Językoznawstwo generatywne
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 3020-JGR-OG |
Kod Erasmus / ISCED: |
09.302
|
Nazwa przedmiotu: | Językoznawstwo generatywne |
Jednostka: | Katedra Językoznawstwa Ogólnego, Migowego i Bałtystyki |
Grupy: |
Przedmioty ogólnouniwersyteckie humanistyczne Przedmioty ogólnouniwersyteckie KJOWPiB Przedmioty ogólnouniwersyteckie na Uniwersytecie Warszawskim Przedmioty ogólnouniwersyteckie Wydziału Polonistyki |
Punkty ECTS i inne: |
(brak)
|
Język prowadzenia: | polski |
Rodzaj przedmiotu: | ogólnouniwersyteckie |
Założenia (opisowo): | wiedza językoznawcza wyniesiona z kursu „Wstęp do językoznawstwa” |
Tryb prowadzenia: | w sali |
Skrócony opis: |
Omówienie kluczowych założeń językoznawstwa generatywnego, czyli jednego z dominujących nurtów współczesnej lingwistyki. Rozwój badań generatywnych jest od pięćdziesięciu lat związany z teoriami amerykańskiego językoznawcy Noama Chomsky’ego. Mimo olbrzymiego wpływu na lingwistykę światową, w Polsce modele i szczegółowe analizy generatywne są stosunkowo słabo znane. Konwersatorium pozwoli studentom zapoznać się z najnowszymi rozwiązaniami metodologicznymi i praktykami analitycznymi stosowanymi we współczesnym generatywizmie. |
Pełny opis: |
Konwersatorium poświęcone jest językoznawstwu generatywnemu. Omawiane zagadnienia dotyczą zarówno historii tej dyscypliny, jak i najnowszych tendencji i modeli teoretycznych proponowanych w ostatnich latach. Najistotniejsze założenia i analizy formułowane w ramach szkoły generatywnej są omawiane nie tylko z teoretycznego punktu widzenia, ale także w odniesieniu do rzeczywistych danych z wielu języków naturalnych (w szczególności z polszczyzny i angielszczyzny, a także języków bałtyckich). Kurs wprowadzi studentów w podstawowe założenia generatywizmu, historię generatywizmu i jego stosunek go strukturalizmu amerykańskiego i innych odmian strukturalizmu, rolę Noama Chomsky’ego, kwestie natywizmu i uniwersalizmu, koncepcję Gramatyki Uniwersalnej. Omówione zostaną relacje między językiem, umysłem i mózgiem (czyli relacje między generatywizmem a psycholingwistyką i neurolingwistyką) oraz racjonalizm jako filozoficzna podstawa generatywizmu. Szczególna uwaga poświęcona będzie podstawowym koncepcjom składni generatywnej, statusowi składni w językoznawstwie generatywnym, minimalizmowi jako najnowszemu modelowi składni generatywnej, podstawowym koncepcjom fonologii generatywnej, derywacjonizmowi jako modelowi analizy fonologicznej oraz Teorii Optymalności jako najnowszemu modelowi fonologii generatywnej. Przedyskutowane zostaną relacje między językiem a innymi zdolnościami kognitywnymi (w szczególności liczeniem). |
Literatura: |
1. I. Bobrowski (1993): Językoznawstwo racjonalne. Z zagadnień teorii językoznawczej i metodologii opisów gramatycznych. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN. 2. N. Chomsky (1982): Zagadnienia teorii składni. Tłum. I. Jakubczak. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. 3. N. Chomsky (2005): O naturze i języku. Tłum. J. Lang. Poznań: Axis. 4. J. Lyons (1972): Chomsky. Tłum. B. Stanosz. (Biblioteka Wiedzy Współczesnej OMEGA: 230). Warszawa: Wydawnictwo Wiedza Powszechna (II wydanie – 1975, III wydanie – 1998: Prószyński i Spółka). 5. P. Mecner (2005): Elementy gramatyki umysłu. Kraków: Universitas (II wydanie – 2007). 6. K. Rosner (1995), red.: Noama Chomsky’ego próba rewolucji naukowej. Antologia tekstów, t. 1: Język i jego nabywanie. Warszawa: IFiS PAN. 7. K. Rosner (1996), red.: Noama Chomsky’ego próba rewolucji naukowej. Antologia tekstów, t. 2: Generatywny program badań nad ludzkim umysłem. Warszawa: IFiS PAN. 8. P. Rutkowski (2001): „Wprowadzenie do fonologii generatywnej”. Poradnik Językowy 1, s. 12-30. 9. P. Stalmaszczyk (1991): „Gramatyka generatywna Noama Chomsky'ego – najnowsze tendencje i niektóre implikacje”. In: H. Kardela, Z. Muszyński (red.): Noam Chomsky. Inspiracje i perspektywy. (Znak-Język-Rzeczywistość – Biblioteka Myśli Semiotycznej: 8). Lublin, Warszawa: Zakład Semiotyki Logicznej UW, Polskie Towarzystwo Semiotyczne, Wydawnictwo UMCS, s. 139-156. 10. P. Stalmaszczyk (1992): „Współczesna gramatyka generatywna Noama Chomsky'ego - przegląd problematyki i implikacje”. In: F. Grucza (red.): Gramatyka - konstrukt imtelektualny czy rzeczywistość: glottodydaktyczne implikacje tej alternatywy. Warszawa: Wydawnictwa UW, s. 85-101. 11. P. Stalmaszczyk (2001): „Język i gramatyka w programie minimalistycznym i semantyce pojęciowej”. In: G. Habrajska (red.): Język w komunikacji, t. 1. Łódź: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej, s. 77-82. 12. B. Stanosz (1977), wybór i oprac.: Lingwistyka a filozofia: współczesny spór o filozoficzne założenia teorii języka. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. 13. B. Stanosz (1980), wybór i oprac.: Język w świetle nauki. Warszawa: Czytelnik. 14. J. Witkoś (1999): „Program minimalistyczny: syntaktyczna rewolucja czy ewolucja?”. Acta Neophilologica 1, s. 89-96. 15. J. Witkoś (2000): „Program minimalistyczny: podstawowe założenia i przykłady derywacji zdań w języku polskim”. Polonica 20, s. 5-22. |
Efekty uczenia się: |
Po ukończeniu kursu student: - analizuje podstawowe zjawiska i procesy językowe z zakresu fonetyki, fonologii, morfologii i składni z perspektywy generatywnej; - operuje siatką podstawowych pojęć i terminów językoznawstwa generatywnego; - operuje narzędziami analizy rozwiniętymi w ramach szkoły generatywnej, takimi jak notacja kreskowa, reguły derywacyjne i hierarchie optymalności; - definiuje i omawia podstawowe nurty współczesnego językoznawstwa generatywnego. |
Metody i kryteria oceniania: |
Test końcowy przeprowadzany w formie pisemnej zawierający pytania otwarte oraz pytania wyboru, czas pisania: 90 minut. |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.