Lokalne 2, s. 67-91, DOI: 10.7366/1509499528004

Swianiewicz, P., Kurniewicz, A. (2018) Cykl politycznych w opłatach za lokalne usługi publiczne, Studia Regionalne i Lokalne nr 2/2018, s. 56-77, DOI: 10.7366/1509499527204

Swianiewicz, P. (2017) Urynkowienie, prywatyzacja i rekomunalizacja. Formy dostarczania lokalnych usług publicznych w opiniach burmistrzów krajów europejskich, Samorząd Terytorialny 2017/5, s. 11-26

Swianiewicz, P., Łukomska, J. (2016) System wyrównawczy sytuacji finansowej jednostek samorządu terytorialnego w Polsce – propozycja usprawnienia, Samorząd Terytorialny, 2016/12, s. 29-50

Wollmann H. (2016) Provision of Public and Social Services in European Countries: From Public Sector to Marketization and Reverse—or, What Next? in: S. Kuhlmann & G. Bouckaert (Eds.), Local Public Sector Reforms: National Trajectories and International Comparisons (pp. 187–204). Houndmills: Palgrave Macmillan

Voorn B., Van Genugten M.L & Van Thiel S. (2020) Reinterpreting re-municipalization: finding equilibrium, Journal of Economic Policy Reform, DOI: 10.1080/17487870.2019.1701455

UOKIK (2019) Raport z badania rynku usług związanych z gospodarowaniem odpadami komunalnymi w gminach miejskich w latach 2014-2019, Warszawa 2019

Wydatki mieszkańców na usługi komunalne w miastach powiatowych (2020) Raport firmy Curulis

Kluza B., Kluza K., (2020) Mieszkania komunalne – wyzwanie dla polityki mieszkaniowej państwa w świetle badań wybranych miast, Urban Development Issues, vol. 67, 75–84

NIK (2018) Skuteczność programów naprawczych jednostek samorządu terytorialnego, Warszawa

Łukomska J., Swianiewicz P., (2015) Polityka podatkowa władz lokalnych w Polsce, Municypium SA, Warszawa

Bieżące rankingi Czasopisma samorządowego „Wspólnota”

Efekty uczenia się: K_W01, K_W04 / K_U02, K_U04, K_U10 / K_K01, K_K04

Po ukończeniu kursu student:

- rozumie podstawowe pojęcia odnoszące się do finansowania zadań samorządu takie jak: dochód własny, podatek lokalny, udziały w podatkach, subwencja, dotacja, kredyt, pożyczka, obligacja

- zna najważniejsze cechy systemu finansowania samorządów w Polsce

- rozumie różnice między typowymi modelami świadczenia usług lokalnych

- rozumie różnice między występującymi w Polsce formami świadczenia usług: jednostka budżetowa, zakład budżetowy, spółka komunalna

- rozumie możliwe relacje między władzami samorządowymi a prywatnymi podmiotami operującymi na rynkach usług lokalnych

Egzamin pisemny ma formę testu i składa się z kilkunastu pytań otwartych i półotwartych.

Końcowa ocena uwzględnia także ocenę z zaliczenia ćwiczeń