Uniwersytet Warszawski - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Literatura żydowska w epoce hellenistycznej wobec greckiej i żydowskiej tradycji literackiej

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 3006-LŻEH-OG
Kod Erasmus / ISCED: (brak danych) / (brak danych)
Nazwa przedmiotu: Literatura żydowska w epoce hellenistycznej wobec greckiej i żydowskiej tradycji literackiej
Jednostka: Instytut Filologii Klasycznej
Grupy: Przedmioty ogólnouniwersyteckie humanistyczne
Przedmioty ogólnouniwersyteckie na Uniwersytecie Warszawskim
Punkty ECTS i inne: (brak) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Rodzaj przedmiotu:

ogólnouniwersyteckie

Tryb prowadzenia:

w sali

Skrócony opis:

Przedmiotem konwersatorium jest hellenistyczna literatura żydowska w języku greckim i jej związki z greckimi oraz żydowskimi tradycjami literackimi. Na zajęciach będziemy czytać żydowskie teksty powstałe w języku greckim w epoce hellenistycznej (III-I w. p.n.e.) i omawiać je w szerokim kontekście historycznym, literackim i kulturowym. Teksty będziemy czytać w przekładzie na język polski lub angielski (w zależności od składu grupy – z uwzględnieniem tekstu oryginalnego) i analizować ze szczególnym uwzględnieniem sposobu, w jaki odzwierciedlają tożsamość społeczności żydowskiej na terenie Palestyny i w diasporze egipskiej w epoce hellenistycznej. Lekturę tekstów poprzedzi spotkanie wprowadzające w historyczno-kulturowy kontekst epoki oraz umiejscawiające kulturę i religię żydowską na mapie hellenistycznego świata.

Pełny opis:

Założenia wstępne: Do uczestnictwa w zajęciach wymagana jest znajomość języka angielskiego.

Zakres tematów

1. Wykład wprowadzający. Hellenizacja społeczności żydowskiej w diasporze egipskiej oraz na terenie Palestyny w III i II w p.n.e. (1 spotkanie)

Zagadnienia:

- rozpad imperium Aleksandra Wielkiego i zaistniała w jego wyniku sytuacja geopolityczna;

- powstanie diaspory żydowskiej w Egipcie;

- hellenizacja na terenie Palestyny: instytucje edukacyjno-kulturalne, onomastyka.

- żydowsko-greckie kontakty literackie;

- prezentacja źródeł, ich edycji i przekładów, literatury przedmiotu oraz narzędzi, z których będziemy korzystać podczas kursu.

2. Wokół Septuaginty. "List Aristeasa" i jego ideologia. (2 spotkania)

Żródła:

Letter of Aristeas, przeł. Shutt, R. J. H. [w:] Charlesworth, J. H. (ed.), Old Testament Pseudepigrapha (vol. 2), Garden City (NY) 1985.

Spotkanie 1

Opracowania:

Świderkówna A., Bogowie zeszli z Olimpu, Warszawa 1999, s. 255-262.

Lektura dodatkowa: Fernandez Marcos N., The Septuagint in Context. Introduction to the Greek Version of the Bible, Leiden-Boston-Köln, s. 33-81.

Zagadnienia:

- List Aristeasa jako „źródło wiedzy” o genezie Septuaginty;

- datowanie Listu Aristeasa;

- autorstwo tekstu i jego autentyczność;

- funkcje przekładu Biblii wg. Listu Aristeasa;

- apologetyka utworu.

Spotkanie 2

Opracowania:

Tcherikover V., “The Ideology of the Letter of Aristeas”, The Harvard Theological Review, 51 (1958), s. 59-85 (czasopismo The Harvard Theological Review jest dostępne w internecie w elektronicznych zbiorach BUW).

Raup Johnson S., Historical Fiction and Hellenistic Jewish Identity, Berkeley-Los Angeles-London 2004, s. 11-13, 34-38.

Zagadnienia:

- List Aristeasa jako dzieło literackie;

- charakterystyka gatunkowa tekstu;

- problem fikcji literackiej w Liście Aristeasa.

3. Przyczyny wybuchu Powstania Machabeuszy. (2 spotkania)

Opracowania:

Collins, J. J., Introduction to the Hebrew Bible, Minneapolis (MN) 2014, s. 565-592.

Spotkanie 1.

Źródła:

I Księga Machabejska, rozdział 1. w dowolnym przekładzie na język polski.

Zagadnienia:

- autorstwo, czas powstania i język tekstu;

- temat utworu;

- postać Antiocha IV Epifanesa;

- „wiarołomni Żydzi”, „helleniści” – o kim mowa?

- wiarygodność przekazu.

Spotkanie 2.

