"Węzeł gordyjski": historiografia - geografia historyczna - polityka. Dzieje Europy Środkowo-Wschodniej i Wschodniej w badaniach historyków polskich, rosyjskich i ukraińskich XIX-XXI wiek
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 2900-MK2-WG-OG |
Kod Erasmus / ISCED: |
08.3
|
Nazwa przedmiotu: | "Węzeł gordyjski": historiografia - geografia historyczna - polityka. Dzieje Europy Środkowo-Wschodniej i Wschodniej w badaniach historyków polskich, rosyjskich i ukraińskich XIX-XXI wiek |
Jednostka: | Wydział Historii |
Grupy: |
Przedmioty ogólnouniwersyteckie humanistyczne Zajęcia ogólnouniwersyteckie na Wydziale Historii (zapisy dostępne w rejestracji żetonowej) |
Punkty ECTS i inne: |
(brak)
|
Język prowadzenia: | polski |
Rodzaj przedmiotu: | fakultatywne |
Skrócony opis: |
Zajęcia mają na celu doskonalenie – w aspekcie źródłoznawczym i interpretacyjnym – warsztatu badawczego studentów zainteresowanych dziejami Europy Wschodniej i Środkowo-Wschodniej, przede wszystkim współczesnej Rosji, Ukrainy i Białorusi, a także Litwy, Łotwy, Estonii oraz w pewnym zakresie Polski. Zasadniczym celem zajęć jest przedstawienie studentom poznawczego znaczenia i podstaw źródłowych geografii historycznej oraz czynników naukowych (wyniki badań źródłowych) i pozanaukowych, które w XIX–XXI w. wpływały na historyków polskich, rosyjskich, ukraińskich, formułujących objaśnienia dziejów regionu. |
Pełny opis: |
„Węzeł gordyjski” interpretacji dziejów obszaru Europy Wschodniej i Środkowo-Wschodniej tworzą koncepcje sformułowane w XIX w. przez historyków reprezentujących naukę polską, naukę ruską (ukraińską) w Królestwie Galicji i Lodomerii (pod panowaniem Habsburgów), naukę ukraińską w Rosji, naukę rosyjską, a w wieku XX przez historyków reprezentujących naukę polską i ukraińską w II Rzeczypospolitej oraz naukę sowiecką, a po II wojnie światowej – naukę sowiecką oraz naukę polską w kraju. Wielość koncepcji objaśniających dzieje regionu jest przede wszystkim następstwem rozwoju nauki historycznej, a ich fundament stanowiły i stanowią ustalenia z zakresu geografii historycznej, bo – jak podkreślał wybitny badacz Władysław Semkowicz: „Historyk bada i opisuje wielki dramat dziejów, geograf zaś scenę, na której ten dramat się rozgrywa”, więc geografia historyczna, to nauka pomocnicza „badająca przestrzeń, w której rozgrywają się zdarzenia i procesy dziejowe”. Jednak w wypadku Europy Wschodniej i Środkowo-Wschodniej – regionów, których droga dziejowa była bardzo burzliwa – na kształt koncepcji ją objaśniających, obok ustaleń źródłowych, wpływ miały także czynniki pozanaukowe, bo choć historia służyć miała – i ma – poznaniu przeszłości sine ira et studio, to od historyków oczekiwano – i oczekuje się – także objaśnienia rzeczywistości współczesnej. Dokonania jej historycznej legitymizacji bądź delegitymizacji. Oczekiwanie to nabierało szczególnego znaczenia w sytuacji zmian kształtu politycznej mapy Europy Środkowo-Wschodniej i Wschodniej. Oczekiwanie to powodowało również, że objaśnienia formułowane przez historyków nabierały istotnego znaczenia w aspekcie politycznym. Podczas zajęć studentom przybliżona zostanie relacja między geografią historyczną, tj. wynikami źródłowych badań historyków, formułowanymi przez nich objaśnieniami oraz oczekiwaniami współczesnych (sytuacją polityczną), do których objaśnienia swe adresowali. |
Literatura: |
– Semkowicz Władysław, Geograficzne podstawy Polski Chrobrego, „Kwartalnik Historyczny”, t. 39, 1925, nr 2, s. 258–314; – Semkowicz Władysław, Encyklopedia nauk pomocniczych historii, TAiWPN UNIVERSITAS, Kraków 2011; – Słownik starożytności słowiańskich: encyklopedyczny zarys kultury Słowian od czasów najdawniejszych, t. 1–8, Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo, Wrocław–Warszawa–Kraków 1961–1996; – Słowiańska onomastyka: encyklopedia, t. 1–2, Towarzystwo Naukowe Warszawskie, Warszawa 2002–2003; – Tyszkiewicz Jan, Geografia historyczna Polski w średniowieczu. Zbiór studiów, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2003; – Tyszkiewicz Jan, Geografia historyczna. Zarys problematyki, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2014; – Z problematyki geografii historycznej, PWN, Warszawa–Kraków 1974. |
Efekty uczenia się: |
Po zakończeniu zajęć student: – dokonuje krytyki tekstu źródłowego; – dokonuje krytyki mapy historycznej; – rozumie znaczenie geografii historycznej w badaniach nad przeszłością i postrzeganiu współczesności; – rozpoznaje nazwy źródłowe regionów, wspólnot i ich nazwy stworzone przez historyków; – rozumie przyczyny istnienia różnych nazw tych samych regionów, wspólnot w perspektywie diachronicznej i synchronicznej; – dostrzega społeczne oddziaływanie nauki historycznej w życiu społeczeństw w XIX i w XX w. |
Metody i kryteria oceniania: |
Warunkiem zaliczenia zajęć jest: – przygotowania do zajęć; – aktywność na zajęciach; – uzyskanie pozytywnej oceny z pisemnego sprawdzianu końcowego |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.