Europa Środkowa jako przestrzeń pogranicza: perspektywa słoweńska

fakultatywne

Fakultet o charakterze przeglądowym, którego celem jest wskazanie na obszar środkowoeuropejski jako obszar graniczny. Metafora granicy odnosi się do życia na niestabilnych, osmotycznych, zmiennych liniach między ludami i państwami. Granica jest rozumiana jako miejsce uwewnętrznania, modyfikowania, nadbudowywania i przenikania swojskości z obcością w nieustannej próbie tworzenia nowych wartości, a nie jako blokada, punkt kulminacyjny czy znak peryferyjności. Świadomość zmienności i bliskości granic i z niej wynikające poczucie niestabilności i tymczasowości dla kultur środkowoeuropejskich oznacza z jednej strony konieczność otwarcia się na wpływy zewnętrzne, a z drugiej przymus wypracowania specyficznych mechanizmów adaptacyjnych, „obłaskawiających” rzeczywistość za pomocą wyobrażeń mitycznych. Właściwym przedmiotem zainteresowania będą nowe imaginaria, które powstały właśnie w takim mitotwórczym procesie nadawania sensu. Narracja ta niekoniecznie pozostaje w sprzeczności z tradycyjnym, instytucjonalnie popartym przymusem budowania silnego, symbolicznie i politycznie umocowanego rdzenia tożsamościowego, częściej istnieje jako oddzielny, równoległy nurt. Skutkiem jest specyficzny konserwatywno-liberalny modus vivendi przenikający wszystkie sfery życia społecznego.

Chociaż za punkt wyjścia obierzemy konkretne zjawiska kultury słoweńskiej, analizy nie będą ukierunkowane na opis ciągów wydarzeń historycznych i specyficznie słoweńskich artefaktów kulturowych, które razem miałyby stworzyć obraz jednej spójnej i niepowtarzalnej kultury narodowej. Analizując teksty kultury, będziemy się skupiać na poszukiwaniu minimalnych cech wspólnych, które pozwolą uchwycić strukturalne różnice bądź podobieństwa pomiędzy różnymi ponadnarodowymi obszarami kultury środkowoeuropejskiej. Ich zdefiniowanie umożliwi wskazanie pewnej skali możliwych lokalnych realizacji zjawisk i idei, dlatego przedmiot może być interesujący dla studentek/studentów wszystkich specjalności.

1. Czerwiński, Maciej, Kultura, dyskurs, znak (wybrane fragmenty).

2. Herbert, Zbigniew, Mitteleuropa.

3. Jančar, Drago, Terra incognita.

4. Jezernik, Božidar, Dzika Europa.

5. Kołakowski, Leszek, Obecność mitu.

6. Kundera, Milan, Zachód porwany albo tragedia Europy Środkowej.

7. Kirn, Gal, Transformation of memorial sites in the post-yugoslav context.

8. Sowa, Jan, Fantomowe ciało króla. Pereferyjne zmaganie z nowoczesną formą (wybrane fragmenty).

9. Szacka, Barbara, Czas przeszły, pamięć, mit (wybrane fragmenty).

10. Škrabec, Simona, Geografia wyobrażona. Koncepcja Europy Środkowej w XX. wieku (wybrane fragmenty).

11. Velikonja, Mitja, Contested Anniversary – Celebrating November 29, Republic Day (of Socialist Federative Republic of Yugoslavia) in Present-Day Slovenia.

Metody i kryteria zaliczenia: praca zaliczeniowa 40%, aktywny udział w zajęciach 30%, zaliczenie ustne na podstawie pracy 30%.