MHPP - Historia wychowania

obowiązkowe

Celem wykładów z Historii wychowania jest ukazanie studentom związków edukacji z instytucjami, strukturami społecznymi oraz przemianami w kulturze na przestrzeni wieków. Wykłady kształtują umiejętności zrozumienia uwarunkowania poszczególnych zjawisk w dziejach pedagogiki, interpretacji wydarzeń i procesów edukacyjnych z przeszłości, posługiwania się materiałami oraz opracowaniami w celu samodzielnego uzyskania obrazu badanego zagadnienia.

w sali

Wykłady zapoznają studenta z dziejami wychowania i myśli pedagogicznej od starożytności do XX wieku w ujęciu chronologicznym. Prezentują podstawowe formy i organizację wychowania na wybranych przykładach, a od wieków średnich ze szczególnym uwzględnieniem dziejów wychowania w Polsce, oraz ewolucję myśli pedagogicznej. Mają kształtować u studenta zdolność pogłębionego myślenia humanistycznego - pedagogicznego, zapoznawać z krytyką różnych typów źródeł (traktaty pedagogiczne, podręczniki szkolne, dzienniki, filmy itp.). Ponadto rozwijają umiejętności krytycznego czytania literatury przedmiotu i samodzielnego, krytycznego ustosunkowywania się do współczesnych zjawisk edukacyjnych w Polsce i w Europie.

1. Starożytne koncepcje wychowania i metody nauczania początkowego - na podstawie fragm. „Kształcenia mówcy” Marka Fabiusza

Kwintyliana oraz "Żywotów sławnych mężów" Plutarcha - fragm. o żywocie Likurga - wychowanie spartańskie.

2. Metody nauczania i wychowania w średniowieczu: szkoły i uniwersytety; nauczanie początkowe, lektury Autorów/Autorytetów szkolnych

(Schullektüre), scholastyczna metoda nauczania.

3. Blaski i cienie metod nauczania i wychowania w szkole humanistycznej (gymnasium) - poglądy Erazma z Rotterdamu, Tomasz Morusa i

Jana Ludwika Vivesa na szkołę, wychowanie i nauczanie. Początki krytyki metody nauczania szkoły humanistycznej - Michel de

Montaigne.

4. Dydaktyka Jana Amosa Komeńskiego (1592-1670): poglądowość polisensoryczna czynna, rola języka ojczystego i realiów,

stopniowania trudności, uczenia od szczegółu do ogółu, nauczania ze zrozumieniem.

5. Nowe postulaty dotyczące nauczania Johna Locke’a i Jeana Jacquesa Rousseau: początki literatury dziecięcej, usprawnienia nauczania początkowego, rola poglądowości, eksperymentu, samodzielności, postulat wychowania negatywnego J.J. Rousseau.

6. Klasycy dydaktyki naturalistycznej: Jan Henryk Pestalozzi, Fryderyk Fröbel, Fryderyk Adolf Diesterweg - nawiązanie do J.J. Rousseau i

J.A.Komeńskiego. Praktyczne wskazówki dla nauczycieli - jak nauczać? Profesjonalizacja i początki feminizacji zawodu nauczycielskiego.

7. Dydaktyka klasyczna Jana Fryderyka Herbarta - stopnie formalne, nauczanie wychowujące, rola przedmiotów humanistycznych, pojęcie

cnoty, idei praktycznych; rządu nad dziećmi, nauczania i dyscypliny.

8. Początki ruchu Nowego Wychowania – odrzucenie herbartyzmu; wpływ psychologii i nauk społecznych na pedagogikę / pedologię:

Wilhelm Wundt, Stanley Hall, Maria Montessori; w Polsce - Jan Władysław Dawid i środowisko Uniwersytetu Latającego.

9-12. Postulaty ruchu Nowego Wychowania (New Education) i Pedagogiki Reformy (Reformpädagogik) dotyczące nauczania - hasła

„szkoły aktywnej”, „szkoły na miarę dziecka”, „szkoły pracy”, wychowującej „do życia i przez życie”; główni przedstawiciele i teoretycy: John

Dewey, Eduard Claparède, Maria Montessori, Georg Kerschensteiner, Adolph Ferrière, Celestin Freinet; w Polsce: Henryk Rowid, Janusz

Korczak. Postulaty dotyczące zmian w praktyce nauczania.

13. Między herbartyzmem a postulatami Nowego Wychowania - o praktyce kształcenia zawodowego nauczycieli w Polsce po 1918 roku.