Źródła:

II Księga Machabejska, rozdziały 1-5. w dowolnym przekładzie na język polski.

Zagadnienia:

- autorstwo, czas powstania i język tekstu;

- porównanie z przekazem z I Księgi Machabejskiej (postawa elit żydowskich wobec hellenizacji, rola Antiocha IV Epifanesa w wybuchu Powstania Machabeuszy).

4. Mędrzec i bohater. Postać Mojżesza w hellenistycznej literaturze greckiej i żydowskiej na podstawie wybranych utworów. (3 spotkania)

Źródła:

Księga Wyjścia, rozdziały 1-14 w dowolnym przekładzie na język polski.

Demetrius, Fragments 3- 5, przeł. Holladay, C.R., [w:] Holladay, C. R. (ed.), Fragments from Hellenistic Jewish Authors (vol. 1), Chico (CA) 1983, s. 75-77.

Artapanus, Fragment 3-3b, przeł. Holladay, C.R., [w:] Holladay, C. R. (ed.), Fragments from Hellenistic Jewish Authors (vol. 1), Chico (CA) 1983, s. 209-225.

Flavius Josephus, Przeciw Apionowi 1,26.32.34, przeł. Radożycki J., Poznań 1986.

Ezechiel Tragik, Eksagoge. Fragmenty [w:] Klęczar, A., Ezechiel Tragik i jego dramat Exagōgē "Wyprowadzenie z Egiptu", Kraków 2006.

Opracowania:

Klęczar, A., Ezechiel Tragik i jego dramat Exagōgē "Wyprowadzenie z Egiptu", Kraków 2006, Wstęp.

Lektura dodatkowa: olladay, C.R., Artapanus. Introduction [w:] Holladay, C. R. (ed.), Fragments from Hellenistic Jewish Authors (vol. 1), Chico (CA) 1983, s. 189-193.

Zagadnienia:

a. Informacje wstępne

- datowanie, autorstwo i tematyka omawianych tekstów.

b. Oblicza Mojżesza.

- Mojżesz jako bohater tekstu religijnego – elementy charakterystyczne;

- źródła tradycji związanych z Mojżeszem w literaturze żydowskiej,

- wizerunek Mojżesza w literaturze greckojęzycznej.

c. Opowieść o wyjściu Żydów z Egiptu u Demetriosa, Artapanosa i Ezechiela.

- literacka charakterystyka omawianych utworów i jej uwarunkowania;

- stosunek autorów do przekazu biblijnego;

- wykorzystanie przez autorów biblijnych i greckich tradycji literackich;

5. Co się wydarzyło w Sychem? Literackie spojrzenia na rzeź Sychemitów. (2 spotkania)

Źródła:

Ksiega Rodzaju, rozdziały 25-35,8; 39-49 w dowolnym przekładzie na język polski.

Demetrius, Fragments 1-2, przeł. Holladay, C.R., [w:] Holladay, C. R. (ed.), Fragments from Hellenistic Jewish Authors (vol. 1), Chico (CA) 1983, s. 75-77.

Theodotos, Poemat o Jakubie (Fragmenty). Studenci otrzymają kopię mojego tłumaczenia fragmentów utworu.

Testament Lewiego, rozdziały 2-7., przeł. Antoni Paciorek, [w:]. Rubinkiewicz, R. (red.), Apokryfy Starego Testamentu, Warszawa 2006.

Księga Jubileuszów, rozdział 30., przeł. Andrzej Kondracki [w:] Rubinkiewicz, R. (red.), Apokryfy Starego Testamentu, Warszawa 2006.

Księga Judyty, rozdział 9. (dowolny przekład na j. polski).

Opracowania:

Collins, J. J., „The Epic of Theodotus and the Hellenism of the Hasmoneans”, The Harvard Theological Review 73 (1980), s. 91-104.

Lektura dodatkowa: Kugel, J., “The Story of Dinah in the Testament of Levi”, The Harvard Theological Review 85 (1992), s. 1-34.

Zagadnienia:

- datowanie, autorstwo, kontekst historyczny i kulturowy omawianych utworów;

- kluczowe motywy w przekazie o Jakubie i jego rodzinie;

- miasto Sychem – jego historia i wizerunek w okresie Drugiej Świątyni;

- sposób przedstawienia rzezi Sychemitów w przekazie biblijnym a adaptacja tej historii w omawianych tekstach;

- literacka charakterystyka omawianych tekstów i jej wpływ na prezentację historii;

- fragmenty Poematu o Jakubie Theodotosa wobec greckich i żydowskich tradycji literackich.

