Uniwersytet Warszawski - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Podejmowanie decyzji prawnych - ujęcie psychologiczne

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 2200-1S214
Kod Erasmus / ISCED: 10.0 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (0421) Prawo Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Podejmowanie decyzji prawnych - ujęcie psychologiczne
Jednostka: Wydział Prawa i Administracji
Grupy: Blok: Stosowanie prawa i interpretacja prawnicza
Wykłady specjalizacyjne i konwersatoria dla IV roku studiów prawniczych
Wykłady specjalizacyjne i konwersatoria dla V roku studiów prawniczych
Punkty ECTS i inne: (brak) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Rodzaj przedmiotu:

fakultatywne

Założenia (lista przedmiotów):

Logika prawnicza 2200-1P002
Wstęp do prawoznawstwa 2200-1P001

Założenia (opisowo):

Wymogi:

Konwersatorium przeznaczone jest dla studentów od II do V roku. Nie przewiduje się żadnych szczególnych wymogów formalnych, czy merytorycznych. Kluczem do efektywnego skorzystania z zajęć jest ciekawość poznawcza i chęć wyjścia poza ramy prawoznawstwa. Zajęcia z założenia mają bowiem charakter interdyscyplinarny. Do pracy z lekturami konieczna będzie znajomość języka angielska na poziomie umożliwiającym czytanie ze zrozumieniem.


Założenia:

Zakłada się, że każdy uczestnik zajęć posiada nabytą na pierwszym roku studiów wiedzę z przedmiotów "Wstęp do prawoznawstwa" i "Logika prawnicza". Orientuje się w podstawach metodologii nauk prawnych, właśnie w oparciu o wiedzę z tych dwóch przedmiotów, oraz potrafi zidentyfikować kluczowe momenty w procesie stosowania prawa. Ze zdolności praktycznych, ze względu na konwersatoryjną formę zajęć, student powinien umieć przygotować i przedstawić ustnie referat na zadany/wybrany temat.


Tryb prowadzenia:

w sali

Skrócony opis:

Celem zajęć jest przybliżenie zagadnienia podejmowania decyzji prawnych - w szczególności przez takich władczych decydentów prawnych jak sędziowie - z perspektywy empirycznej. Zajęcia będą miały charakter interdyscyplinarny, tzn. będą koncentrowały się na psychologicznych (kognitywistycznych) zjawiskach, które mogą wystąpić w toku podejmowania decyzji prawnych przez osoby zajmujące stanowiska decyzyjne. Rozpoznanie mechanizmów psychologicznych (poznawczych), które wpływają na kształt decyzji prawnych, pozwoli na uchwycenie problemu podejmowania decyzji prawnych od strony realistycznej, a nie li tylko modelów idealistycznych, które można znaleźć w literaturze prawniczej.

Pełny opis:

Prawo w umysłach prawników bywa najczęściej utożsamiane z testem prawnym, który – nawiasem mówić – jest nadal nowinką historyczną po epoce ustnego przekazywania sobie treści norm postępowania. Sam tekst prawny nie może jednak w żaden sposób kształtować rzeczywistości społecznej. Potoczna asocjacja, że prawo to tekst, nie może uchwycić tego, co w prawie najbardziej intrygujące, czyli jego sprawczości. Aby prawo kształtowało czyjekolwiek zachowanie musi być przestrzegane i stosowane, a zatem musi znaleźć się w pozycji przesłanki podejmowania decyzji.

Decyzje prawne – przez które rozumiemy władcze rozstrzygnięcia przedłożonych stanów faktycznych przez aktorów praktycznego dyskursu prawniczego (głównie sędziów) – mogą być badane empirycznie jako fakty poznawcze. Decydent prawny musi poznać treść normy prawnej, aby móc przy jej pomocy wywieść konsekwencje prawne dla danej sprawy. Otwarta jest zatem droga do postawienia pytania: jak przebiega prawnicze poznanie? W ramach zajęć spróbujemy poszukać odpowiedzi na to pytanie, interdyscyplinarnie przekraczając granicę pomiędzy naukami prawnymi a kognitywistką (głównie psychologią poznawczą i neuropsychologią). Będziemy zatem poruszać się w płaszczyźnie faktów naukowych a nie analitycznych spekulacji. Zadamy sobie bardziej szczegółowe pytania, tj.:

1) Czy prawnicy potrafią w jakiś osobliwy sposób wniknąć w treść tekstu prawnego, czy też czytają go tak samo jak „zwykli śmiertelnicy”?

2) Czy istnieje coś takiego jak „umysł prawniczy” i czy można go w sobie wypracować?

3) Jak wygląda interpretacja prawa od strony procesów poznawczych?

4) Czy da się odseparować myślenie moralne od myślenia prawniczego?

5) Co to znaczy, że prawo jest źródłem motywacji do podjęcia takiej a nie innej decyzji prawnej?

6) Czym jest „podążanie za regułą” w ujęciu psychologicznym?

7) Czy sędzia może ulec błędom poznawczym, a jeżeli tak to jakim? Jak wypływa to na sprawiedliwe orzekanie?

