Uniwersytet Warszawski - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Akademia filmu awangardowego 1

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 3002-AFA20-OG
Kod Erasmus / ISCED: 14.7 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (0314) Socjologia i kulturoznawstwo Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Akademia filmu awangardowego 1
Jednostka: Instytut Kultury Polskiej
Grupy: Przedmioty ogólnouniwersyteckie humanistyczne
Przedmioty ogólnouniwersyteckie Instytutu Kultury Polskiej
Przedmioty ogólnouniwersyteckie na Uniwersytecie Warszawskim
Strona przedmiotu: https://www.akademiadokumentalna.pl/
Punkty ECTS i inne: (brak) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Rodzaj przedmiotu:

fakultatywne
ogólnouniwersyteckie

Założenia (opisowo):

Student powinien orientować się w szerokim zakresie

zagadnień związanych z historią i historią kultury, naukami

społecznymi. Powinien posiadać podstawową wiedzę

dotyczącą sztuki filmowej – zarówno fabularnej jak i filmu

dokumentalnego, sztuki współczesnej. Student powinien

rozpoznawać podstawowe gatunki sztuki filmowej –

rozpoznawać formy wyrazu przynależne filmowi i sztukom

audiowizualnym – które tradycyjnie są przynależne kinu fikcji

i kinu faktów.

Tryb prowadzenia:

w sali

Skrócony opis:

Zajęcia wykładowe połączone z projekcją filmów, podczas

których studenci zapoznają się z filmami głównych nurtów

awangardy filmowej – od lat 20. do lat 80., kształtując

rozumienie aktualnych realizacji artystycznych zarówno z

pola filmu jak i sztuki współczesnej. Zajęcia w kompleksowy

sposób przybliżają tradycję kina awangardowego i wskazuję

współczesne realizacje kina dokumentalnego, których autorzy

posługują się językiem filmowym wypracowanym na gruncie

awangardy, kładąc nacisk na odwoływanie się tych form

filmowych do kwestii społecznych, form obiegu sztuki i

uwarunkowań związanych z jej produkcją.

Warunkiem udziału w zajęciach jest wykupienie karnetu

filmowego. Koszt karnetu to: 100 zł. Zajęcia rozpoczynają się

15 października. Wszystkie zajęcia odbywają się online.

Studenci zapisani na zajęcia otrzymają bezpłatnie publikację

„Historie filmu awangardowego”, która ukaże się w

listopadzie.

Koordynatorka: gabriela.sitek@gmail.com

Pełny opis:

Wśród przedstawionych tematów zajęć znajdują się

zagadnienia stanowiące kanon historii kina światowego:

Wielka Awangarda – film dadaistyczny (Balet mechaniczny

Fernanda Légera, 1924, Antrakt René Claira, 1924), film

surrealistyczny (Pies andaluzyjski Luisa Buñuela i Salvadora

Dali, 1929, Złoty wiek Luisa Buñuela, 1930), dokument

liryczny (m.in. Berlin, symfonia wielkiego miasta Waltera

Ruttmanna, 1927, Człowiek z kamerą Dzigi Wiertowa, 1929),

kino eksperymentów narracyjnych (Zaproszenie do podróży

Germaine Dulac, 1927), jak również pionierskie realizacje

polskiego filmu awangardowego lat 20. i 30. (Przygoda

człowieka poczciwego Franciszki Themerson i Stefana

Themersona, 1937; filmy zrekonstruowane współcześnie na

podstawie śladów, zachowanych koncepcji m.in. Apteka

Bruce’a Checefsky’ego 2001, Drobiazg melodyjny tegoż,

2006, Jalu Kurek - OR - Obliczenia rytmiczne Ignacego

Szczepańskiego, 1985). Zwrócenie uwagi na tradycję

dwudziestowiecznej awangardy filmowej jest istotne zarówno

z powodu wypracowania na jej gruncie pierwszych poetyk

filmowych jak i jej konstytutywnego wpływu na kształt sztuki

awangardowej (por. R. W. Kluszczyński, Film – sztuka

Wielkiej Awangardy, Warszawa-Łódź 1990).

