Uniwersytet Warszawski - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Językowe aspekty przekładu

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 3003-P1A2JA
Kod Erasmus / ISCED: 09.302 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (brak danych)
Nazwa przedmiotu: Językowe aspekty przekładu
Jednostka: Instytut Języka Polskiego
Grupy: Harmonogram zajęć - filologia polska, st. stacjonarne, pierwszego stopnia
Harmonogram zajęć - filologia polska, st. stacjonarne, pierwszego stopnia, II rok
Minimum programowe specjalności: Literatura i kultura polska w perspektywie europejskiej i światowej
Przedmioty obowiązkowe dla II roku specjalności LiKPwPEiŚ - stacjonarne 1-go stopnia
Wszystkie przedmioty polonistyczne - oferta ILP (3001...) , IJP (3003...) i IPS (3007...)
Punkty ECTS i inne: 3.50 Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Rodzaj przedmiotu:

obowiązkowe

Założenia (opisowo):

Przedmiot przedstawia teorie przekładu i ich związek z kierunkami w językoznawstwie i tendencjami w przekładoznawstwie. Na zajęciach omawiane są problemy z przekładem jednostek wszystkich poziomów językowych: od zjawisk fonetycznych, po składniowe. Studenci spojrzą też na przekład w aspekcie kulturowym. m.in. wpływu na język docelowy (kalki, zapożyczenia itd.) i wpływu tego języka na kształtowanie się przekładu.

Tryb prowadzenia:

w sali
zdalnie

Skrócony opis:

Zajęcia poświęcone są analizie językowych uwarunkowań przekładu, zwłaszcza tekstu literackiego i tekstu naukowego z dziedziny nauk humanistycznych. Ich celem jest uwrażliwienie uczestników na obcowanie z tekstem przetłumaczonym. W ramach zajęć pokazuje się z miejsce literatury przełożonej w systemie literatury, wpływ przekładów na kształtowanie się języka narodowego, ale przede wszystkim problemy, jakie stwarzają przekładowi różnice między językiem źródłowym a docelowym. Zajęcia składają się z bloków tematycznych poświęconych bardziej szczegółowym zagadnieniom: 1. oddanie warstwy dźwiękowej (onomatopeje, kalambury, aliteracje), 2. problemy związane ze strukturą kategorii morfologicznych i ich wartości, wykorzystaniem środków składniowych, grami językowymi, 3. różnymi obyczajami dotyczącymi różnych typów przekładów (np. naukowego, artystycznego, prasowego dla dzieci, dla dorosłych) oraz stylizacją czy wykorzystaniem gwar, żargonu itp.).

Pełny opis:

W badaniach przekładoznawczych podstawą analizy zawsze są dwa teksty: tekst w języku źródłowym oraz tekst w języku docelowym. Tymczasem czytelnik przekładu ma do czyniena wyłącznie z tekstem przełożonym i na jego podstawie wyrabia sobie opinię o oryginale. W badaniach przekładoznawczych wymienia się wiele powodów, dla których przekład różni się od oryginału i różnie ocenia przypadki takiej niezgodności. Część niezgodności i zmian wynika z różnic między kulturą i kulturą literacką wyjściową a docelową i jest efektem mniej lub bardziej świadomej decyzji tłumacza lub wydawcy. Część niezgodności wynika jednak po prostu z różnic między językiem oryginału a językiem tłumaczenia. W nauczaniu przekładu zwraca się uwagę na sposoby, po które sięga tłumacz, by poradzić sobie z powstającymi niezgodnościami, proponując różne techniki i strategie. Na zajęciach jednak skupimy się na tym, jak te techniki i strategie decydują o charakterze przekładu, zwłaszcza tekstu literackiego i tekstu naukowego z dziedziny nauk humanistycznych.

Zajęcia służą analizie językowych uwarunkowań przekładu, zwłaszcza tekstu literackiego i tekstu naukowego z dziedziny nauk humanistycznych. Ich celem jest uwrażliwienie uczestników na obcowanie z tekstem przetłumaczonym. W ramach zajęć pokazuje się z miejsce literatury przełożonej w systemie literatury, wpływ przekładów na kształtowanie się języka narodowego, ale przede wszystkim problemy, jakie stwarzają przekładowi różnice między językiem źródłowym a docelowym. Zajęcia składają się z bloków tematycznych poświęconych bardziej szczegółowym zagadnieniom:

1. Językowe aspekty przekładu z perspektywy teoretyka przekładu, tłumacza, krytyka przekładu i czytelnika.

2. Podsystemy języka a wybrane problemy przekładu:

a. kłopoty z dźwiękami— warstwa brzmieniowa tekstu.

b. kłopoty ze słowotwórstwem – neologizmy słowotwórczych, teksty nonsensowne, różne możliwości słowotwórcze różnych języków.

c. kłopoty z fleksją – różnice w strukturze kategorii gramatycznych i ich wartości.

d. kłopoty ze składnią – znaczenie szyku, zamiana planów, zależności (np. następstwo czasu, sposób, nacechowanie skladniowe).

