Uniwersytet Warszawski - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Precedensy sądowe we współczesnych kulturach prawnych (między ścisłym związaniem a argumentacyjną spójnością prawa)

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 2200-1S210
Kod Erasmus / ISCED: 10.0 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (0421) Prawo Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Precedensy sądowe we współczesnych kulturach prawnych (między ścisłym związaniem a argumentacyjną spójnością prawa)
Jednostka: Wydział Prawa i Administracji
Grupy: Blok: Sądownictwo i zawody prawnicze w demokracji konstytucyjnej
Punkty ECTS i inne: (brak) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Rodzaj przedmiotu:

fakultatywne

Założenia (opisowo):

WYMAGANIA

Konwersatorium przeznaczone jest dla studentów II–V roku. Nie przewiduje się szczególnych wymagań formalnych, choć mile widziane są zainteresowania ustrojem sądów i procedurami sądowymi, konstytucjonalizmem, prawem porównawczym itp. Przydatna może okazać się znajomość języków obcych (głównie języka angielskiego).


ZAŁOŻENIA

Zakłada się, że student posiada podstawową wiedzę dotyczącą ustroju sądów oraz podstawowych zasad postępowania, w tym wydawania orzeczeń i ich uzasadniania.


Tryb prowadzenia:

zdalnie

Skrócony opis:

Celem zajęć jest przedstawienie sporów, jakie toczą się wokół idei zastosowania w różnych systemach prawnych instytucji precedensu sądowego. Instytucja ta wywodzi się ze średniowiecznego prawa angielskiego, lecz w XIX i XX wieku została rozwinięta i dostosowana do standardów praworządnych państw, włącznie z zasadą podziału władz i silną pozycją parlamentu jako władzy prawodawczej. W państwach Europy kontynentalnej twierdzi się wszak, że można już mówić o prawotwórstwie sądowym i przyjęciu co najmniej tzw. niewiążących precedensów (precedensów de facto). Wymaga to przemyślenia.

Pełny opis:

Od końca XX wieku, zwłaszcza wraz z upowszechnieniem się dostępu prawników do elektronicznych baz danych typu LEX, ze znaczną popularnością spotkały się opinie, że obserwowana w krajach Europy kontynentalnej (tzw. civil law countries, w tym w Polsce) praktyka powoływania w uzasadnieniach wyroków sądów sygnatur, a zwłaszcza tez wyrażonych we wcześniej wydanych orzeczeniach sądowych, ma charakter orzekania na podstawie precedensu.

Prowadzący zajęcia uważa taką opinię za błędną ze względu na istotne różnice między sposobem rozumowania, zwłaszcza źródłami i przebiegiem procesu kształtowania normatywnej podstawy sądowego rozstrzygnięcia. W polskiej praktyce sądowej argumentacja z analogii, rozumowanie indukcyjne oraz powiązanie analizy stanu faktycznego sprawy i wykładni właściwych źródeł prawa pełni odmienna rolę niż w sądach angielskich i amerykańskich. Odmienne są też funkcje argumentu z zasady wyrażonej w innym orzeczeniu sądu.

Zjawiska poszukiwania spójności orzecznictwa (koherencji) nie można jednak lekceważyć. Prowadzący zajęcia wskaże uczestnikom m.in. jak odczytywać argumenty zawarte w uzasadnieniach sądów, aby ustalić współzależność orzeczeń sądowych, jak formułować argumenty trafne i uniknąć argumentacji zdradzającej niezrozumienie współczesnych instytucji prawnych.

Zajęcia będą dotyczyły orzecznictwa sądowego w krajach należących do kultury common law, orzecznictwa sądów ponadnarodowych (TSUE, ETPC) oraz oczywiście sądów polskich. Zajęcia będą też miały wymiar praktyczny: będą obejmowały przygotowanie glos do orzeczeń SN, NSA i TK (również z myślą o ich publikacji).

