Uniwersytet Warszawski - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Legisprudencja

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 2200-1S189
Kod Erasmus / ISCED: 10.0 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (0421) Prawo Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Legisprudencja
Jednostka: Wydział Prawa i Administracji
Grupy: Blok: Teoria i praktyka legislacji
Wykłady specjalizacyjne i konwersatoria dla IV roku studiów prawniczych
Wykłady specjalizacyjne i konwersatoria dla V roku studiów prawniczych
Punkty ECTS i inne: (brak) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Rodzaj przedmiotu:

fakultatywne

Tryb prowadzenia:

w sali

Skrócony opis:

Wykład obejmuje prezentację założeń filozoficznych legitymujących współczesny model stanowienia prawa oraz analizę funkcjonujących w tym zakresie rozwiązań legislacyjnych. Prezentuje teorię tworzenia prawa i praktykę na podstawie danych porównawczych oraz doświadczenia w tworzeniu prawa na przestrzeni ostatnich 200 lat.

Pełny opis:

Celem wykładu jest dostarczenie wiedzy na temat współczesnego oblicza tworzenia prawa, funkcjonowania instytucji tworzących akty normatywne oraz roli obywateli w tym procesie. W przeciwieństwie do jurysprudencji poza zakresem rozważań znalazły się natomiast problemy celu prawa, wartości jakie winno reprezentować i jego stosunek do moralności.

Legisprudencja jest nauką o powstawania prawa w dobie modernizmu i postmodernizmu, bazującą na konfrontacji idei ustawodawstwa jako działań racjonalnego i suwerennego prawodawcy z empirycznymi danymi ukazującymi problemy w tworzeniu prawa we współczesnym świecie. Ważkim argumentem na rzecz wyodrębnienia legisprudencji jest stosunek badacza do prawa jako wytworu decyzji politycznych. W teorii prawa ustawodawstwo jako produkt decyzji politycznych nie jest przedmiotem szczególnego zainteresowania, tymczasem proces tworzenia prawa winien być obiektem studiów teoretycznych i powinno się mu poświęcać przynajmniej taką samą uwagę jak dotychczas decyzjom sędziów.

Przedmiotem zainteresowania legisprudencji są: techniki legislacyjne, alternatywne metody regulacji, nowe typy norm prawnych, wnioski wynikające z ustaleń szkoły ekonomicznej prawa, instrumentalizm prawny, non state law, normy techniczne, efekty globalizacji prawa, wpływ informatyki prawniczej na współczesny kształt prawa, rola ekspertów w procesie legislacyjnym, problem jakości prawa (better regulations), imperatywne i dyskursywne modele tworzenia praw.

Utożsamianie, od czasów Oświecenia, prawa z prawem pisanym (ius scripta) niesie za sobą wielorakie skutki, spośród których najbardziej znanym jest instrumentalizacja prawa. Tworzone prawo pełni często funkcje pozanormatywne. Podstawowym problemem jest zagadnienie legitymizacji podmiotów tworzących prawo, tak w wymiarze parlamentarnym, władzy wykonawczej (ustawodawstwo delegowane) jak i autonomicznych agencji charakterystycznych dla współczesnego państwa regulacyjnego. W XX wieku uległy zmianie zarówno formy regulacji, model prawodawcy, jak i zakres stosunków społecznych poddanych oddziaływaniu legislacji.

Przedmiotem wykładu jest zakres autonomii ustawodawcy, wpływ obywateli na tworzone prawo oraz cywilizacyjne uwarunkowania w jego tworzeniu. W wykładzie pominięte zostały proceduralne aspekty procesu ustawodawczego, omawiane wszak szczegółowo w wykładzie z zakresu prawa konstytucyjnego.

TEMATY WYKŁADU:

1. Idea monopolu ius scripta – Oświecenie i przesłanki powstania idei racjonalnego ustawodawcy.

J. Bentham – kodeks jako „nowe prawo”.

2. Friedrich Karl von Savigny jako krytyk idei ius scripta. Zwycięstwo ustawy w XIX w. jako powszechnej formy prawa. Konstytucje europejskie jako fundament Rechtsstaat.

3.. Emmanuel-Joseph Sieyès i F. A. Hayek - idea technokratycznego kontrolera projektów aktów prawnych - sądy konstytucyjne, francuska Rada Stanu, Izba Prawodawcza, polska Rada Legislacyjna.

4.. Współczesne modele tworzenia prawa: imperatywny, dyskursywny, obywatelki, outsourcing legislation. Nowe funkcje ustawodawstwa delegowanego jako efekt racjonalizacji parlamentów.

5. Polska - działania legislacyjne rządu. Przygotowywanie założeń i projektów ustaw. Rola Rządowego Centrum Legislacji.. Dane empiryczne 1992-2019. Rola służb legislacyjnych w tworzeniu prawa.

6. Polska - Sejm jako twórca prawa. Ocena dorobku - 1992-2019. Rola Marszałka, komisji i podkomisji sejmowych w pracach ustawodawczych. Rola Sejmu po Traktacie z Lizbony – sejm jako twórca prawa europejskiego. Stosunek Sejmu do inicjatyw obywatelskich. Dysfunkcje procedur tworzenia prawa.

