Uniwersytet Warszawski - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Rządy ludu a rządy prawa w demokracji konstytucyjnej

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 2200-1S206
Kod Erasmus / ISCED: 10.0 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (0421) Prawo Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Rządy ludu a rządy prawa w demokracji konstytucyjnej
Jednostka: Wydział Prawa i Administracji
Grupy: Blok: Sądownictwo i zawody prawnicze w demokracji konstytucyjnej
Wykłady specjalizacyjne i konwersatoria dla IV roku studiów prawniczych
Wykłady specjalizacyjne i konwersatoria dla V roku studiów prawniczych
Punkty ECTS i inne: (brak) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Rodzaj przedmiotu:

fakultatywne

Tryb prowadzenia:

w sali

Skrócony opis:

W ramach konwersatorium podjęte zostaną najważniejsze problemy dotyczące legitymizacji władzy i prawa w społeczeństwie obywatelskim. Zajęcia poświęcone będę złożonej relacji między fundamentalną dla ustroju demokratycznego zasadą rządów ludu a wyznaczającą rdzeń zasady konstytucjonalizmu ideą rządów prawa.

Przedmiotem zajęć będzie przegląd i krytyczna analiza najistotniejszych stanowisk filozoficzno-prawnych co do warunków prawowitego kształtowania woli politycznej w ramach instytucji prawnych współczesnych demokracji konstytucyjnych. Akcent będzie przy tym położony na wielość stanowisk w kwestiach filozoficznych fundamentów współczesnego konstytucjonalizmu oraz teorii demokracji.

Pełny opis:

W ramach zajęć podjęte zostanie zagadnienie roli filozofii prawa jako praktycznego narzędzia w rozwiązywaniu problemów polityczno-prawnych jakie wyłaniają się na tle realizacji zasady rządów ludu oraz idei rządów prawa. Dyskusja skoncentrowana będzie wokół następujących tematów:

1. Zasada rządów ludu a idea rządów prawa – wzajemne relacje i uwarunkowania.

2. Aksjologiczne podstawy konstytucjonalizmu i demokracji.

3. Charakterystyka rule of law jako idei politycznej i prawnej.

4. Społeczne uwarunkowania ustroju demokratycznego - ekonomia, edukacja, społeczeństwo obywatelskie.

5. Spory o status „reguły większości” jako metody rozstrzygania w demokracji konstytucyjnej.

6. Materialne koncepcje demokracji: legitymizacja poprzez wartości.

7. Deliberatywne koncepcje demokracji: legitymizacja przez dyskurs.

8. Liberalny a republikański model konstytucjonalizmu.

9. Znaczenie konstytucji jak instrumentu samoograniczenia suwerena.

10. Charakterystyka władzy konstytuującej w procesie tworzenia i zmiany konstytucji.

11. Spory o legitymizację sądownictwa konstytucyjnego w demokracji konstytucyjnej.

12. Spory o „polityczność” prawa i władzy sądowniczej.

13. Udział społeczeństwa w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości.

14. Demokracja i konstytucjonalizm w perspektywie integracji międzynarodowej. Legitymizacja sądownictwa międzynarodowego i ponadnarodwego.

Literatura:

Literatura będzie przekazywana uczestnikom sukcesywnie, z odpowiednim wyprzedzeniem. W ramach literatury podstawowej dla omawianego zagadnienia wskazać można:

Ackerman B., We the People: Foundations, Harvard University Press 1991;

Alexander L., Constitutionalism. Philosophical Foundations, Cambridge University Press 2001;

Bellamy R., Political Constitutionalism. A Republican Defence of the Constitutionality of Democracy, Cambridge University Press 2010;

Biernat T., Legitymizacja władzy politycznej. Elementy teorii, Toruń 2000;

Dworkin R., Freedom’s Law, Oxford University Press 1996;

Dworkin R., Imperium prawa, Warszawa 2006;

Dworkin R., Is Democracy possible here? Principles for a new democratic debate, Princeton University Press 2006;

Eisgruber Ch., Constitutional Self-Government, Harvard University Press 2001;

Granat M., Od klasycznego przedstawicielstwa do demokracji konstytucyjnej (ewolucja prawa i doktryny we Francji), Lublin 1994;

Gutmann A., Thompson D., Democracy and Disagreement, Harvard University Press 1996;

Habermas J., Faktyczność i obowiązywanie. Teoria dyskursu wobec zagadnień prawa i demokratycznego państwa prawnego, Warszawa 2005;

Held D., Modele demokracji, Kraków 2010;

Kaleta J. K., Sądownictwo konstytucyjne a teorie demokracji, Państwo i Prawo, z. 5 2018;

Kaleta J. K., Władza konstytuująca jako przedmiot badań nauk prawnych, „Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna” nr 1 2018;

Kaleta J. K., Ograniczenia władzy ustrojodawczej w demokracji konstytucyjnej, "Państwo i Prawo" z. 12 2018;