6. Sybilla – pogańska prorokini w służbie Jedynego Boga (1 spotkanie)

Źródła:

Sibylline Oracles, Book 3 (fragment), przeł. J. J. Collins, [w:] Charlesworth, J. H. (ed.), Old Testament Pseudepigrapha (vol. 1), Garden City (NY) 1983.

Opracowania

J. J. Collins, Sibylline Oracles. Introduction, Charlesworth, J. H. (ed.), Old Testament Pseudepigrapha (vol. 1), Garden City (NY) 1983, s. 317-326.

J. J. Collins, Sibylline Oracles. Book 3: Introduction, [w:] Charlesworth, J. H. (ed.), Old Testament Pseudepigrapha (vol. 1), Garden City (NY) 1983, s. 354-361.

Zagadnienia:

- autorstwo i datowanie 3. Księgi Sybillińskiej;

- pochodzenie, kontekst historyczny i społeczny tekstu;

- aluzje do wydarzeń historycznych;

- obecność popularnych motywów literatury apokaliptycznej;

- literackie źródła tekstu;

- modelowy odbiorca i cel powstania 3 Księgi Sybillińskiej;

- kreacja narratora – co mówi o sobie Sybilla?

7. Nie dać się zdeptać pijanym słoniom. III Księga Machabejska a problem fikcji literackiej. (1 spotkanie)

Źródła:

3 Maccabees, przeł. H. Anderson, [w:] Charlesworth, J. H. (ed.), Old Testament Pseudepigrapha (vol. 2), Garden City (NY) 1985.

Opracowania:

H. Anderson, 3 Maccabees. Introduction, [w:] Charlesworth, J. H. (ed.), Old Testament Pseudepigrapha (vol. 2), Garden City (NY) 1985, s. 509-516.

Lektura dodatkowa: Raup Johnson S., Historical Fiction and Hellenistic Jewish Identity, Berkeley-Los Angeles-London 2004, s. 11-13, 129-181.

Zagadnienia

- datowanie i autorstwo III Księgi Machabejskiej;

- problem tytułu;

- relacja z I i II Księgą Machabejską;

- historyczność i fikcja w III Księdze Machabejskiej, ich funkcje;

- obraz władcy (Ptolemeusza IV Philopatora) w utworze.

8. Romans z konwersją w tle. Józef i Asenet (2 spotkania)

Źródła:

Józef i Asenet, rozdziały 1-2.6.12.15-16, przeł. R. Rubinkiewicz [w:] Rubinkiewicz, R. (red.), Apokryfy Starego Testamentu, Warszawa 2006.

Opracowania:

Świderkówna, A., Bogowie zeszli z Olimpu, Warszawa 1999, s. 274-85.

Collins, J. J., Between Athens and Jerusalem. Jewish Identity in the Hellenistic Diaspora, Grand Rapids (MI)-Cambridge 2000, s. 103-110.

Zagadnienia:

- datowanie i autorstwo tekstu;

- interpolacje chrześcijańskie w tekście;

- postać głównej bohaterki na tle innych postaci kobiecych w literaturze biblijnej;

- Józef i Asenet a grecka tradycja romansu: podobieństwa i różnice;

- problematyka konwersji w utworze;

- rola miasta Heliopolis w interpretacji tekstu.

9. Podsumowanie kursu (1 spotkanie)

- oblicza hellenizacji kultury żydowskiej: między przystępnością a apologetyką;

- strategie budowania tożsamości żydowskiej w epoce hellenistycznej;

- sposoby i cele literackiego przetwarzania motywów i historii biblijnych.

Literatura:

Zob. Pełny opis

Efekty uczenia się:

W zakresie wiedzy:

Student charakteryzuje omawiane na zajęciach utwory literackie, definiuje zagadnienia, których dotyczyło konwersatorium.

W zakresie umiejętności:

Student wyszukuje, analizuje, ocenia, selekcjonuje i wykorzystuje informacje przy użyciu różnych źródeł i sposobów; pracuje wedle celów i wskazówek formułowanych prze prowadzącego zajęcia; przeprowadza kwerendę biblioteczną, wykorzystuje bazy danych i posługuje się Internetem w celu zdobywania informacji,

W zakresie kompetencji społecznych:

Student formułuje i wyraża własne poglądy i idee związane z problematyką przedmiotu na forum publicznym, pracuje w zespole.

Metody i kryteria oceniania:

Obecność na zajęciach, aktywność, przygotowanie do zajęć, krótki test podsumowujący.

Przedmiot nie jest oferowany w żadnym z aktualnych cykli dydaktycznych.
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.
Krakowskie Przedmieście 26/28
00-927 Warszawa
tel: +48 22 55 20 000 https://uw.edu.pl/
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.2.0-1 (2024-03-12)