Historia Serbii

obowiązkowe

Dzieje regionu - Bałkany 3005-KL1DBAZ

Przedmiot stanowi uzupełnienie wykładu "Dzieje regionu - Bałkany", który jest poświęcony prezentacji historii Serbii od początków serbskiej państwowości w średniowieczu po czasy współczesne. Jednak głównym zamierzeniem zajęć będzie przybliżenie wieków XIX i XX. W trakcie zajęć omawiane są najważniejsze wydarzenia historyczne, postaci, a także główne procesy cywilizacyjne i ich społeczne uwarunkowania oraz następstwa.

Przedmiot dotyczy dziejów Serbii od średniowiecznych początków państwowości po wydarzenia współczesne. Celem ćwiczeń jest zapoznanie słuchaczy z konstytutywnymi dla serbskiego procesu historycznego wydarzeniami, ich aktorami oraz towarzyszącymi im przemianami cywilizacyjnymi i społecznymi na tle losów regionu Bałkanów i Europy. Przedmiotem rozważań w toku ćwiczeń są przede wszystkim te zjawiska, które odegrały zasadniczą rolę w formowaniu się kultury narodowej Serbów w XIX i XX wieku, a tym samym stanowią zasadniczy budulec głównych dyskursów historiograficznych i autorefleksji tożsamościowej. Podstawą pracy na zajęciach jest interpretacja dziejów Serbii z wykorzystaniem dostępnych opracowań w języku polskim.

Bloki tematyczne:

1. Zarys dziejów państwa serbskiego w średniowieczu: dynastia Nemanjiciów, prawosławie, przynależność do cywilizacji bizantyjskiej, podbój turecki (bitwa na Kosowym Polu).

2. Serbowie pod "jarzmem tureckim". Wielka wędrówka Serbów na ziemie habsburskie (Wojwodina). Powstania przeciw Turcji (tzw. rewolucja serbska). Rola Karađorđa i Obrenovicia. Pierwsze programy narodowe/nacjonalistyczne.

3. Dzieje nowożytnej państwowości serbskiej - Księstwo Serbskie, uzyskanie niepodległości na Kongresie Berlińskim (1878) oraz Królestwo Serbii.

4. Wojny bałkańskie oraz I wojna światowa - udział Serbii.

5. Powstanie Królestwa SHS/Jugosławii - konflikt serbsko-chorwacki (kwestie narodowościowe), rola dynastii Karađorđeviciów, jugoslawizm międzywojenny.

6. Losy Jugosławii/Serbii w czasie II wojny światowej. Wojna domowa w Jugosławii: ustasze, czetnicy i partyzantka Tity.

7. System komunistycznej Jugosławii: przemiany ustrojowe (konstytucje, samorządy), kwestie narodowościowe, jugoslawizm komunistyczny, Stalin i rok 1948. Rola Josipa Broza Tity.

8. Konflikty oraz protesty w Jugosławii - Kosowo, Chorwacja, Serbia (rola m.in. Aleksandra Rankovicia, Dobricy Ćosicia).

9. Przełom lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych - dojście do władzy Slobodana Miloševicia. Rozpad Jugosławii: nacjonalizm oraz wojna.

10. Serbia lat dziewięćdziesiątych - okres demokratury, protesty w 1996 i 1997 roku, konflikt z Kosowem, naloty NATO w 1999 roku.

11. Serbia po 2000 roku: transformacja ustrojowa oraz polityczna (zarys).

12. Współczesna Serbia: stosunki z państwami sąsiednimi, integracja z Unią Europejską, rozliczenie z przeszłością (zarys).

Przykładowa literatura:

Benson L., Jugosławia. Historia w zarysie, przeł. B. Gutowska-Nowak, Kraków 2011.

Czerwiński M., Przyczyny rozpadu Jugosławii w chorwackich i serbskich syntezach dziejów narodu. Od historii do retoryki, [w:] Bałkany Zachodnie między przeszłością a przyszłością, red. P. Chmielewski, S.L. Szczesio (red.), Łódź 2013.

Hebda W., Serbska dominacja polityczna w pierwszej federacji narodów południowosłowiańskich (1918-1941) - zarys problematyki, Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej, XLIX z. 2.

Jagiełło-Szostak, Komuniści jugosłowiańscy wobec idei i tożsamości jugosłowiańskiej. Wybrane aspekty, Balcanica Bosnianiensia XX.

Jagiełło-Szostak (red.), Republika Serbii. Aspekty polityki wewnętrznej i międzynarodowej, Wrocław 2016.

Jelavich B., Historia Bałkanów, t. 1: Wiek XVIII i XIX, przeł. J. Polak, K. Salwa; t. 2: Wiek XX, przeł. M. Chojnacki, J. Hunia, Kraków 2005.

Korzeniewska-Wiszniewska M., Serbia pod rządami Slobodana Miloševicia. Serbska polityka wobec rozpadu Jugosławii, Kraków 2008.

Moroz-Grzelak L., Bracia Słowianie. Wizje wspólnoty a rzeczywistość, Warszawa 2013.

Popek K., Geneza, przebieg oraz znaczenie powstań serbskich (1804-1815), Studenckie Zeszyty Naukowe Instytutu Filologii Słowiańskiej UJ nr 2(6)/2014.

Rabka R., Bałkany 1912-1913, Warszawa 2010.

Rapacka J., Godzina Herdera. O Serbach, Chorwatach i idei jugosłowiańskiej, Warszawa 1995.

Rapacka J., O idei jugosłowiańskiej jako idei narodowej, [w:] Współcześni Słowianie wobec własnych tradycji i mitów. Sympozjum w Castel Gandolfo 19-20 sierpnia 1996 roku, red. M. Bobrownicka, L. Suchanek, F. Ziejka, Kraków 1997.

Rycerska I., Rozpad Jugosławii. Przyczyny i przebieg, Kielce 2003.

Skrzeszewska M., Droga Serbii do Unii Europejskiej - stan i perspektywy, "Studia Europejskie" 1/2016.

Tanty M., Bałkany w XX wieku. Dzieje polityczne, Warszawa 2003.

Zacharias M.J., Komunizm. Federacja. Nacjonalizmy. System władzy w Jugosławii 1943-1991. Powstanie - przekształcenia - rozkład, Warszawa 2004.

Student/ka posiada podstawową wiedzę o historii Serbii. Umie wskazać zdarzenia i postaci konstytutywne dla dziejów tego kraju (zwłaszcza z XIX i XX wieku) oraz rozumie tak wewnętrzne, jak i zewnętrzne uwarunkowania procesów historycznych i cywilizacyjnych zachodzących na tym obszarze. Potrafi wskazać zjawiska historyczne kluczowe dla uformowania się narodu serbskiego oraz podstawowe elementy narracji tożsamościowej Serbów. Zna podstawowe źródła (polskie bądź przetłumaczone na polski) z zakresu historii Serbii, umie je analizować i interpretować, a w przyszłości zapoznając się z źródłami prymarnymi będzie potrafił wykazać się krytyką wskazanych zagadnień. Sprawnie posługuje się mapą i zna geografię historyczną kraju.

Podstawą zaliczenia ćwiczeń jest:

- obecność na zajęciach (student ma prawo do 2 nieobecności w semestrze);

- przygotowanie do zajęć (znajomość lektur) oraz aktywny udział w dyskusji;

- test końcowy.

Nie dotyczy