Uniwersytet Warszawski - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Społeczeństwa i kultury Bliskiego Wschodu

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 2102-SEA-M-D1SKBW
Kod Erasmus / ISCED: (brak danych) / (brak danych)
Nazwa przedmiotu: Społeczeństwa i kultury Bliskiego Wschodu
Jednostka: Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych
Grupy:
Punkty ECTS i inne: (brak) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Rodzaj przedmiotu:

obowiązkowe

Założenia (opisowo):

Celem zajęć jest analiza aksjologicznych podstaw ładu społecznego na Bliskim Wschodzie ich współczesnych przemian, przeobrażeń, reinterpretacji;scharakteryzowanie specyfiki tzw. ”wielopoziomowej tożsamości Bliskiego Wschodu”.

Tryb prowadzenia:

zdalnie

Skrócony opis:

Celem zajęć jest analiza aksjologicznych podstaw ładu społecznego na Bliskim Wschodzie ich współczesnych przemian, przeobrażeń, reinterpretacji;scharakteryzowanie specyfiki tzw. ”wielopoziomowej tożsamości Bliskiego Wschodu”.

Pełny opis:

Zakres tematyczny:

1. Czym jest naród, primordialistyczne, a konstruktywistyczne ujęcie narodu).

• Definicje narodu według Ernesta Renana, Ernesta Gellnera, Benedicta Andersona, Antoniny Kłoskowskiej, Floriana Znanieckiego.

• Od tożsamości wspólnotowej do tożsamości narodowej. Specyfika tożsamości na Bliskim Wschodzie.

• Przynależności jednostki na Bliskim Wschodzie – poziomy tożsamości, komplementarne czy konkurencyjne?

¬- rodzina, plemię, religia, naród, wspólnota panarabska, umma.

• Pojecia gawmijja i watanijja, taifija, al-bait, baja, ighwan, wasta.

- Studium przypadku tożsamość Palestyńska.

- Studium przypadku: lojalności podczas wojny iracko-irańskiej

-niespełnione marzenie Kurdów o państwowości.

2. Narody i nacjonalizm na Bliskim Wschodzie i w Afryce. Ewolucja tożsamości na Bliskim Wchodzie, od ummy do postkolonialnego państwa narodowego.

- Nacjonalizm osmański

-Panarabizm

- Panislamizm

• Istota narodu według Ibn Chalduna i Satiego al Husriego

• Czy możemy mówić o klasycznych, obiektywnych wyróżnikach tożsamości narodowej, jak język czy religia, w wieloetnicznych wieloreligijnych i multijęzycznych społeczeństw?

• Narody czy społeczeństwa bliskowschodnie?

• Problemy tożsamościowe na Bliskim Wschodzie i w Afryce a brak występowania zasady kongruencji – przystawania danej jednostki narodowościowej, legitymizującej się specyficzna kultura, do zamieszkiwanego przez nią terytorium państwowego?

• Wpływ zjawiska kultury pogranicza, migracji i konwersji kulturowej, a także dążeń etnoregionalistycznych na kształtowanie się tożsamości.

• Afryka Północna – pomiędzy żywiołem afrykańskim i arabskim

• Wpływ tak zwanej wielopoziomowej tożsamości Bliskiego Wschodu na stabilność systemów państwowych, percepcję bądź mispercepcję wydarzeń i procesów lokalnych, regionalnych i globalnych przez bliskowschodnie społeczeństwa, a tym samym na eskalację napięć w regionie.

¬– Studia przypadku: Iran, Izrael, Liban, Turcja,

• Konflikty na Bliskim Wschodzie i W Afryce, religijne, etniczne czy polityczne?