7. Transparentność procesu tworzenia prawa w Polsce. Zielone i białe księgi w UE a polski model konsultacji społecznych. Konsultacje i wysłuchanie publiczne. Planowanie legislacyjne. Ocena przejrzystości prac legislacyjnych rządu i parlamentu. Problem dostępu do prawa.

8. Rola ciał pośredniczących w tworzeniu prawa. Arbitralna decyzja polityczna v. agregacja interesów. Status grup interesu. Pozycja NGO-ów związków zawodowych i organizacji pracodawców. Komisja trójstronna i komisja wspólna rządu i samorządu terytorialnego. Lobbing. Polski quasi korporacyjny model tworzenia prawa.

9. Nowe formy tworzenia prawa: sunset legislation, „spec-ustawy”, lex mercantoria, normy techniczne, prawo agencji (USA i rola Administrative Procedure Act), problem suwerenności aktów prawnych władzy wykonawczej (Francja).

10. Rola ekspertów i doradców w procesie tworzenia prawa. Czy istnieją niezależni eksperci? Problem ekspertów partyjnych. Instytucje eksperckie i ich rola w tworzeniu prawa. Dostępność ekspertyz w procesie tworzenia prawa. Wymogi funkcjonowania ”Obserwatorium legislacyjnego”.

11. Problem ius electronicum. Wpływ informatyzacji prawa na kształt legislacji. Nowe możliwości legislacyjne w modelu ”wytnij-wklej”. Niebezpieczeństwa w tworzeniu prawa jako następstwo informatyzacji prawa. Wpływ elektronicznych baz danych na tworzenie prawa. Granice algorytmizacji w tworzeniu prawa.

12. Ku przyszłości? Globalizacja jako wyznacznik prawa: konwergencji, recepcja prawa? Śmierć kodeksów? Co kryje się za twierdzeniami o inflacji prawa? Rola non state law. Czym jest współczesne ustawodawstwo? Czy F. Savigny miał rację?

Literatura:

DZIEŁA KLASYCZNE:

Jean Jacques Rousseau, O umowie społecznej, przełożył Maciej Starzewski,

Monteskiusz, O duchu praw, przełożył Tadeusz Boy-Żeleński,

Thomas Hobbes, Lewiatan, przełożył Czesław Znamierowski,

Fryderyk Karl von Savigny, O powołaniu naszych czasów do ustawodawstwa I nauki prawa, przełożył K. Opałek, PWN Warszawa 1964

Carl Schmitt, Teologia polityczna I inne pisma, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków; Fundacja im. Stefana Batorego, Warszawa 2004.

Friedrich August von Hayek, Law, Legislation and Liberty : a new statement of the liberal principles of justice and political economy Vol. 1 : Rules and order, Routledge and Kegan Paul, London 1973.

Friedrich August von Hayek Law, Legislation and Liberty : a new statement of the liberal principles of justice and political economy / F.A. Hayek. Vol. 2 : The mirage of social justice. Univ. of Chicago, Chicago 1978.

LITERATURA POLSKA:

1. K. Sójka Zielińska, Historia prawa, Warszawa 2015.

2. Cyrul Wojciech, Wpływ procesów komunikacyjnych na praktykę tworzenia I stosowania prawa, Lex a Wolters Kluwer business, Warszawa 2012.

3. Goetz Klaus, Radosław Zubek, Stanowienie prawa w Polsce. Reguły legislacyjne a jakość ustawodawstwa, Sprawne państwo, Program Ernst&Young, Warszawa 2005

4. Jasiecki Krzysztof, Małgorzata Molęda-Zdziech, Urszula Kurczewska, Lobbing. Sztuka skutecznego wywierania wpływu, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2006.

5. Kurczewska Urszula, Lobbing i grupy interesu w Unii Europejskiej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011.

6. Kustra Ewa, Polityczne problemy tworzenia prawa, UMK, Toruń 1994.

7. Materiały z konferencji Rady Legislacyjnej zorganizowanej w dniu 14 grudnia 2005 roku w gmachu Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w Warszawie, "Przegląd Legislacyjny" nr 1 (53) 2006 (cały numer).

8. Michalak Anna, Postępowanie ustawodawcze w parlamencie Zjednoczonego Królestwa w zakresie rządowych projektów publicznych, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2013.

9. Oświecimski Konrad, Grupy interesu i lobbing w amerykańskim systemie politycznym, Akademia Ignatianum, Wydawnictwo WAM, Kraków 2012.

10. Patyra Sławomir, Mechanizmy racjonalizacji procesu ustawodawczego w Polsce w zakresie rządowych projektów ustaw, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2012.

11. Piotrowski Ryszard, Spór o model tworzenia prawa, PWN, Warszawa 1988.

12. Postępowanie ustawodawcze, red. E. Zwierzchowski, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1993.

13. Przejrzystość procesu stanowienia prawa. Raport z realizacji projektu „Społeczny monitoring procesu stanowienia prawa“, Fundacja Batorego Warszawa 2008.