14. Etos nauczyciela-wychowawcy i szkoły w II Rzeczypospolitej. Pozaszkolne formy wychowania i nauczania. Nawiązanie do postulatów

ruchu Nowego Wychowania.

15. Podsumowanie. Zaliczenie.

1. Źródła do dziejów wychowania i myśli pedagogicznej, opr. S. Wołoszyn, Kielce 1995-1999, t. 1, 2, 3/1, 3/2.

2. K. Bartnicka, I. Szybiak, Zarys historii wychowania, Warszawa 2001

3. Historia wychowania, red. Ł. Kurdybacha, Warszawa 1965-1967, t. 1-2.

3. S. Litak, Historia wychowania, Kraków 2004, t. 1.

3a. J. Draus, R. Terlecki, Historia wychowania, Kraków 2005, t. 2.

5. S. Kot, Historia wychowania, Warszawa 1994, t. 1-2.

6. Szkoła polska od średniowiecza do XX wieku - między tradycją a innowacją, red. I. Szybiak, A. Fijałkowski, J. Kamińska, Warszawa

2010.

7. Handbuch der deutschen Bildungsgeschichte, wyd. Ch. Berg, t. 1-6, München 1987-2005.

8. Handbuch der deutschen Reformbewegungen: 1880-1933, wyd. D. Kerbs, J. Reulecke, Wuppertal 1998.

9. Transnationalism, geneder and the history of education, wyd. D. Raftery, M. Clarke, London-New York 2017.

10. A History of Western Education, wyd. J. Bowen, t. 1-3, London 2003.

11. Literacy and Social Development in the West: a Reader, wyd. H.J. Graff, Cambridge 1981.

12. History of Education: Major Themes, wyd. R. Lowe, t. 1-4, London 2000.

WIEDZA

- ma wiedzę na temat pedagogiki jako nauki humanistycznej i społecznej;

- zna dzieje wychowania i myśli pedagogicznej; posiada wiedzę na temat pedagogiki jako nauki humanistycznej oraz jej historycznych przemian;

- zna terminologię pedagogiczną i jej źródła;

- zna relacje między filozofią, kulturą a edukacją w kontekście historycznym.

- zna sposoby i procesy rozwoju środków komunikacji społecznej (rękopis, druk, prasa, fotografia);

- zna podstawowe teorie wychowania i uczenia się i ich procesy rozwojowe.

UMIEJĘTNOŚCI

- potrafi wykorzystać wiedzę z zakresu historii pedagogiki w celu analizy współczesnych problemów edukacyjnych;

- ma umiejętność humanistycznego, historycznego i pedagogicznego myślenia.

- potrafi analizować i opisywać mechanizmy edukacyjne w odniesieniu do zmian historycznych;

- potrafi krytycznie analizować przekazy źródłowe właściwe w pracy pedagoga (teoretyczne traktaty pedagogiczne, podręczniki szkolne, dzienniki, filmy);

- potrafi samodzielnie rozbudowywać wiedzę wyniesioną z zajęć i twórczo inspirować innych;

- potrafi wykorzystać różne techniki komunikacyjne.

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

- ma świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego społeczności lokalnej i globalnej;

- wykazuje refleksję nad istotą przemian w edukacji na przestrzeni wieków;

- potrafi uczestniczyć w dyskusji, podbudowując wypowiedź poglądami różnych autorów;

- potrafi pracować w zespole, szanując zdania innych i dokonując samooceny własnych sądów i przekonań;

- ma świadomość poziomu swojej wiedzy i kompetencji, rozumie konieczność ciągłego rozwoju;

- ma świadomość znaczenia nauk pedagogicznych i ich zastosowania w działaniach społecznych i zawodowych;

- rozumie problemy etyki zawodowej pedagoga.

Wykłady prowadzone są trybem syntetycznym (podającym) z elementami trybu analitycznego (dyskusji), z zastosowaniem metody poglądowości. Studenci otrzymują od prowadzącego wcześniej teksty źródłowe, które omawiane są podczas wykładów. Dwa razy w ciągu semestru odbywa się kolokwium sprawdzające znajomość tekstów źródłowych na podstawie identyfikacji i krótkiej analizy kilku wybranych fragmentów. Pozytywne zaliczenie obydwu kolokwiów jest warunkiem zaliczenia wykładu.

Udział w wykładach, w ramach wymogów całego MHPP, jest obowiązkowy. Wykłady kończą się pisemnym zaliczeniem, które jest podstawą dopuszczenia do egzaminu modułowego (zob. opis modułu).

Nie są przewidziane.