Historia języka bułgarskiego z elementami gramatyki historycznej

obowiązkowe

Znajomość języka bułgarskiego na poziomie B2.

w sali

Zajęcia mają na celu zapoznanie studentów:

- z historią (rozwojem zjawisk i norm języka bułgarskiego, z uwzględnieniem historycznej więzi bułagarsko-macedońskiej) i zarysem dialektologii bułgarskiego obszaru językowego;

- ze źródłami tradycji językowej na obszarze Bułgarii - omówione zostaną najważniejsze fakty i uwarunkowania współcześnie funkcjonującej świadomości językowej Bułgarów w kontekście kulturowym – wewnętrznym i zewnętrznym.

Na zajęciach omówione zostaną następujące zagadnienia:

Historia osadnictwa słowiańskiego na Bałkanach; najstarsze cechy ogólne bułgarsko-macedońskiego obszaru językowego; periodyzacja języka bułgarskiego; wewnętrzna a zewnętrzna historia języka; kwestie terminologiczne (starobułgarski a staro-cerkiewno-słowiański).

Najstarsze zabytki językowe bułgarsko-macedońskie; bułgarska i macedońska redakcja język (staro)cerkiewnosłowiańskiego.

Bałkańska liga językowa; analityzm bułgarsko-macedoński.

Ewolucja systemu samogłoskowego i spółgłoskowego.

Morfologia historyczna: ewolucja deklinacji bułgarskiej (zwł. ewolucja systemu przypadków, systemu zaimkowego; określnik).

Morfologia historyczna: ewolucja koniugacji bułgarskiej i macedońskiej (rozwój systemu temporalny, nowe participia, indirectivus); indeclinabilia.

Leksyka i słowotwórstwo; związki leksykalne z innymi językami (zwł. stosunek do języka tureckiego)

Składnia historyczna (zwł. klityki, stabilizacja szyku zdania).

Dialektologia języka bułgarskiego (podstawowe podziału i ich kryteria, granica „jatowa”, analityzm w dialektach, rodzajnik, izofony i izoleksy gwarowe); tzw. gwary przejściowe; gwary bułgarskie poza granicami Bułgarii).

Granice bułgarskiego obszaru językowego. Podziały dialektalne i istniejące współcześnie cechy interdialektalne. Świadomość podłoża dialektalnego w mowie nosicieli młodego języka. Kontakty z innymi językami (turecki, grecki, rosyjski, języki zachodnie).

Główne etapy rozwoju języka nowobułgarskiego; damaskiny, dzieła Paisija Chilendarskiego i Sofroniusza Wraczańskiego; odrodzeniowe szkoły językowe, rozwój edukacji i produkcji literackiej; sytuacja językowa niepodległego państwa; relacja do języka cerkiewnego i rosyjskiego.

Typologia narodzin języka literackiego (na tle słowiańskim).

Problem obecności języka bułgarskiego poza granicami Bułgarii; postrzeganie świadomościowe, kulturowe i językowe Macedończyków, Bułgarów z Banatu i Pomaków.

Współczesna sytuacja językowa (II wojna światowa, okres komunizmu i powrotu do demokracji; cenzura polityczna i edytorska vs. samowola językowa); pozycja i rola językowa Sofii; najnowsze tendencje językowe; zjawiska globalizacyjne; język mediów; polityka językowa państwa.

- E. M. Siatkowska, Szkice z dziejów literackich języków słowiańskich, Warszawa 2004 (zwł. rozdz. IX),

- F. Sławski, Zarys dialektologii południowosłowiańskiej z wyborem tekstów gwarowych, Warszawa 1962,

- H. Dalewska-Greń, Języki słowiańskie, Warszawa 2002 (zwł. rozdz. V),

- Kultura, język, komunikacja. Problemy globalizacji i kultur narodowych, red. G. Szwat-Gyłyłybowa, A. Z. Makowiecki, Warszawa 2001 (tam artykuły: I. M. Dolińskiego, I. Likomanowej, B. Lingorskiej),

- Ogólnosłowiański atlas językowy (OLA) - wybrane tomy i mapy,

- Български диалектен атлас. Обобщаващ том, ред. Ив. Кочев и др., София 2001,

- Български език, red. S. Dimitrova, Opole 1997 (seria: Najnowsze dzieje języków słowiańskich),

- К. Мирчев, Историческа граматика на българския език, изд. 3, София 1978 (lub nowsze),

- Ст. Младенов, История на българския език, София 1979,

- Вл. Мурдаров, 99 езикови съвета, София 2001; tegoż: Още 99 езикови съвета, София 2003;

- Вл. Мурдаров, Geschichte der bulgarischen Schriftsprache (Grundriß), Wien 1996,

- Р. Русинов, Учебник по история на новобългарския книжовен език, София 1980,

- Ст. Стойков, Българска диалектология, София 1993,

- Б. Цонев, История на българския език, София 1974.

Po ukończeniu zajęć student:

- zna fazy rozwoju języka bułgarskiego, potrafi wskazać elementy cerkiewne i obce w języku bułgarskim,

- orientuje się w uwarunkowaniach podłoża dialektalnego i jego relacjach z językiem literackim,

- zna i potrafi scharakteryzować etapy minione i współczesną sytuację językową Bułgarii,

- jest świadom relacji językowo-świadomościowych dо społeczności językowych najbliższych Bułgarom.

Ocena ciągła (bieżące przygotowanie do zajęć i aktywność)

Śródsemestralne pisemne testy kontrolne

Kontrola obecności (max. 2 nieobecności nieuspr.)

Egzamin ustny.