8) Jaką rolę mogą ogrywać emocje w podejmowaniu decyzji prawnej?

Zajęcia będą prowadzone przez nauczyciela akademickiego, który łączy wykształcenie (i praktykę) prawniczą z wykształceniem (neuro)psychologicznym. Ma on nadzieję, że razem z zainteresowanymi studentami wspólnie zajrzą do „prawniczej głowy”, aby ustalić, co i jak może się tam zadziać w momencie przeobrażania tekstu prawnego („prawa w książkach”) w sprawcze fakty („prawo w działaniu”).

Literatura:

Monografie i artykuły:

1. Józef Bremer: Wprowadzenie do filozofii umysłu, Wyd. WAM, Kraków 2010;

2. Bartosz Brożek: Umysł prawniczy, Copernicus Center Press, Kraków 2018;

3. Bartosz Brożek: Rule-Following, Copernicus Center Press, Kraków 2013;

4. Mariusz J. Golecki, Marcin Romanowicz, Jerzy W. Wojciechowski: Nudging in Tax Law? Eyetracking Research on Limits of Efficacy of Legal Definitions, (w:) K. Mathis, A. Tor (eds.), Nudging - Possibilities, Limitations and Applications in European Law and Economics, Springer 2016, rozdział 15, s. 289-313;

5. Mariusz J. Golecki, Marcin Romanowicz: Cognitive Efficiency within the Context of Legal Expert Knowledge. The Eye-tracking Study on the Polish Legal Notaries, Law and Forensic Science vol. 9, 2015, s. 66-109;

6. Gabriel Gottfried: Teoria poznania. Od Kartezjusza do Wittgensteina, Wyd. WAM, Kraków 2007;

7. Leon Petrażycki: Wstęp do nauki o prawie i moralności, PWN, Warszawa 1959;

8. Leon Petrażycki: O pobudkach postępowania i o istocie moralności i prawa, Oficyna Naukowa, Warszawa 2002;

9. Tomasz Pietrzykowski: Intuicja prawnicza. W stronę zewnętrznej integracji teorii prawa, Difin, Warszawa 2012;

10. Marcin Romanowicz: The Effectivness of Interpretative Arguments in the View of Cognitive Theory of Legal Interpretation, (w:) M. Araszkiewicz i in. (red.), Argumentation 2012, Brno 2012, s. 77-88;

11. Amos Tversky, Daniel Kahneman: Judgment under uncertainty. Heuristics and biases, Science 1185 (4157), 1974, s. 1124-1131;

12. Jerzy Wróblewski: Justification of Legal Decision, Revue Internationale de Philosophie, vol. 127-128, 1979, s. 277-293;

13. Jerzy Wróblewski: Zagadnienie wielopłaszczyznowości w metodologii współczesnej teorii prawa, Studia Prawnicze z. 21, 1969, s. 3-24;

14. Jerzy Wróblewski: Prawo i płaszczyzny jego badania, Państwo i Prawo nr 6/1969, s. 996-1006.

(konkretne materiały, które będą omawiane na zajęciach zostaną przedstawione na początku cyklu zajęć; materiały zostaną wybrane w postaci fragmentów monografii lub całych artykułów naukowych z powyższej listy; nie wyklucza się aktualizacji listy o najnowszą literaturę przed rozpoczęciem cyklu zajęć)

Efekty uczenia się:

Po ukończeniu konwersatorium student potrafi zidentyfikować kluczowe momenty decyzyjne w procesie stosowania prawa, przy czym postrzega owe momenty od strony realistycznej, tj. posługując się interdyscyplinarną wiedzą z zakresu teorii prawa i psychologii kognitywnej potrafi wskazać jakie procesy poznawcze mogą być zaangażowane w podejmowanie danej decyzji prawnej. Ponadto, potrafi wskazać jakie potencjalne błędy poznawcze mogą wystąpić w trakcie podejmowania decyzji. W szerszej perspektywie student rozpoznaje metodologiczne i praktyczne warunki integracji zewnętrznej nauk prawnych z psychologią (kognitywistyką).

Metody i kryteria oceniania:

Zajęcia będą prowadzone w formie konwersatorium, a zatem zakłada się aktywność po stronie uczestników zajęć w formie referatów i głosów w dyskusji. W czasie zajęć analizowane będą kolejne "punkty styczne" psychologii i teorii prawa w zakresie podejmowania decyzji prawnych.

Kryteria oceny:

1) do zaliczenia przedmiotu na ocenę dostateczną (zaliczenie) wystarczy obecność na zajęciach (dopuszczalne dwie obecności nieusprawiedliwione);

2) zaliczenie na ocenę wyższą wymaga przygotowania i przedstawienia referatu lub napisania pracy pisemnej na zadany/wybrany temat.

Praktyki zawodowe:

Nie dotyczy bezpośrednio, ale wszelkie doświadczenie z praktyką prawniczą mile widziane.

Przedmiot nie jest oferowany w żadnym z aktualnych cykli dydaktycznych.
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.
Krakowskie Przedmieście 26/28
00-927 Warszawa
tel: +48 22 55 20 000 https://uw.edu.pl/
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.2.0-1 (2024-03-12)