Uczestnicy zajęć poznają tradycję kina amerykańskiej

awangardy lat 20., 30. i 40. (m.in. Manhattan Paula Stranda i

Charlesa Sheelera 1921, Sieci popołudnia Mai Deren i

Alexandra Hammida, 1943, Rytuał w przetworzonym czasie

Mai Deren, 1946, Ognie sztuczne Kenetha Angera, 1947).

Program cyklu zajęć obejmuje dzieje amerykańskiej

awangardy filmowej lat 1960-1980 (m.in. filmy Klatka, 1960;

Ścinki z życia szczęśliwego człowieka, 2012, Jonasa Mekasa,

twórczość Tony’ego Conrada, Andy Worhola,). Uczestnicy

zajęć poznają najważniejsze koncepcje i realizacje

eksperymentów filmowych Fluxusu (m.in. twórczość Josepha

3

Beuysa, Yoko Ono – Cut Piece, 1965, Nam June Paika – Zen

dla filmu, 1963).

Integralną częścią zajęć będą projekcje współczesnych

filmów dokumentalnych, czerpiących z tradycji Wielkiej

Awangardy i klasycznych dziś realizacji kina awangardowego

lat 50., 60., 70. i 80. Echa tych tradycji można doszukać się

we współczesnym kinie dokumentalnym jako filmów, których

autorzy są współcześnie jedną z najbardziej otwartych na

eksperyment grup filmowców. Filmy dokumentalne pozostają

często w obiegu festiwalowym, poza głównym nurtem

kinowej dystrybucji. Współczesne kino dokumentalne to

obecnie jeden z najciekawszych i najszybciej rozwijających

się gatunków filmowych. Filmy dokumentalne, które znalazły

się w zestawieniu, charakteryzuje nowatorstwo formy,

przybliżające je do granicy między dokumentem a kinem

eksperymentalnym. Podczas zajęć poruszona zostanie kwestia

kreacji w filmie dokumentalnym i perspektywy, z której

prowadzona jest narracja, tego, za pomocą jakich środków

wyrazu jest budowany perswazyjny przekaz dokumentów.

Istotnym zagadnieniem zaproponowanych zajęć będzie

kwestia montażu jako procesu organizacji wypowiedzi

filmowej.

Zajęcia mają na celu zwiększenie świadomości

wpływu tradycji awangardy filmowej na formy wyrazu

obecne we współczesnym filmie, w tym szczególnie w filmie

dokumentalnym, budowanie kompetencji odbioru sztuki

współczesnej. Cykl wykładów i projekcji jest pierwszą

częścią programu Akademii filmu awangardowego,

składającego się z dwóch semestralnych cykli, które obejmują

zagadnienia historii filmu awangardowego – od lat 20. do

czasów najnowszych.

1. Kino Wielkiej Awangardy – film dadaistyczny i

surrealistyczny

15.10.2020

Prowadzący zajęcia: prof. dr hab. Marcin Giżycki

„Balet mechaniczny” (“Ballet mécanique”) Fernanda Légera,

1924, 17’

„Antrakt” (“Entr'acte”) René Claira, 1924, 24’

„Pies andaluzyjski” (“Un chien andalou”) Luisa Buñuela i

Salvadora Dali’ego, 1929, 16’,

„Złoty wiek” (“L'âge d’or”) Luisa Buñuela, 1930, 64’

2. Kino Wielkiej Awangardy – dokumentalny film liryczny

22.10.2020

Prowadzący zajęcia: prof. dr hab. Marcin Giżycki

„Berlin, symfonia wielkiego miasta” (“Berlin: Die Sinfonie

der Großstadt”) Waltera Ruttmanna, 1927, 79’

„Człowiek z kamerą” („Человек с киноаппаратом”) Dzigi

Wiertowa, 1929, 80’

3. Reżyserki Wielkiej Awangardy i ich twórczość we

współczesnym filmie dokumentalnym

29.10.2020

4

Prowadząca zajęcia: prof. dr hab. Małgorzata Radkiewicz

„Zaproszenie do podróży” (“L'invitation au voyage”)

Germaine Dulac, 1927, 36’

„Kochać Innego” (“Love Other: The Story of Claude Cahun

and Marcel Moore”), reż. Barbara Hammer, 2006, 55’