3. Relacje państwo a religia na Bliskim Wschodzie i w Afryce Północnej

• Islam a demokracja i społeczeństwo obywatelskie,

• Panislamizm a postkolonialne państwa narodowe

• potencjał ideowo-polityczny elit chrześcijańskich

• Islam w konstytucji, prawodawstwie, szaria a prawo stanowione, specyfika policji obyczajowych

4. Czynnik religijny w systemach niedemokratycznych, specyfika autorytaryzmu arabskiego

Totalitaryzm a autorytaryzm: ujęcie bliskowschodnie, systemy libijski i iracki jako najbardziej zideologizowane.

Typy autorytaryzmów: podobieństwa i różnice. Monarchie a republiki

• Tradycyjne źródła legitymizacji władzy w kulturze arabskiej i afrykańskiej ich współczesne formy

• Hamas i Hezbollah jako współczesna realizacja idei Az-Zaim w kontekście instytucjonalno –społecznym.

• „Arabska Wiosna”- diagnoza kondycji arabskich ustrojów – renesans religijności?

• Stary i nowy autorytaryzm: zmiana natury związku reżimu z wojskiem i kapitałem; strategia populistyczna a strategia liberalna, społeczne zaplecze, struktura partii, legitymizacja reżimu,

5. Pomiędzy sektarianizmem a sekularyzmem, w poszukiwaniu współczesnej odpowiedzi na dylematy tożsamości.

• Ideologia partii al Bas i jej potenciał narodowotwórczy

• Obalenie irackiego reżimu z 2003 roku, konsekwencje lokalne i regionalne

• Zmierzch sekularyzmu na Bliskim Wschodzie

- Studium przypadku ¬– wybory parlamentarne w Iraku w maju 2018 roku, pierwsze wybory po klęsce ISIS, probierz sytuacji w kraju i regionie.

- Studium przypadku –konfesjonalizm libański, jako swoista recepta na niezależność. rola Arabii Saudyjskiej w ogłoszeniu (niezrealizowanej) dymisji z listopada 2017 roku

6. Położenie geostrategiczne państwa a dylematy tożsamości.

• Dylematy tożsamości w rejonie Sahelu

- Studium przypadku- Znaczenie struktur etniczno-religijnych w regionie Sahelu, w wymiarach społeczno-politycznym oraz bezpieczeństwa. Przykład Mauretanii.

• Zjawiska polityzacji religii i polityzacji etniczności

• Konflikt szicko-sunnicki, źródło czy następstwo animozji?

• Koncepcja szickiego półksiężyca, projekcja wpływów czy diagnoza rzeczywistość?

- Studium przypadku – Irak, sąsiadując z żywiołami perskim i tureckim stanowi obszar graniczny kultury arabskiej, iracko-pogranicze określane jest w geopolityce jako shatter-belt – rejon szczególnie konfliktogenny, o znaczeniu strategicznym dla stabilności w regionie.

- Studium przypadku– kryzys na łonie Organizacji Współpracy Zatoki z czerwca 2017 roku, jako narzędzie rywalizacji o hegemonię, także ideologiczną w rejonie półwyspu. Przyczyny pośrednie i bezpośrednie oraz następstwa izolacji Kataru.

7.Rola fundamentalizmów religijnych – fundamentalizm muzułmański – jego geneza i przejawy

• Islam w konstytucji, prawodawstwie, szariat a prawo stanowione, specyfika policji obyczajowych

• Definicja, geneza terminu, typologia. Np. fundamentalizm państwowy, polityczny, etniczny religijny.

Fundamentalizm muzułmański- salafija, neosalafija

Maududi- pojęcie hakamija

Hassan al Banna

Said Kutb

Islam globalny ¬– wielonarodowy

Fundamentalizm a globalizacja

• Przykłady ugrupowań fundamentalistycznych:

- Stowarzyszenie Braci Muzułmanów, Hamas

- Organizacja Wyzwolenia Palestyny i Hamas-dwa oblicza nacjonalizmu palestyńskiego. Odmowa prawa do samostanowienia Palestyńczyków jako źródło eskalacji terroryzmu w regionie.

