Analiza danych w oparciu o GIS

fakultatywne

Celem konwersatorium jest zapoznanie uczestników z historią, sposobami tworzenia,

użytkowania i wykorzystywania Systemów Informacji Geograficznej (GIS – Geographic

Information Systems) jako jednej z metod nieinwazyjnych w archeologii. Omówione

zostaną podstawowe pojęcia związane z kartografią i GIS, a także podstawowe pojęcia i

nurty metody związane z analizami statystyczno-przestrzennymi. Przedstawiane treści

umożliwią uczestnikom lepsze zrozumienie krajobrazów przeszłych, a zwłaszcza

zależności pomiędzy jego elementami a działalnością człowieka.

w sali

Zajęcia będą miały formę krótkiego wykładu oraz ćwiczeń praktycznych. Na

początku przedstawione zostaną teoretyczne i metodologiczne aspekty GIS

związane z tematyką zajęć. Głównym założeniem zajęć będzie przygotowanie

uczestników do praktycznego użycia teoretycznej wiedzy, z naciskiem na

rozwój użycia GIS w archeologii. Uczestnicy zdobędą podstawową wiedzę

używania GIS, jako narzędzia i metody w rozwiązywaniu konkretnych pytań

oraz zadań badawczych, jak choćby planowanie badań w konkretnym

archeologicznym kontekście.

Zajęcia będą miały formę wykład oraz ćwiczenia praktyczne. Udział w

zajęciach jest obowiązkowy, dopuszczone są dwie nieobecności. Najpierw

zostaną wprowadzone istotne pojęcia i teoretyczne podstawy metodyki GIS,

po czym poddane zostaną one dyskusji i wprowadzona zostanie praktyczne

wykorzystanie metody do rozwiązywania konkretnych zadań w odniesieniu do

archeologii.

Przykładowe treści (które będą modyfikowane w zależności od potrzeb,

zwłaszcza w zakresie aplikacji założeń teoretycznych do praktyki):

1. GIS – definicja oraz terminologia

2. Historia i teoria zastosowania Systemów Informacji Geograficznych w

archeologii

3. Kartografia, georeferencja, tworzenie map, analizy statystyczno-

przestrzenne i inne pojęcia z zakresu GIS

4. Praktyczne zajęcia – tworzenie map oraz planów do użycia podczas

terenowych badań archeologicznych

5. Sposoby tworzenia danych wektorowych i rastrowych

6. Ćwiczenia praktyczne – tworzenie planów, map, ilustracji z użyciem

GIS

7. Główne obszary użycia GIS w archeologii – krajobraz archeologiczny,

zmiany krajobrazowe wprowadzone przez człowieka

8. Ćwiczenia praktyczne – rekonstrukcja i analiza przeszłych krajobrazów

kulturowych

9. Digitalizacja dokumentacji archiwalnej i jej przetworzenie do GIS

10. Ćwiczenia praktyczne – przykład AZP (Archeologiczne Zdjęcie Polski)

11. Przykłady zastosowania GIS w archeologii w skali intra- i inter-site –

pozytywne i problematyczne rozwiązania teoretyczne

12. -14. Praktyczne ćwicznia

Największy nacisk w trakcie zajęć zostanie położony na przygotowanie

uczestnika do praktycznego wykorzystania wiedzy teoretycznej, zwłaszcza w

zakresie tworzenia i zastosowania Systemów Informacji Archeologicznej, jako

2

specyficznego przypadku GIS, w rozwiązywaniu konkretnych problemów

badawczych w archeologii, zwłaszcza w planowaniu badań konkretnych

stanowisk archeologicznych.