4. Wczesne kino amerykańskiej awangardy: filmy

„ożywionego malarstwa” , temat miasta. Autorska animacja

awangardy kanadyjskiej

5.11.2020

Prowadzący zajęcia: Daniel Muzyczuk

„Manhatta” Paula Stranda i Charlesa Sheelera 1921, 10’

„Rytmy światła” („Light Rhythms”) Francisa Bruguière'a i

Oswella Blakestona 1930, 5’

„Early abstractions” Harry’ego Smitha, 1939–56, 23’

„Kochaj sąsiada swego” (“Neighbours”) Normana McLarena,

1952, 8’

5. Polska awangarda filmowa od lat 20. do lat 60. -

pionierskie realizacje polskiego filmu awangardowego

12.11.2020

Prowadzący zajęcia: prof. dr hab. Marcin Giżycki

„Apteka” Bruce’a Checefsky’ego, 2001, 5’

„Drobiazg melodyjny” Bruce’a Checefsky’ego, 2006, 6’

„Jalu Kurek - OR - Obliczenia rytmiczne” Ignacego

Szczepańskiego, 1985, 4’

„Mieczysław Szczuka – 5 momentów filmu abstrakcyjnego”

Marcina Giżyckiego, 2006, 2'

„Henryk Berlewi – Kinefaktura” Marcina Giżyckiego, 2012,

3'

„Był sobie raz…” Waleriana Borowczyka, Jana Lenicy, 1957,

9’

„Dom” Waleriana Borowczyka, Jana Lenicy, 1957, 11’

„Sztandar Młodych” Waleriana Borowczyka, Jana Lenicy,

1957, 2’

6. Twórczość Mai Deren jako prekursorki amerykańskiej

awangardy filmowej

19.11.2020

Prowadząca zajęcia: prof. dr hab. Małgorzata Radkiewicz

„W zwierciadle Mai Deren” (“In the Mirror of Maya Deren”)

Martiny Kudláček, 2002, 104’

„Sieci popołudnia” (“Meshes of the Afternoon”) Mai Deren i

Alexandra Hammida, 1943, 14'

„Rytuał w przetworzonym czasie” („Ritual in Transfigured

Time”) Mai Deren, 1946, 14'

7. Miasto we współczesnym dokumentalnym eseju filmowym

w kontekście tradycji awangardowej

24.11.2020

Spotkanie z Piotrem Stasikiem poprowadzi Jakub Majmurek

„21 x Nowy Jork”, reż. Piotr Stasik, 2016, 71’

8. Filmowy dziennik, codzienność, autobiografizm,

dokumentalizm subiektywności w amerykańskiej

5

awangardzie filmowej lat 60. Twórczość Jonasa Mekasa

26.11.2020

Prowadzący zajęcia: dr Marcin Borchardt

„Klatka” (“The Brig”) Jonasa Mekasa, 1960, 64’

“Ścinki z życia szczęśliwego człowieka” („Out-Takes from

the Life of Happy Man”), Jonasa Mekasa, 2012, 68’

9. Queerowa ekspresja amerykańskiej awangardy filmowej

3.12.2020

Prowadzący zajęcia: Karol Radziszewski

„Ognie sztuczne” („Fajerwerski”) (“Fireworks”) Kennetha

Angera, 1947, 20’

„Płonące istoty” (“Flaming Creatures”) Jacka Smitha, 162-

163, 45 min.

“Kiss”, “Empire”, “Blow job”, “Chelsea Girls”, "Sleep"

Andy’ego Warhola [fragmenty]

“Dyketactics” Barbary Hammer 1973, 4 min.

“Beautiful People” Davida Wojnarowicza, 1987, 30 min.

10. Kino własne, home movies, wideodziennik / kino

amatorskie

8.12.2020

Prowadząca zajęcia: Paulina Haratyk

„Rzeźbiarz z kamerą”, reż. Marcin Giżycki, 2018, 29'

„Przed zmierzchem” Leszka Boguszewskiego, 1976, 7’

„Klucz do...” Marcina Ziębińskiego, 1986, 16’

„Mojave” Wilhelma Sasnala¸ 2006, 6'

„Chleb” Wilhelma Sasnala, 2017, 7’

11. Twórczość Josepha Beuysa i jego współczesny obraz w

filmie dokumentalnym

10.12.2020

Prowadzący zajęcia: Sebastian Cichocki

„Beuys. Sztuka to rewolucja” („Beuys”), reż. Andres Veiel,

Niemcy 2017, 107 min.