OWP- oficjalna reprezentantka interesów Palestyńczyków, wyrazicielka palestyńskiego nacjonalizmu, strażniczka tożsamości

Społeczno- polityczne uwarunkowania sukcesu Hamasu

-Al-Ka’ida i jej emanacje

8. Problemy społeczno-gospodarcze.

_ Społeczna kontestacja ustalonego porządku, ruch protestów 2011-2020.

9. Bliski Wschód wobec globalizacji.

- Pojęcie aulama. Podejścia: globalizacja jako przejaw imperializmu i kolonializmu kulturowego, globalizacja jako postęp i demokratyzacja kultury, globalizacja jako szansa i zagrożenie

• Globalizacja na Bliskim Wschodzie: konsupcjonizm i sfera obyczajowa. Diaspora muzułmańska w krajach Zachodu

- Pomiędzy Dar al Kufur, Akd al-Aman a Dar asz Szahada? (Domem niewiernych, umową bezpieczeństwa a domem dawania świadectwa)

- pojęcia islamu europejskiego, islamu obywatelskiego Tarika Ramadana

• Globalizacja a westernizacja, teorie Hanerza, Sena, Appaduri, Amina.

• Antyokcydentalizm w rejonie MENA, percepcja i mispercepcja zaangażowania Zachodu na przykładzie aktywności NATO i Unii Europejskiej.

• Walka o zachowanie Afrykańskich kultur rodzimych

• Problem pracy przymusowej i tzw. współczesnego niewolnictwa w regonie. Następstwo primordialistycznych podziałow pemiennych czy dziedzictwo kolonializmu?

- Studium przypadku; stratyfikacja społeczna w Mauretanii ¬– zależności pomiędzy Maurami a Haratin, rola islamu w sankcjonowaniu podziałów.

Literatura:

Książki i druki zwarte:

Abu Zaid, Nasr, Reformation of Islamic Thought: A Critical Historical Analysis, Scientific Council for Government Policy, Amsterdam University Press, Amsterdam 2006

Abu Zaid, Nasr, Rethinking of the Qur’an: Towards a Humanistic Hermeneutics, Humanistic University Press, Amsterdam 2004

Anderson, Benedict, Wspólnoty wyobrażone. Rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu, Znak, Kraków 1997

Babbie, Earl, Badania społeczne w praktyce, Warszawa, 2004

Bates, Daniel, G.. Rassam, Amal, Peoples and Cultures of the Middle East, New Jersey 2001

Bielawski, Józef, Ibn Chaldun, Wiedza Powszechna, Warszawa 2000

Bielawski, Józef, Islam, religia państwa i prawa, Wiedza Powszechna, Warszawa 1973

Boullata, Issa, J., Trends and Issues in Contemporary Arab Thought, Nowy Jork 1990

Cleveland, William, L., A History of the Modern Middle East, Boulder 2000

Clifford, James, 2000, Kłopoty z kulturą, Warszawa: Wydawnictwo KR.

Chojnowski A., Tomaszewski J., Izrael, Warszawa 2003

Corm, Georges, Bliski Wschód w ogniu: oblicza konfliktu 1956-2003, Dialog, Warszawa 2003

Danecki, Janusz, Sulowski, Stanisław, Bliski Wschód, coraz bliżej, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2011

Danecki, Janusz, Polityczne funkcje islamu, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1991

Danecki, Janusz, Podstawowe wiadomości o islamie, tom 1. i 2., Dialog, Warszawa 1997 .

Danecki, Janusz, Podstawowe wiadomości o islamie, tom 1. i 2., Dialog, Warszawa 1997

Dziekan, Marek, Cywilizacja islamu w Azji i Afryce, Książka i Wiedza, Warszawa 2007

Dziekan, Marek, Historia Iraku, Dialog, Warszawa 2007

Dziekan, Marek, Irak. Religia i Polityka, Warszawa 2007

Dziekan, Marek, Złote Stolice Arabów. Szkice o współczesnej myśli arabskiej, Czytelnik, Warszawa 2011.