Kelsen H., Istota i rozwój sądownictwa konstytucyjnego, Warszawa 2009;

Kelsen H., O wartości i istocie demokracji, Warszawa 1935;

Laughlin M., Walker N., The paradox of constitutionalism : constituent power and constitutional form, Oxford University Press 2007;

Lipset S. M., Some Social Requisites of Democracy: Economic Development and Political Legitimacy, The American Political Science Review, Vol. 53, No. 1;

Mańko R., W stronę krytycznej filozofii orzekania. Polityczność, etyka, legitymizacja, Łódź 2018;

Maravall M. J., Przeworski A. (red.), Demokracja i rządy prawa, Warszawa 2010;

Rosanvallon P., La légitimité démocratique. Impartialité, réflexivité, proximité, Seuil: Paris 2008;

Sadurski W., Prawo przed sądem. Studium sądownictwa konstytucyjnego w postkomunistycznych Państwach Europy Środkowej i Wschodniej, Warszawa 2008;

Sulikowski A., Współczesny paradygmat sądownictwa konstytucyjnego wobec kryzysu nowoczesności, Wrocław 2008;

Sweet A.S., Governing with Judges. Constitutional Politics in Europe, Oxford University Press 2000;

Tamanaha B.Z., On the Rule of Law. History, Politics, Theory, Cambridge University Press 2004;

Waldron J., Law and Disagreement, Oxford University Press New York 2001.

Efekty uczenia się:

Po ukończeniu przedmiotu student zdobędzie następujące umiejętności:

W zakresie wiedzy:

- identyfikacja aksjologicznych fundamentów współczesnego konstytucjonalizmu i ich związków z normatywnymi teoriami demokracji;

- charakterystyka źródeł legitymizacji władzy w demokracji konstytucyjnej;

- identyfikacja modeli ustroju demokratycznej i odpowiadającego im kształtu instytucji konstytucyjnych.

W zakresie umiejętności społecznych:

- dostrzeganie znaczenia problemu legitymizacji władzy dla funkcjonowania porządku prawnego oraz społeczeństwa obywatelskiego;

- identyfikowanie funkcji poszczególnych instytucji ustrojowych w kontekście aksjologicznych fundamentów demokracji konstytucyjnej;

- identyfikowanie konfliktu wartości leżących u podstaw przyjmowanych rozwiązań ustrojowych;

- zdolność do krytycznej analizy zakresu i sposobu realizacji kompetencji przez organy władzy publicznej z punktu widzenia źródeł i granic ich uprawomocnienia;

- zrozumienie procesów transformacji sfery publicznej oraz odpowiadających im przemian w kulturze prawnej;

- zdolność rozpoznania, jakie rodzaje argumentów są lub mogą być wykorzystane w sporach o trudne etycznie lub politycznie kwestie prawne, a także z jakich przekonań, założeń bądź presupozycji wynika sięgnięcie po określone racje w sporze;

- zdolność do racjonalnego argumentowania na rzecz własnego stanowiska w analizowanych sporach oraz odróżnienia własnych poglądów od konkurencyjnych stanowisk;

- świadomość znaczenia swojego udziału w sferze obywatelskiej kontroli władzy oraz kształtowaniu kultury prawnej społeczeństwa;

- świadomość odpowiedzialności za podnoszenie poziomu kultury prawnej i politycznej w zakresie spraw publicznych omawianych na zajęciach;

- dostrzeżenie wartości otwartej, krytycznej dyskusji wokół spraw publicznych.

Metody i kryteria oceniania:

Istotą prowadzonych zajęć jest odrzucenie wiedzy pamięciowej na rzecz zrozumienia problemów z zakresu filozofii prawa, nauki o państwie oraz prawa konstytucyjnego. Teksty wybrane i udostępnione studentom będę wymagały samodzielnej i wnikliwej lektury oraz własnej interpretacji.

Przedmiotem oceny będzie umiejętność rekonstrukcji opisowych i normatywnych argumentów formułowanych przez zwolenników i przeciwników określonych poglądów oraz ufundowanych na nich rozwiązań instytucjonalnych, a także zdolność samodzielnego formułowania poglądów i precyzyjnego ich uzasadniania, podważania argumentów przeciwnych.

Zaliczenie na podstawie obecności (dopuszczalne dwie nieobecności w semestrze), aktywności na zajęciach oraz pracy pisemnej.

Kryteria brane pod uwagę przy ocenie pracy: bibliografia, rzetelność naukowa, znajomość literatury przedmiotu, umiejętność formułowania problemów badawczych oraz dokonywania samodzielnej oceny materiałów źródłowych.

Praktyki zawodowe:

Brak

Przedmiot nie jest oferowany w żadnym z aktualnych cykli dydaktycznych.
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.
Krakowskie Przedmieście 26/28
00-927 Warszawa
tel: +48 22 55 20 000 https://uw.edu.pl/
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.3.0 (2024-03-22)