12. Awangardowe koncepcje i realizacje eksperymentów

filmowych Fluxusu

17.12.2020

Prowadzący zajęcia: Antoni Michnik

Fluxfilm Anthology

Twórcy prezentowanych filmów: Nam June Paik, Dick

Higgins, George Maciunas, Chieko Shiomi, John Cavanaugh,

James Riddle, Yoko Ono, George Brecht, Robert Watts,

Pieter Vanderbiek, Joe Jones, Eric Anderson, Jeff Perkins,

Wolf Vostell, Albert Fine, George Landow, Paul Sharits, John

Cale, Peter Kennedy, Mike Parr, Ben Vautier

13. Twórczość Tony’ego Conrada i jego postać we

współczesnym filmie dokumentalnym

14.01.2020

Prowadzący zajęcia: Daniel Muzyczuk

“Tony Conrad: tu i teraz” (“Tony Conrad: Completely in the

Present”), reż. Tyler Hubby, USA, 96 min.

6

14. Found footage jako technika awangardowych realizacji

we współczesnym kinie dokumentalnym

21.01.2020

Prowadząca zajęcia: dr Gabriela Sitek

“Dawson City: czas zatrzymany” (“Dawson City: Frozen

Time”), reż. Bill Morrison, USA, 2017, 120 min.

“Dowody w procesie ciał” (“Evidentiary Bodies”) reż.

Barbara Hammer, USA, 2018, 15 min.

Literatura:

Podstawowe lektury:

 M. Giżycki, Awangarda wobec kina. Film w kręgu

polskiej awangardy artystycznej dwudziestolecia

międzywojennego, Warszawa 1996; Stefan i

Franciszka Themerson. Poszukiwania wizualne, kat.

wystawy, Łódź 1981.

 A. Helman, Awangarda we francuskim i niemieckim

kinie niemym, [w:] Kino nieme. Historia kina, t. 1, red.

T. Lubelski, I. Sowińska, R. Syska, Kraków 2009, s.

737-777.

 R. W. Kluszczyński, Film – sztuka Wielkiej

Awangardy, Warszawa-Łódź 1990.

 A. Pitrus, Film awangardowy w latach 1930–1959,

[w:] Kino klasyczne. Historia kina, t. 2, red. T.

Lubelski, I. Sowińska, R. Syska, Kraków 2011, s. 549-

8

66

 A. Pitrus, Film awangardowy w latach 1960-1980,

[w:] Kino epoki nowofalowej. Historia kina, t. 3, red.

T. Lubelski, I. Sowińska, R. Syska, Kraków 2015, s.

 M. Przylipiak, Poetyka kina dokumentalnego, Gdańsk

2000

 Themersonowie i awangarda, pod red. Paweł Polit,

Łódź 2013

 P. A. Sitney, Visionary Film: The American Avant-

Garde, 1943-2000, Nowy Jork 2002

Lektury zalecane:

 J. Kurek, Objaśniam OR, „Linia” 1933, nr 5 (przedruk

w: M. Giżycki, Walka o film artystyczny w

międzywojennej Polsce, Warszawa 1989)

 Germaine Dulac, Istota kina –wizualizacja myśłi, tłum.

I. Dembowski, w: Europejskie manifesty kina.

Antologia, pod red. A. Gwóźdź, Państwowe

Wydawnictwo Wiedza Powszechna, Warszawa 2002,

s. 170-178

 Sztuka w kinie dokumentalnym, pod red. Pauliny

Kwiatkowskiej, Matyldy Szewczyk, Warszawa 2016

 Grupa ETC, Narracje, estetyki, geografie: Fluxus w

trzech aktach, 2014

 M. Radkiewicz, „Władczynie spojrzenia”. Teoria

filmu a praktyka reżyserek i artystek, Kraków 2010

 M. Stępnik, Lustra, maski, sobowtóry... Maya Deren i

jej siostry w maskaradzie, (w:) Outsiderzy,

mistyfikatorzy, eskapiści w sztuce XX wieku. Studium

postaw twórczych, Wydawnictwo UMCS, Lublin

2016, s. 103-134

Efekty uczenia się:

 Student zna najważniejszych twórców i najwybitniejsze

dzieła współczesnego, światowego kina awangardowego i

jego powiązania z filmem dokumentalnym

 Student zna najważniejsze nurty, zjawiska i twórców w

historii kina awangardowego i jego relacje ze sztuką filmu

dokumentalnego

 Student wie, na jakie zagadnienia społeczne i historyczne

odpowiadały filmy awangardowe i wykorzystujące środki

wypracowane na gruncie awangardy filmy dokumentalne

 Student zna kontekst historyczno-społeczno-kulturowy

współczesnego kina dokumentalnego oraz najczęściej

poruszaną w konkretnych filmach problematykę

 Student wie, przy użyciu jakich narzędzi teoretycznych i

analitycznych badać film awangardowy – zarówno jego

światowe realizacje jak i filmy powstałe w Polsce i odnoszące

się do rodzimego kontekstu

 Student rozumie funkcjonowanie i znaczenie wideo i

filmów awangardowych w różnych kontekstach kulturowych i

potrafi wykorzystać narzędzia analityczne przyswojone na

zajęciach w samodzielnym poszerzaniu wiedzy z zakresu

sztuki współczesnej wystawianej w warszawskich galeriach

Umiejętności:

 Student potrafi samodzielnie analizować filmy

awangardowe pod kątem zastosowanych w nich rozwiązań

formalnych i estetycznych

 Student potrafi samodzielnie analizować filmy

awangardowe i sztukę wideo w szerszym kontekście

historycznym i społecznym

 Student potrafi wykorzystać filmy awangardowe w pracy

naukowej, np. jako źródło do badań historycznych i

socjologicznych

 Student potrafi wskazać różnice i podobieństwa między

językiem kina awangardowego i fabularnego

Metody i kryteria oceniania:

Metody oceny pracy studenta (udział w całościowej ocenie

pracy studenta)

1. Ocena ciągła: bieżące przygotowanie do zajęć

(30/100)

2. Końcowe zaliczenie pisemne 50/100

Warunkiem zaliczenia zajęć będzie napisanie eseju na 5-6

znormalizowanych stron w Wordzie na temat wcześniej

uzgodniony z koordynatorką zajęć. Temat należy przesłać do

koordynatorki do ostatnich zajęć przewidzianych w semestrze

na adres: gabriela.sitek@gmail.com

Kontrola obecności 20/100

Wymagane jest bieżące zapoznawanie się z filmami

udostępnianymi w ramach zajęć i wykładami. Dopuszczalne

są dwie nieobecności. W przypadku każdej kolejnej Uczestnik

/ Uczestniczka zajęć zobowiązana jest napisać esej dotyczący

wybranego filmu, na którego projekcji był Uczestnik /

Uczestniczka zajęć. Objętość: maksymalnie 3000 znaków.

Termin nadsyłania: ostatnie zajęcia w semestrze.

Zajęcia rozpoczynają się 15 października. Wszystkie zajęcia

odbywają się online. W dniu, kiedy poszczególne zajęcia są

zaplanowane – zgodnie z harmonogramem zajęć – studenci

otrzymają kod umożliwiający zapoznanie się z filmami

przewidzianymi w ramach poszczególnych bloków. Kod

umożliwi dostęp do filmów przez 7 dni. Uczestnicy zajęć

będą mieli 4 godziny na obejrzenie filmu od pierwszego

odtworzenia filmu. Filmy zostaną zaprezentowane na

platformie Mdag.pl i Vimeo. Wykłady odbędą się na

platformie Zoom. Będą rozpoczynały się o godz. 17.

Rejestracje wykładów będą przesyłane studentom na adresy

mailowe w formie nagrania wideo po zakończeniu wykładu.

Przedmiot nie jest oferowany w żadnym z aktualnych cykli dydaktycznych.
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.
Krakowskie Przedmieście 26/28
00-927 Warszawa
tel: +48 22 55 20 000 https://uw.edu.pl/
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.3.0 (2024-03-22)