Flis, Andrzej, Kowalska, Beata, Zapomniani bracia: ginący świat chrześcijan Bliskiego Wschodu, Wydawnictwo WAM, Kraków 2003

Fanon, Franz, Wyklęty lud ziemi, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1985

Geertz, Clifford, 2005, Interpretacja kultur: wybrane eseje, Przeł. Maria M. Piechaczek, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Halliday, Fred, Islam i mit konfrontacji, Dialog, Warszawa 2002

Hourani, Albert, Historia Arabów, Marabut, Gdańsk 2002

Huppert, Uri, Izrael w cieniu fundamentalizmów, Sprawy Polityczne, Warszawa 2007

Husri, Abu Khaldum Sati al-, Lectures on the emergence of the national idea, Beirut 1985

Karsh, Efraim, Karsh, Inari, Empires of the Sand. The Struggle for Mastery in the Middle East 1789-1923, Harvard University Press, Cambridge 2001

Kepel, Gilles, Święta wojna: ekspansja i upadek fundamentalizmu muzułmańskiego, przełożyła Katarzyna Pachniak, Dialog, Warszawa 2003

Kłoskowska, Antonina, Kultury narodowe u korzeni, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1996.

Landau, Jacob, The Politics of Pan-Islam: ideology and organization, Clarendon Press, Oksford 1992.

Lewis, Bernard, Arabowie w historii, Warszawa 1996.

Lewis, Bernard, Muzułmański Bliski Wschód, Marabut, Gdańsk 2003.

Lewis, Bernard, Narodziny nowoczesnej Turcji, przełożył Kazimierz Dorosz, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1972.

Lewis, Bernard, The Jews of Islam, Princeton UP, Princeton 1981.

Maalouf, Amin, Zabójcze tożsamości, przełożyła Halina Lisowska-Chehab, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2002.

Madeyska, Danuta, Historia świata arabskiego: okres osmański, 1516-1920, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1988.

Mahut-Mendecka, Ewa, Archetypy islamu, Eneteia, Warszawa 2005

Ramadan, Tarik, Western Muslims and the Future of Islam, Oxford University Press, Londyn 2004

Said, Edward, Orientalizm, Zysk i spółka, Warszawa 2005

Shlaim, Avi, War and Peace in the Middle East, New York 1995

Turner, Bryan, Orientalism. Postmodernism & Globalizm, Routledge, 1997

Tibi, Bassam, Fundamentalizm religijny, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1997

Thomson W.M., The Land and the Book, Londyn 1870

Turner, Bryan, S., Orientalism. Postmodernism & Globalizm, Routledge 1997

Vali N., The Shia Revival, Norton New York 2007.

Zdanowski, Jerzy, Bliski Wschód 2011: bunt czy rewolucja, Kraków 2011

Zdanowski, Jerzy, Bracia Muzułmanie i inni, Glob, Szczecin 1986

Zdanowski, Jerzy, Historia Arabii Wschodniej, Ossolineum, Wrocław 2004

Artykuły i rozdziały w pracach zbiorowych:

Benedyktowicz, Zbigniew, 1980, O niektórych zastosowaniach metody fenomenologicznej w studiach nad religią, symbolem i kulturą. “Etnografia Polska”, nr 2 (24), s. 9-46.