Literatura:

1. Dworkin R.: Imperium prawa, Kraków 2006,

2. Hauser R., Trzciński J.: Prawotwórcze znaczenie orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, Warszawa 2008,

3. Hutchinson A.C., Toward an Informal Account of Political Interpretation, CUP, 2018;

4. Kmieciak Z.: Prawotwórstwo sędziowskie w sferze jurysdykcji sądów administracyjnych, „Państwo i Prawo” 2006/12,

5. Koszowski M.: pt. Rozumowanie per analogiam w prawie precedensowym: dwa ujęcia analogii, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio G – Ius, 2015

6. Kress K.: Legal Reasoning and Coherence Theories: Dworkin’s Rights Thesis, Retroactivity, and the Linear Order of Decisions, „California Law Review”, vol. 72 (1984),

7. Lamond G.: Precedent and Analogy in Legal Reasoning, „The Stanford Encyclopedia of Philosophy”, red. Edward N. Zalta, 2006,

8. Leszczyński L., Liżewski B., Szot A. (red.): Precedens sądowy w polskim porządku prawnym, Warszawa 2018,

9. MacCormick D.N., R.S. Summers (eds.): Interpreting precedents. A comparative study, Dartmouth 1997,

10. Morawski L.: Precedens a wykładnia, „Państwo i Prawo” nr 10/1996,

11. Peters Ch. (ed.): Precedent in the United States Supreme Court, 2013;

12. Safjan M.: Skutki prawne orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, „Państwo i Prawo” nr 3/2003,

13. Schauer F.: Thinking Like a Lawyer. A New Introduction to Legal Reasoning, 2009;

14. Stawecki T.: Precedens jako zadanie dla nauk prawnych; w: Precedens w polskim systemie prawa. Materiały z konferencji Zakładu Praw Człowieka WPiA UW, pod red. A. Śledzińskiej-Simon i M. Wyrzykowskiego, Warszawa 2010,

15. Stawecki T.: Precedens w polskim porządku prawnym. Pojęcie i wnioski de lege ferenda; w: Precedens w polskim systemie prawa (j.w.);

16. Wojciechowski M., Pewność prawa, Gdańska 2017;

17. Wróblewski J.: Precedens i jednolitość sądowego stosowania prawa, „Państwo i Prawo” nr 10/1971,

18. Zirk-Sadowski M.: Tzw. prawotwórcza decyzja sądowego stosowania prawa, „Studia Prawnicze” nr 1-2/1980,

19. Zych T.: W poszukiwaniu pewności prawa. Precedens a przewidywalność orzeczeń sądowych w tradycji prawa anglosaskiego, Toruń 2017.

Efekty uczenia się:

Prowadzący zakłada, że mimo niewielkich ram czasowych proponowanych zajęć, studenci będą:

a) mogli zdobyć szerszą wiedzę o roli orzecznictwa sądowego w procesie funkcjonowania demokratycznego i praworządnego państwa, zarówno w systemie common law, jak i w systemie prawa Europy kontynentalnej ;

b) posiadać umiejętności praktyczne w zakresie dokonywania analizy stanowisk sądów powołujących się na wcześniejsze orzeczenia innych sądów, zwłaszcza sądów konstytucyjnych i sądów najwyższych. Wymaga to rozumienia zarówno kompetencji sądów, jak i argumentacji zawartej w uzasadnieniach konkretnych orzeczeń sądowych;

c) mogli rozwinąć kompetencje społeczne, w szczególności świadomość roli jaką pełnią sądy we współczesnych społeczeństwach, na czym współcześnie polega postępowanie sądowe, a także w jaki sposób można uzasadniać wydane orzeczenia.

Metody i kryteria oceniania:

Zajęcia będą prowadzone w formie konwersatorium. Będę polegać na wspólnej analizie materiałów przedstawionych przez prowadzącego i dyskusji nad argumentami prezentowanymi w konkretnych sporach. Prowadzący zakłada zatem istotny udział studentów w analizie i interpretacji orzeczeń sądowych, a także stanowisk wyrażanych przez przedstawicieli nauk prawnych (doktryny prawniczej).

Podstawą zaliczenia będzie obecność na zajęciach i udział w kolejnych pracach. Niewykluczone jest także przygotowanie nieobowiązkowych prac pisemnych (raportów, analiz, glos do orzeczeń sądowych itp.)

Praktyki zawodowe:

Nie związane bezpośrednio z proponowanym przedmiotem.

Przedmiot nie jest oferowany w żadnym z aktualnych cykli dydaktycznych.
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.
Krakowskie Przedmieście 26/28
00-927 Warszawa
tel: +48 22 55 20 000 https://uw.edu.pl/
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.3.0 (2024-03-22)