14. Staśkiewicz Wiesław, Stanowienie prawa, w: Demokracja w Polsce 2005-2007, red. L. Kolarska-Bobińska, Jacek Kucharczyk, Jarosław Zbieranek, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2007.

15. Staśkiewicz Wiesław, Wykluczenie prawne w procesie tworzenia prawa, w: Prawo i wykluczenie. Studium empiryczne, red. Anna Turska, Wydawnictwo C.K. Beck, Warszawa 2010.

16. Surdej Aleksader, Determinanty regulacji administracyjnoprawnych w oddziaływaniu państwa na gospodarkę, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 2006.

17. Szmyt Andrzej, Stanowienie ustaw w RFN. Rozwiązania proceduralno-organizacyjne w prawie konstytucyjm, Uniwersytet Gdański, Gdańsk 1993.

18. Szpor Andrzej, Akt reglamentacyjny jako instrument działania administracji we Francji, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2003.

19. Tworzenie prawa w demokratycznym państwie prawnym, Wydawnictwo Sejmowe, red. H. Suchocka, Warszawa 1992,

20. Wróblewski Jerzy, Teoria racjonalnego tworzenia prawa, Ossolineum 1985.

21. Wronkowska Sławomira, Ekspert w procesie tworzenia prawa, „Państwo i Prawo“ 2000 z. 9.

22. Wronkowska Sławomira, Problemy racjonalnego tworzenia prawa, UAM seria Prawo nr 108, Poznań 1982.

23. Zubek Radosław, Klaus H. Goetz, Martin Lodge, Planowanie legislacyjne w Europie Środkowej. O strategicznym zarządzaniu legislacją rządową, Sprawne państwo. Program Ernst&Young, Warszawa 2007.

LITERATURA ZAGRANICZNA:

1. Alvares Jose, International Organizations as Law-makers, Oxford University Press, Oxford 2006. part. II. Multilateral Treaty-Making and Institutionalized Dispute Settlement; s.273-645.

2. Bronwen Morgan, Karen Yeung, An Introduction to Law and Regulation. Text and Materials, Cambridge University Press, Cambridge 2007.

3. Ekins Richard, The Nature of Legislative Intent, Oxford University Press, Oxford 2012,

4. Evaluation of Legislation, ed. Ulrich Karpen. Proceedings of the Fourth Congress of the European Association of Legislation (EAL) in Warsaw (Poland), June 15th-16th, 2000, Nomos Verlagsgesellchaft, Baden-Baden 2002.

5. Latour Bruno, The Making of Law. An Ethnography of the Conseil D’État, Polity Press 2010.

6. Regulation through Agencies in the EU. A New Paradigm of European Governance, eds. Damien Geradin, Rodolphe Munoz, Nicolas Petit, Edward Elgar, Cheltenham, UK, Northampton, USA 2005.

10. The Role of Governments in Legislative Agenda Setting, eds. Bjorn Erik Rasch, George Tsebelis, Routledge/ECPR Studies in European Political Science. Abingdon 2011.

11. The Role of Legislative Services in the Legislative Process, Warsaw 25-26 March 2004, ed. W Staśkiewicz, Bureau of Research, Chancellery of the Sejm, Warsaw 2005.

12. The Theory and Practice of Legislation. Essays in Legisprudence, ed. Luc J. Wintgens, Ashgate, Aldershot 2005.

13. Waldrom Jeremy, Dignity of Legislation, Cambridge University Press, Cambridge 1999.

14. Wintgens Luc J., Legisprudence. Practical Reason in Legislation, Ashgate, Farnham 2012

15. Zamboni Mauro, Globalization and Law-making: Time to Shift a legal Theory's Paradigm, in: "Legisprudence" Issue 1. vol. I.

Efekty uczenia się:

Wykład pozwala studentom:

a) zapoznać się z teoriami legitymującymi proces tworzenia prawa od teorii Jana Jakuba Rousseau i Friedricha Karla von Savigny do stanowiska przedstawicieli Critical Legal Studies,

b) poznać współczesne formy i społeczne uwarunkowania procesu tworzenia prawa, alternatywne formy jego tworzenia, organizację wsparcia eksperckiego oraz rolę lobbystów i grup interesów,

Student potrafi również wyjaśnić przyczyny niedoskonałości tworzonego w Polsce prawa, a także warunki jakie powinny być spełnione by tworzone prawo było należytej jakości. Uzyskuje też wiedzę o kierunkach zmian zachodzących w ustawodawstwie pod wpływem procesów globalizacyjnych. Bezpośrednim efektem uczenia się jest przygotowanie do zawodu legislatora

Metody i kryteria oceniania:

Warunkiem zaliczenia jest uczestnictwo w zajęciach na których przewidziana jest kontrola obecności.

Praktyki zawodowe:

brak

Przedmiot nie jest oferowany w żadnym z aktualnych cykli dydaktycznych.
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.
Krakowskie Przedmieście 26/28
00-927 Warszawa
tel: +48 22 55 20 000 https://uw.edu.pl/
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.3.0 (2024-03-22)