Danecki, Janusz, Muzułmańscy fundamentaliści a Europa. Koncepcja islamu w dziele Mustafy As Siba’iego, [w:] Pochwała historii powszechnej, Warszawa 1996

Faro, Kais, Lebanese nationalism versus pan arabizm: from Nublus Nujaym to Michel Chiha [w:] Middle Eastern Studies

Kimerling, Baruch, Forming of the Palestinian collective identities, the ottoman and mandatory periods [w:] Middle Eastern Studies

Najjar, Fauzi, The Arabs, Islam and Globalization, Middle East Policy, Vol. XII, numer 3, jesień 2005, www.policyinnovations islam and globalism

Lewis, Bernard, Wielopoziomowa tożsamość Bliskiego Wschodu [w:] Tożsamość w czasach zmiany. Rozmowy w Castel -Gandolfo, pod redakcją Krzysztofa Michalskiego, tłum. Andrzej Pawelec, Znak, Kraków 1995

Renan, Ernest, Co to jest naród,[w:] „Res Publica Nowa”, rocznik XVIII (nr 183), nr 1 (nr 183), Warszawa 2005

Scheper-Hughes, Nancy, 1995, The Primacy of the Ethical Propositions for a Militant Anthropology, “Current Anthropology”, Nr 3 (36)

Zdanowski, Jerzy, Islam wobec wyzwań zacofania i rozwoju; [w:] Mrozek-Dumanowska, Anna, Zdanowski, Jerzy (red.), Islam a globalizacja, Wydawnictwo Naukowe ASKON, Warszawa 2005

Żródła internetowe:

Arab Human development Reports ( 2009-2013)

www.adhr.org

strona Ajruna Appadurai :

http://www.arjunappadurai.org/

Efekty uczenia się:

K_W02.

Ma pogłębioną wiedzę na temat kulturowych uwarunkowań życia społecznego na Bliskim Wschodzie.

K_W05.

Ma pogłębioną wiedzę na temat charakteru i specyfiki procesów społecznych na Bliskim Wschodzie.

K_W10.

Ma specjalistyczną wiedzę na temat religijności i kultury na Bliskim Wschodzie.

K_U01.

Ma umiejętność krytycznej obserwacji i interpretacji zjawisk społecznych i kulturowych i dostrzegania ich wzajemnych relacji i zależności.

K_U02.

Potrafi samodzielnie badać i wyjaśnić rolę struktur społecznych i kulturowych na Bliskim Wschodzie.

K_U04.

Umie krytycznie ocenić kulturowy dorobek człowieka.

K_U06.

Rozumie różnorodność norm i reguł życia społecznego i ich specyfikę na Bliskim Wschodzie.

K_K01.

Rozumie życie społeczne na Bliskim Wschodzie i jest przygotowany do pracy w zespołach realizujących na tym obszarze bądź wobec tego obszaru cele społeczne i obywatelskie.

Metody i kryteria oceniania:

1.Ocena ciągła: bieżące przygotowanie do zajęć i aktywność – 50%.

2. Ocena merytoryczna przygotowanego przez studenta studium przypadku ( tematy 3-5) – 50%, fakultatywnie.

Czas przewidziany na prezentacje projektu indywidualnego bądź dwuosobowego to 25 minut, następnie czas na pytania dodatkowe i

dyskusję grupową. Forma i treść prezentacji do obowiązkowego, szczegółowego, uzgodnienia z prowadzącym.

3. Ocena z pracy pisemnej– 50% .

W ramach oceny przedmiotu możliwe jest zwolnienie z egzaminu pisemnego w sesji w przypadku uzyskania minimum 90 procent

punktacji w toku zajęć (ocena aktywności i przygotowanie studium przypadku).

W przypadku oceny ciągłej i oceny studiom przypadku 1%= 1 punkt, w przypadku pracy pisemnej 1%= 0.5 punktu, z każdej części testu

można wiec uzyskać 15 punktów, łącznie 30.

W przypadku osób przystępujących dopracy pisemnej łączna liczba zdobytych punktów procentowych może przekroczyć 100%.

Praktyki zawodowe:

Ne dotyczy.

Przedmiot nie jest oferowany w żadnym z aktualnych cykli dydaktycznych.
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.
Krakowskie Przedmieście 26/28
00-927 Warszawa
tel: +48 22 55 20 000 https://uw.edu.pl/
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.3.0 (2024-03-22)