MS3 - Dzieje trudnego dzieciństwa

obowiązkowe

Celem zajęć będzie zapoznanie się ze zjawiskiem trudnego dzieciństwa mieszkańców terenów polskich na przestrzeni dziejów (od średniowiecza do transformacji ustrojowej 1989 r.) na tle ogólnej sytuacji społeczno-politycznej Polski.

w sali

Na zajęciach podjęta zostanie próba charakterystyki trudnego dzieciństwa w poszczególnych latach historii Polski, od średniowiecza do transformacji ustrojowej 1989 roku. Prowadzona będzie analiza sytuacji dzieci i młodzieży doświadczających problemów materialnych, rodzinnych, zdrowotnych, wychowawczych, asymilacyjnych itp. na tle aktualnej sytuacji społeczno-politycznej Polski. Dzięki zajęciom studenci zapoznają się także z podejmowanymi ówcześnie sposobami rozwiązywania tych problemów. Zajęcia ponadto kształtują u studentów zdolność pogłębionego myślenia humanistycznego - pedagogicznego i historycznego, zapoznają z krytyką historyczną różnych typów źródeł, rozwijają umiejętności krytycznego czytania literatury przedmiotu.

Problematyka zajęć będzie skupiona wokół dwóch najważniejszych obszarów istotnych dla zrozumienia zjawiska trudnego dzieciństwa na przestrzeni dziejów:

- sytuacja życiowa najmłodszej części społeczeństwa na tle aktualnej sytuacji społeczno-politycznej Polski: dane demograficzne, warunki życia dzieci wiejskich, pochodzących z niższych warstw społecznych, biednych, mniejszości narodowych (szczególnie dzieci żydowskich i żyjących na terenach wschodnich kraju); problemy wychowawcze i rodzinne, trudności wynikające z różnic płci i wyznania; praca dzieci;

- praktyka rozwiązywania problemów społecznych dzieci i młodzieży: dostęp do edukacji, praca oświatowa i higieniczna, działalność organizacji społecznych i placówek opiekuńczych, myśl pedagogiczna prezentowana na łamach czasopism.

Literatura przedmiotu:

M. Delimata, Dziecko w Polsce średniowiecznej, Poznań 2004;

M. Chołodowska, Życie rodzinne pierwszych Piastów, [w:] Rodzina a wychowanie – ciągłość i zmienność na przestrzeni wieków, red. J. Jundziłł, Bydgoszcz 1995

T. Buliński, Średniowieczny obraz dziecka, „Studia Edukacyjne” 1998, nr 4;

A. Haratyk, Udział społeczeństwa galicyjskiego w opiece nad dziećmi ubogimi i osieroconymi (1867-1914), Kraków 2007;

A. Siedlaczek-Szwed, Działalność opiekuńczo-wychowawcza i oświatowa żydowskich towarzystw dobroczynnych na Wileńszczyźnie w Drugiej Rzeczypospolitej, Częstochowa 2011;

A. Karpiński, Pauperes. O mieszkańcach Warszawy XVI i XVII wieku, Warszawa 1983;

M. Balcerek, Rozwój opieki nad dzieckiem w Polsce w latach 1918-1939, Warszawa 1978;

J. Gumkowski, Młodzież polska podczas okupacji 1939-1945, Warszawa 1966;

R. Hrabar, Z. Tokarz, J. Wilczur, Czas niewoli, czas śmierci. Martyrologia dzieci polskich w czasie okupacji hitlerowskiej, Warszawa 1979;

K. Kowalik, Opieka nad dzieckiem w Generalnym Gubernatorstwie, Lublin 1986;

B. Kroll, Opieka i samopomoc w Warszawie 1939-1945, Warszawa 1985;

C. Pilichowski, Zbrodnie hitlerowskie na dzieciach i młodzieży polskiej, Warszawa 1972;

W kręgu rodziny epok dawnych. Dzieciństwo, red. B. Popiołek, A. Chłosta-Sikorska, M. Gadocha, Warszawa 2014;

M. Maludzińska, Żebracy i włóczędzy w stanisławowskiej Warszawie, Warszawa 2014;

D. Żołądź-Strzelczyk, K. Kabacińska-Łuczak, Codzienność dziecięca opisana słowem i obrazem. Życie dziecka na ziemiach polskich od XVI do XVIII wieku, Warszawa 2012;

Głodne dzieci w Polsce, red. C. Kępski, Lublin 2011;

D. Żołądź-Strzelczyk, Dziecko w dawnej Polsce, Poznań 2002;

H. Samsonowicz, Życie miasta średniowiecznego, Poznań 2001;

M. Chołodowska, Pozycja córki w rodzinie polskiej we wczesnym średniowieczu, [w:] Rodzina w społeczeństwach antycznych i wczesnym chrześcijaństwie. Literatura, prawo, epigrafika, sztuka, red. J. Jundziłł, Bydgoszcz 1955;

Sytuacja dzieci w Polsce w okresie przemian, red. B. Balcerzak-Paradowska, Warszawa 1999;

J. Sztumski, Pokolenie wygranych? Dzieci i młodzież w procesie transformacji społeczno-gospodarczej i politycznej Polski, 2001;

A. Kurzynowski, Rodzina w okresie transformacji systemowej, 1995;

J. Jarowiecki, Zmiany dla dzieci i młodzieży w Polsce w okresie transformacji 1989-1995, 1997.

WIEDZA

- zna najważniejsze przemiany w sytuacji dziecka od średniowiecza do 1989 r.;

- zna najważniejsze fakty i działalność organizacji społecznych i placówek opiekuńczych na rzecz dzieci i młodzieży;

- zna najważniejsze sposoby rozwiązywania problemów społecznych i opiekuńczo-wychowawczych dzieci i młodzieży na przestrzeni dziejów;

UMIEJĘTNOŚCI

- potrafi scharakteryzować zjawisko trudnego dzieciństwa na poszczególnych etapach historii Polski;

- potrafi wymienić problemy, z jakimi borykały się dzieci na przestrzeni dziejów;

- potrafi krytycznie analizować różne typy źródeł historycznych;

- potrafi wykorzystać wiedzę zdobytą na zajęciach w celu analizy problemów społeczno-wychowawczych ze zwróceniem uwagi na szerszy kontekst społeczno-polityczny

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

- ma świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego społeczności lokalnej i globalnej;

- potrafi pracować w zespole;

- wyraża własne zdanie i uczestniczy w dyskusjach dokonując samooceny własnych sądów i przekonań;

- rozumie historyczne uwarunkowania wydarzeń.

Obecność na zajęciach - dopuszczalne 2 nieobecności

Kolokwium

nie dotyczy