Podręczniki i programy polonistyczne w szkole podstawowej. Prawo oświatowe

obowiązkowe

w sali

Celem kursu jest wykształcenie umiejętności oceniania programów i podręczników. Punkt wyjścia stanowi rozmowa na temat istoty reformy edukacji z 2017 r. oraz analiza obowiązujących podstaw programowych dla II etapu edukacyjnego. Podczas zajęć ustala się właściwości programu nauczania i podręcznika szkolnego oraz analizuje, porównuje i ocenia wybrane przykłady. Poruszone zostaną następujące zagadnienia: szkoła tradycyjna a współczesne jej koncepcje; cele nauczania i ich formułowanie; program i jego realizacja, planowanie pracy dydaktycznej oraz budowanie rozkładu treści nauczania; podręczniki szkolne i ich wykorzystanie w nauczaniu-uczeniu się; projektowanie lekcji i zasady pisania scenariuszy zajęć z wykorzystaniem podręczników; organizacja działań edukacyjnych w pracy z dzieckiem o specjalnych potrzebach edukacyjnych; nauczycielskie narzędzia diagnozy procesu i efektów uczenia się. Ponadto studenci zapoznają się z podstawowymi treściami dotyczącymi obowiązującego prawa oświatowego.

1. Analiza i ocena programów nauczania języka polskiego dla szkoły podstawowej:

- Ewaluacja programu – istota i zadania ewaluacji;

- Realizacja treści z podstawy programowej w wybranych programach (porównanie);

- Analiza treści programowych w wybranych programach a realizacja nowych wymogów: kształcenie zintegrowane, wykorzystanie nowych mediów, potrzeby uczniów z dysfunkcjami, potrzeby uczniów szczególnie uzdolnionych;

- Układanie fragmentu programu do wybranej treści programowej (np. oficjalne i nieoficjalne sytuacje mówienia).

2. Analiza i ocena podręczników do języka polskiego dla szkoły podstawowej:

- Funkcje podręcznika: dla kogo przeznaczony jest podręcznik, jakie są kryteria wyboru?

- Szacowanie wartości podręcznika (wady, zalety podręczników do gimnazjum) na podstawie wybranych przykładów.

- Dialogowość podręczników szkolnych: funkcje odbiorcy i nadawcy w podręczniku szkolnym.

- Analiza treści pod względem: powiązania z podstawą programową i programem nauczania, aktualności i zasadności treści, potrzeb i zainteresowań uczniów.

- Kształcenie językowe w szkole podstawowej – jakie sprawności powinien kształcić podręcznik?

- Kształcenie literacko-kulturowe w szkole podstawowej; sposób ujęcia w podręczniku.

3. Realizacja programu i wykorzystanie podręcznika na lekcji i w samokształceniu:

- Podręcznik a realizacja programu.

- Różnorodność metod nauczania.

- Różnorodność zadań i ćwiczeń zawartych w podręczniku.

- Pomiędzy teorią a praktyką: język i przydatność warstwy teoretycznej.

- Roczne rozkłady materiału.

- Wykorzystanie podręcznika w samokształceniu.

Piotr Ciborski, Karta nauczyciela komentarz problemowy, Gdańsk 2017.

Elżbieta Czyż, Prawa i obowiązki ucznia w statutach szkolnych, „Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka” 2017, Vol. 16 Nr 2, s. 223-257.

Łukasz Korzeniowski (red.) Statut nieumarły. Wzór statutu szkoły z komentarzem, Kraków 2023.

Agnieszka Mikołajczuk, Edyta Bańkowska (red.) Kompetencje nauczyciela polonisty we współczesnej szkole, Warszawa 2006.

Jolanta Nocoń, Dialogowość podręczników szkolnych, [w:] Kształcenie porozumiewania się; red. S. Gajda, J. Nocoń, Opole 1994, s. 179-183.

Magdalena Trysińska, Katarzyna Maciejak (red.) Kompetencje nauczyciela polonisty w nowoczesnej szkole. Między schematem a kreatywnością, Warszawa 2019.

Urszula Żydek-Bednarczuk Koncepcja kształcenia językowego w gimnazjum [w:] Podręcznik jako narzędzie kształcenia polonistycznego w gimnazjum; red. H. Kosętka, Z. Uryga, Kraków 2002, s. 133-144.

W zakresie wiedzy Student/Studentka zna i rozumie:

- zagadnienie klasy szkolnej jako środowiska edukacyjnego w odniesieniu do przedmiotu język polski i jego miejsca w ramowych planach nauczania na poszczególnych etapach edukacyjnych;

- współczesne koncepcje nauczania w odniesieniu do obowiązującej podstawy programowej nauczania języka polskiego w szkole podstawowej (klasy 4-8);

- zagadnienie lekcji jako jednostki dydaktycznej i konieczność projektowania działań edukacyjnych dostosowanych do zróżnicowanych potrzeb i możliwości uczniów, w tym doboru odpowiednich programów nauczania, podręczników i pomocy naukowych.

Odniesienie do szczegółowych efektów uczenia się z rozporządzenia MNiSW z 25 lipca 2019 r.:

C.W2, C.W3; C.W4, C.W5, C.W7

W zakresie umiejętności Student/Studentka potrafi:

- przeanalizować rozkład materiału,

- dokonać analizy oraz oceny programu i podręcznika pod kątem potrzeb ucznia danego poziomu nauczania, uwzględniając własne założenia metodyczne.

Odniesienie do szczegółowych efektów uczenia się z rozporządzenia MNiSW z 25 lipca 2019 r.:

C.U1, C.U2, C.U3, C.U4, C.U5

W zakresie kompetencji społecznych Student/Studentka:

- wyraża gotowość do adaptowania pomocy dydaktycznych i metod pracy do potrzeb i różnych stylów uczenia się uczniów;

Odniesienie do szczegółowych efektów uczenia się z rozporządzenia MNiSW z 25 lipca 2019 r.:

C.K1

Grupa zajęć z rozporządzenia MNiSW w sprawie standardu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela z 25 lipca 2019 r.: C.

Nakład pracy:

Udział w zajęciach: 15 godzin

Przygotowanie do zajęć (w tym czytanie wskazanej literatury): 10 godzin

Przygotowanie pracy zaliczeniowej: 5 godzin

Metody i kryteria oceniania:

Podstawa zaliczenia:

- kontrola obecności (jedna dopuszczalna nieobecność w semestrze),

- aktywność podczas zajęć,

- praca pisemna: recenzja wybranego podręcznika szkoły podstawowej z przykładami wykorzystania w toku lekcji.