3. Kłopoty z semantyką – niepasująca wieloznaczność, zakres wyrazów.

4. Kłopoty z odmianami niestandardowymi języka i stylizacjami.

5. Przekład polemiczny.

Literatura:

Stanisław Barańczak, Ocalone w tłumaczeniu (wybrane eseje), Kraków 2008.

Piotr Bukowski i Magda Heydel, Współczesne teorie przekładu, Kraków 2009.

Piotr de Bończa Bukowski, i Magda Heydel, Polska myśl przekładoznawcza, Kraków 2014 (wybrane rozdziały).

Hanna Dymel-Trzebiatowska, Translatoryka literatury dziecięcej, Gdańsk 2014 (wybrane fragmenty).

Krzysztof Hejowski, Kognitywno-komunikacyjna teoria przekładu, Warszawa 2007.

Krzysztof Hejwowski, Płeć i rodzaj gramatyczny w przekładzie [w:] Translatio i literatura, Warszawa 2011, s. 175-181.

Krzysztof Hejwowski, Idioms in literary translation [w:] Lingua Terra Cognita II, Gdańsk, r. 2011, s. 777-791.

Theo Hermans, Narada języków, Kraków 2015 (wybrane fragmenty).

Jolanta Kozak, Przekład literacki jako metafora, Warszawa 2008 (wybrane rozdziały).

Roman Lewicki, Zagadnienia lingwistyki przekładu, Lublin 2017 (wybrane fragmenty).

Elżbieta Tabakowska, Językoznawstwo kognitywne a poetyka przekładu, Kraków 2008. (wybrane rozdziały)

Teresa Tomaszkiewicz, Przekład audiowizualny, Warszawa 2006 (wybrane fragmenty).

Wojtasiewicz, Olgierd, Wstęp do teorii tłumaczenia, Warszawa 1957 (wybrane fragmenty).

A ponadto:

Wybrane artykuły z czasopism „Przekładaniec”, „Roczniki przekładoznawcze”, „Między oryginałem a przekładem”, „Studia przekładoznawcze”, „Dwutygodnik”.

Uwaga: Lista lektur może zostać zmodyfikowana w zależności od zainteresowań uczestników i ich znajomości języków obcych. W szczególności dotyczy to listy tekstów przekładowych i oryginalnych.

Efekty uczenia się:

Po zakończeniu kursu student/studentka:

– zna podstawowe techniki i strategie przekładowe i umie je rozpoznać w tekście tłumaczonym,

– zna wpływ różnic między językiem źródłowym a docelowym na kształt przekładu,

– zna wpływ różnic kulturowych na kształt przekładu,

–zna i rozumie rolę, jaką dzieła przełożone pełnią w kształtowaniu się literatury i kultury docelowej.

Metody i kryteria oceniania:

1. krótkie prace pisemne lub testy śródsemestralne — 50% (z aktywności bieżących należy uzyskać co najmniej połowę punktów).

2. test zaliczający lub praca zaliczająca — 50%. Prace mogą pisemne mogą być pracami wykonywanymi w zespole.

3. Obecność na zajęciach; w semestrze student ma prawo do 2 nieobecności.

Do zadań i testów wykorzystywana jest platforma Kampus.

Zaliczenie zajęć wymaga zdobycia co najmniej 55% ogólnej liczby punktów.

Praktyki zawodowe:

nie dotyczy

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2023/24" (zakończony)

Okres: 2023-10-01 - 2024-01-28
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia, 30 godzin, 40 miejsc więcej informacji
Koordynatorzy: Marcin Będkowski, Iwona Burkacka
Prowadzący grup: Marcin Będkowski
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Ćwiczenia - Zaliczenie na ocenę
Rodzaj przedmiotu:

obowiązkowe

Tryb prowadzenia:

w sali

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2024/25" (jeszcze nie rozpoczęty)

Okres: 2024-10-01 - 2025-01-26
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia, 30 godzin, 40 miejsc więcej informacji
Koordynatorzy: Marcin Będkowski, Iwona Burkacka
Prowadzący grup: Marcin Będkowski
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Ćwiczenia - Zaliczenie na ocenę
Rodzaj przedmiotu:

obowiązkowe

Tryb prowadzenia:

w sali

Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.
Krakowskie Przedmieście 26/28
00-927 Warszawa
tel: +48 22 55 20 000 https://uw.edu.pl/
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.3.0 (2024-03-22)