Bourrough P, McDonnel R., Principles of Geopraphical Information Systems,

Oxford 1998

Chapman H., Landscape Archaeology and GIS, Tempus Publishing Ltd 2006

3

Clarke K.C., Getting started with geographic Information Systems, Oxford

2001

Conolly J., Lake M., Geographic Information Systems in Archaeology,

Cambridge, University Press, 2006

Gotlib D., A. Iwaniak, R. Olszewski, GIS: Obszary zastosowań, Warszawa 2007

Mania W., GIS w archeologii. Jak zacząć od zera?, Poznań 2007

Miałdun J., Mirkowska I., Rączkowski W., Projekt systemu informacji

archeologicznej [w:]

J. Nowakowski, A. Prinke, W. Rączkowski (red.), Biskupin… i co dalej? Zdjęcia

lotnicze w polskiej archeologii, s. 193 – 201, Poznań 2005

Musson C., Horne P. (eds.) European Landscapes: Past, Present and Future

(Culture 2000 Project Ref. No. CH-A2-UK-2077) – Final Report, 1 October 2004

– 31 October 2007. Culture 2000 and English Heritage, 2007

Rączkowski W., Archeologia lotnicza – metoda wobec teorii, Wydawnictwo

Naukowe, UAM, Poznań 2002

Smith T.R., Menson S., Star J.L., Estes J.E, Requirements and principles of the

implementation and construction of large-scale geographic information

systems, International Journal of Geographical Information Systems1, 1987

Werner, P. Wprowadzenie do Systemów Informacji Geograficznej, wyd. II,

Wydawnictwo Jark, Warszawa 2004

Wheatley D. and M. Gillings, Spatial Technology and Archaeology: The

Archaeological Applications of GIS, CRC Press, 2002

Archaeological Spatial Analysis: A Methodological Guide, ed.Mark Gillings,

Piraye Hacıgüzeller, Gary Lock (Routledge, 2020)

K_W01; K_W02; K_W05; K_W09; K_W14

K_U02; K_U03; K_U06; K_U17

K_K01; K_K04; K_K05; K_K11

Student studiów magisterskich ma pogłębioną wiedzę o miejscu i znaczeniu

archeologii w systemie nauk oraz jej specyfice przedmiotowej i

metodologicznej. Zna szczegółowe pojęcia i terminologię stosowaną w

archeologii. Ma uporządkowaną wiedzę dotyczącą prac naukowo-

technicznych w trakcie terenowych badań wykopaliskowych. Ma

uporządkowaną, pogłębioną wiedzę z zakresu metod oraz technik

dokumentacji źródeł archeologicznych. Zna i rozumie zaawansowane metody

analizy rozmaitych wytworów dawnych społeczności z wykorzystaniem metod

stosowanych w naukach ścisłych i naukach o życiu.

Student studiów magisterskich potrafi samodzielnie rozpoznawać, analizować,

wykorzystywać, klasyfikować i interpretować źródła archeologiczne

dobierając właściwe metody analityczne, dokonując krytycznej analizy i

twórczej interpretacji. Potrafi kreatywnie wykorzystywać istniejące metody i

techniki, przystosowując je do potrzeb wynikających ze specyfiki badanych

zagadnień. Potrafi samodzielnie analizować i interpretować różne rodzaje

artefaktów i ekofaktów, łącznie z uwzględnieniem ich kontekstu, z

zastosowaniem najnowszych osiągnięć badawczych w celu określenia ich

znaczenia i oddziaływania w procesie społeczno-kulturowym. Potrafi

zaplanować i organizować pracę w zakresie archeologicznych badań

terenowych.

Student studiów magisterskich jest gotów do wykorzystywania posiadanej

przez siebie wiedzy i umiejętności oraz jest świadomy konieczności

konfrontowania jej z opiniami ekspertów, jest gotów do krytycznej oceny

interpretacji źródeł archeologicznych i historycznych i ma świadomość

wieloaspektowości interpretacji. Jest gotów do wykorzystania posiadanej

przez siebie wiedzy na temat kompleksowej natury kultury i ma świadomość

potrzeby analizy rozmaitych kategorii źródeł dla odtworzenia przeszłości

człowieka. Jest gotów do propagowania problematyki etycznej związanej z

rzetelnością i uczciwością naukową oraz przyjmowania odpowiedzialności za

trafność podejmowanych decyzji w trakcie pozyskiwania źródeł

archeologicznych.

Aktywne uczestnictwo w zajęciach, krótki esej dotyczący użycia GIS w

archeologii, zaprojektowanie GIS dla regionu archeologicznego

zaliczenie na ocenę